صیّاد نه هر بار شَگالی ببَرَد

افتد که یکی روز پلنگش بخورَد

گه بوَد کز حکیمِ روشن‌رای

برنیاید درست تدبیری

گاه باشد که کودکی نادان

به غلط بر هدف زنَد تیری

اگر به هر سرِ موییت صد خِرَد باشد

خِرَد به کار نیاید‌، چو بختْ بد باشد

چون در پسر مُوافِقی و دلبری بوَد

اندیشه نیست، گر پدر از وی بَری بوَد

او گوهر است‌، گو صدفش در جهان مباش

دُرِّ یتیم را همه‌کس مشتری بوَد

چه خوش باشد آهنگِ نرمِ حَزین

به گوشِ حریفانِ مستِ صَبوح

به از رویِ زیباست آوازِ خوش

که آن حَظِّ نفس است و این قوتِ روح

درشتی کند با غریبان کسی

که نابوده باشد به غربت بسی

غوّاص اگر اندیشه کند کامِ نهنگ

هرگز نکند دُرِّ گرانمایه به چنگ

مشو ایمن، که تَنگ‌دل گَردی

چون ز دستت دلی به تَنگ آید

سنگ بر بارهٔ حصار مزن

که بوَد کز حصار سنگ آید

هر که بر خود درِ سؤال گشاد

تا بمیرد، نیازمند بوَد

آز بگذار و پادشاهی کن

گردنِ بی‌طمع بلند بوَد

هر که را بر سِماط بنشَستی

واجب آمد، به خدمتش برخاست

گوش تواند که همه عمر وی

نشنوَد آوازِ دف و چنگ و نی

دیده شکیبد ز تماشایِ باغ

[...]

نورِ گیتی‌فروزِ چشمهٔ هور

زشت باشد به چشمِ موشکِ کور

هنر به چشم عداوت بزرگتر عیب است

گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است

مگوی اندُهِ خویش با دشمنان

که لاحَوْل گویند شادی‌کنان

نشنیدی که صوفی‌یی می‌کوفت

زیرِ نعلینِ خویش میخی چند؟

آستینش گرفت سرهنگی

که: بیا نعل بر ستورم بند

آن کس که به قرآن و خبر زو نرهی

آن است جوابش که: جوابش ندهی

دو عاقل را نباشد کین و پیکار

نه دانایی ستیزد با سبکسار

اگر نادان به وحشت سخت گوید

خردمندش به نرمی دل بجوید

دو صاحبدل نگه دارند مویی

[...]

سخن گرچه دلبند و شیرین بود

سزاوارِ تصدیق و تحسین بود

چو یک بار گفتی، مگو باز پس

که حلوا چو یک بار خوردند، بس

سخن را سر است اى خردمند و بُن

میاور سخن در میانِ سخُن

خداوندِ تدبیر و فرهنگ و هوش

نگوید سخن، تا نبیند خموش

نه هر سخن که برآید، بگوید اهلِ شناخت

به سرِّ شاه سر خویشتن نشاید باخت

خانه‌ای را که چون تو همسایه است

ده درم سیمِ بد عیار ارزد

لکن امّیدوار باید بود

که پس از مرگِ تو هزار ارزد