گنجور

ادیب صابر » دیوان اشعار » ترکیبات » شمارهٔ ۳

 

باحسن باغ و فر بهار و جمال گل

نیکوست حال ما که نکو باد حال گل

پر نقش آزری شد و پر صورت پری

باغ از بهار خرم و چشم از جمال گل

گل بوی و باده نوش به دیدار گل که هست

[...]

۱۲۰ بیت
ادیب صابر
 

نظامی » خمسه » لیلی و مجنون » بخش ۲۹ - آگاهی مجنون از شوهر کردن لیلی

 

فرزانه سخن‌سرای بغداد

از سرّ سخن چنین خبر داد

کان شیفتهٔ رسن بریده

دیوانهٔ ماه نو ندیده

مجنونِ جگر کباب گشته

[...]

۱۲۰ بیت
نظامی
 

نظامی » خمسه » اسکندرنامه - بخش اول: شرف‌نامه » بخش ۳۹ - رفتن اسکندر به ری و خراسان

 

بیا ساقی آن جام زرین بیار

که ماند از فریدون و جم یادگار

می‌ناب ده عاشق ناب را

به مستی توان کردن این خواب را

دلا چند از این بازی انگیختن

[...]

۱۲۰ بیت
نظامی
 

عطار » منطق‌الطیر » آغازکتاب » مجمع مرغان

 

مرحبا ای هدهدِ هادی شده

در حقیقت پیکِ هر وادی شده

ای به سرحدِّ سبا سیرِ تو خوش

با سلیمان منطق‌الطّیرِ تو خوش

صاحبِ سرِّ سلیمان آمدی

[...]

۱۲۰ بیت
عطار
 

عطار » خسرونامه » بخش ۱۶ - آغاز داستان

 

کنیزک را چو وقت مرگ آمد

درخت عمر او بی برگ آمد

جهانش دستکاری خواست کردن

طریق کژ نمایی راست کردن

هنوز آن روی چون گل ناشکفته

[...]

۱۲۰ بیت
عطار
 

عطار » مظهرالعجایب » بخش ۱۷ - نقل سخنی از شیخ عبدالله خفیف شیرازی معروف بشیخ کبیر

 

این سخن نقلست از شیخ کبیر

آنکه در آفاق بوده بی‌نظیر

گرچه مولودش بشیراز اوفتاد

همچو او مردی ز مادر هم نزاد

او تصوّف را نکو دانسته بود

[...]

۱۲۰ بیت
عطار
 

عطار » مظهرالعجایب » بخش ۲۶ - تمثیل آنکه هرکرا جوهر قابلیت معنی هست پاک سخن را بهتر از جواهر قیمتی داند و خودرا بنافرمانی از نظر پادشاهان معنی نیفکند

 

شاه غازی شاه محمود آنکه داشت

برجهان حکم نکونامی گذاشت

بود شاه عادل و بس هوشمند

هیچ خلقی را نبوده زو گزند

صیت عدلش در جهان مشهور بود

[...]

۱۲۰ بیت
عطار
 

اثیر اخسیکتی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۶۶ - مدح سلطان مظفرالدین قزل ارسلان

 

کجاست راوی اخبار و ناقل آثار

بیا و قصه پیشینکان تمام بیار

بر آستان شهان آی و یک بیک برخوان

نشان و نام کیان جوی و در بدربشمار

بگو، رکاب که بوده است چرخ انجم دان

[...]

۱۲۰ بیت
اثیر اخسیکتی
 

خواجوی کرمانی » سام نامه - سراینده نامعلوم منسوب به خواجو » بخش ۳۵ - درخواب دیدن سام، پری‌دخت را

 

همان لحظه چون سام مشکین نقاب

فرو رفته یک لحظه چشمش به خواب

خوشا طلعت دوست دیدن به خواب

ولی کس نبیند به شب آفتاب

خوشا با خیال سر زلف یار

[...]

۱۲۰ بیت
خواجوی کرمانی
 

حسین خوارزمی » دیوان اشعار » ترجیعات » شمارهٔ ۲ - ترجیع بند دوم

 

ای حریف شرابخانه عشق

نوش بادت می مغانه عشق

جان تو شاهباز سدره نشین

دل تو مرغ آشیانه عشق

تو به افسون عقل گوش منه

[...]

