مدتی بوده اندران تنگی

او سبک، لیک ازو شکم سنگی

نیست در شهرسست فرهنگی

هیچ عیبی بتر ز بی‌سنگی

گر نه با کردگار در جنگی

بار این عاجزان مکن سنگی

کردهٔ خویش را منه سنگی

وندرو از ریا مهل رنگی

فارغست از تزاحم و تنگی

نیست رنگی بغیر یکرنگی

بهارست ای پسر در ده ز بهر رفع دلتنگی

شرابی چون گل و لاله بخوشبوئی و خوشرنگی

نگه کن نقش بندی طبیعت را که در بستان

چنان بر آب میبندد هزاران نقش ارژنگی

جهان شد خرم و خندان کنون آمد زمان آن

[...]

کجا احمد زند بر آب رنگی

کلیم آنجا بود بی‌آب و سنگی

ای غم عشق تو برده ز دل ما تنگی

آرزوی مه و خور با رخ تو همرنگی

شرح دل کرد چنان عشق که نتواند اگر؟

پای بیرون نهد از دایره دل تنگی

حبشی زلفی و از بندگی عارض تو

[...]

خدایا تا خم طاق دو رنگی

گهی رومی نماید گاه زنگی

شود حیران هر شوخی و شنگی

نباشد هرگزش نامی و ننگی

طلب کن همچو خود بی‌آب و رنگی

از این دیوانه‌ای بی‌نام و ننگی

وز آن رندی وز آن بی‌آب و رنگی

وز آن مستی وزان بی‌نام و ننگی

گل و رخسار تو دارند به هم یکرنگی

لب شیرین و دهانت به شکر هم تنگی

به ملامت نشد از لوح دل آن نقطه خال

که سیاهی نتوان شست به آب از زنگی

خالهای سیه تو بزنخدان گوئی

[...]

مرا که سینه هبا شد ز عین دلتنگی

اثر نمی کند این دم در آن دل سنگی

دل مرا چو هوس کرد قلیه زنگی

برنج گشت پریشان زعین بی ننگی

خوش است صحنک حلوای تر به نیم شبان

به نان میده اگر آدمی بود بنگی

مگر که دختر ترکی است بکسمات این دم

[...]

ای از تو به باغ هر گلی را رنگی

هر مرغی را ز شوق تو آهنگی

با کوه از اندوه تو رازی گفتند

برخاست صدای ناله از هر سنگی

به صحرا دید ماری آن مخنث

که از مردی نبودش هیچ رنگی

ز بیم مار می لرزید و می گفت

که اینک مار کو مردی و سنگی

به عدل کوش که چون صبح آن طلوع کند

فروغ آن برود تا هزار فرسنگی

ظلام ظلم چو ظاهر شود برآرد پر

جهان ز تیرگی و تلخ عیشی و تنگی

وارهانم ز ننگ این تنگی

برسانم به رنگ بیرنگی

رفت سعدی و دم ز یکرنگی

زدن او به سعد بن زنگی