۱۲۰ بیت
حسین خوارزمی
 

امیرعلیشیر نوایی » دیوان اشعار فارسی » قصاید » ستهٔ ضروریه » شمارهٔ ۴ - قوت القلوب

 

جهان که مرحله تنگ شاهراه فناست

درو مجوی اقامت که راه شاه و گداست

کجا محل اقامت که قاطعان طریق

بنقد دین و دل اندر کمین پی یغماست

چه مرحله است که پا نانهاده بهر شدن

[...]

۱۲۰ بیت
امیرعلیشیر نوایی
 

نظیری نیشابوری » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۲ - این قصیده در مدح ابوالمنصور جهانگیر پادشاه در حین ملازمت ایشان در تعریف شکار گفته شده است

 

ترتیب کهن تازه شد آیین زمان را

نو داد نسق شاه جهانگیر جهان را

از قاعده دانی سپه و ملک نسق کرد

آری به نسق کار شود قاعده دان را

گویند که در روز نخستین دل و دستش

[...]

۱۲۰ بیت
نظیری نیشابوری
 

واعظ قزوینی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۱۲ - در عشق و سلوک و مذمت دنیا و مدحت پیشوای بحق ناطق حضرت امام جعفر صادق «ع »

 

شور عشق است بر سر من زار

یا طبیبی است بر سر بیمار؟!

گل داغست بر سر مجنون

یا پلنگی بقله کهسار

پیچ و تاب است در دل ویران

[...]

۱۲۰ بیت
واعظ قزوینی
 

سیدای نسفی » دیوان اشعار » مثنویات » شمارهٔ ۲۷ - ایلچی فرستادن خان فردوس مکان یوسف خواجه نقشبندی را جواب مقرر نایافتن دویم قلیچ بی را فرستاده و ابواب متفصل مفتوح شدن و داخل به شهر بلخ و مغضوب شدن

 

دم صبح کاین خسرو قلعه گیر

برآراست بزم از صغیر و کبیر

چو شد ملک ایران و توران ازو

سراسیمه هندو صفاهان ازو

فتادند خصمان او از نظر

[...]

۱۲۰ بیت
سیدای نسفی
 

آذر بیگدلی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۲۴ - در مدح مسیح عهد و بطلمیوس عصر اقلیدس دوران میرزا محمد نصیر طبیب فرموده

 

فرود آمد چو شاه اختران، زین نیلگون توسن

افق را نعل سیمین هلال افتاد بر دامن

شب آمد شد سلیمان فلک در خلوت مغرب

فروزان حلقه ی انگشتری ز انگشت اهریمن

گریزان شد ز ضحاک فلک، جمشید خور اینک؛

[...]

۱۲۰ بیت
آذر بیگدلی
 

ملا احمد نراقی » مثنوی طاقدیس » بخش ۱۶۶ - صیادی که با رفیق خود از پی صید رفتند

 

روستایی مست قمصر نام او

سبز و خرم هم در و هم بام او

راستی از مردم آن روستا

این حکایت کرد روزی مرمرا

کاندرین رستا یکی صیاد بود

[...]

۱۲۰ بیت
ملا احمد نراقی
 

صفی علیشاه » تفسیر منظوم قرآن کریم » ۶- سوره الانعام » ۱۳- آیات ۱۴۹ تا ۱۵۶

 

گو خدا بالغ بود پس حجتش

عقل عاجز ماند اندر صحتش

پیش آن حجت دلایل باطل است

تا چه جای ظن که بس ناقابل است

کس به پیش نور خورشید اندکی

[...]

۱۲۰ بیت
صفی علیشاه
 

افسرالملوک عاملی » کوروش نامه » بخش ۱۵ - فتح لیدی

 

از آن پس به لیدی بیاورد روی

شهنشاه کورش که بد نامجوی

شه لیدیا بد کرزوس نام

جهان بود وی را همیشه بکام

هم از آسیا قسمتی داشتی

[...]

۱۲۰ بیت
افسرالملوک عاملی