گنجور

 
شاطر عباس صبوحی

شاطر عباس متخلص به صبوحی، تولد او را به سال ۱۲۷۵ هجری قمری در شهر قم، اقامتگاهش را تهران، نام پدر او را کربلایی محمد علی و نام جدش را مشهدی مراد نوشته‌اند، دربارۀ سیما و قد و قامت و اخلاقش چنین گفته‌اند: قامتی متوسط به حد اعتدال داشت، چهارشانه، دارای موی مشکی، ابروان پر پشت و دیدگانی فراخ و گشاده بود. کلفتی لبان و خوش‌ترکیبی بینی و چشمان درشت، روی هم رفته چهره‌ای بسیار جذاب به او بخشیده بود آنچنان که نظرها را بسوی خود جلب می‌کرد. صبوجی صدایی بم و مردانه و گیرا داشت. راجع به خلق و خویش گفته‌اند: خوش مشرب، مصاحبتش دلپذیر و مطبوع بود. اغلب فکور و اندیشناک به نظر می‌رسید. در هنگام کار، همیشه پیراهنی تمیز و پاک به تن می‌کرد و پیشبندی لطیف می‌بست. ولی در بیرون از محل کار سرداری ماهوت آبی کمرچین در بر می‌نمود. زلفانش انبوه و تا پشت گردنش افتاده بود. در شرح حالش آمده است: از شاعران خوش قریحه، خوش ذوق و با استعداد کافی در غزل و رباعی بوده است. اشعارش، بسیار روان و ساده و در خور فهم عموم طبقات می‌باشد. شاطر عباس غیر از غزلیات آثار دیگری از قبیل مسمطات، رباعیات و دوبیتی از خود یادگار نهاده است. از جزئیات زندگی این شاعر اطلاع دقیقی در دست نیست. وفات شاطر عباس صبوحی به سال ۱۳۱۵ هجری قمری در تهران اتفاق افتاد.

ظاهراً معروفیت او بیشتر بدان سبب است که چنان که گفته‌اند از سواد خواندن و نوشتن بی‌بهره بوده و با این حال طبعی موزون داشته و اشعاری عاشقانه می‌سروده است.

این مجموعه به کوشش یکی از همراهان گنجور با استفاده از دو چاپ جداگانه: یکی تهیه شده به اهتمام حبیبی کهدر و دیگری چاپ انتشارات منوچهری به کوشش احمد کرمی گردآوری شده و در دسترس علاقمندان قرار گرفته است.

این آمار از میان ۶۱۱ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.

توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.

آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.

وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.

ردیف وزن تعداد ابیات درصد از کل
۱ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) ۲۲۶ ۳۶٫۹۹
۲ مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) ۷۱ ۱۱٫۶۲
۳ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) ۶۵ ۱۰٫۶۴
۴ مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۴۴ ۷٫۲۰
۵ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) ۳۸ ۶٫۲۲
۶ مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۳۵ ۵٫۷۳
۷ مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) ۳۲ ۵٫۲۴
۸ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) ۲۹ ۴٫۷۵
۹ مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) ۱۸ ۲٫۹۵
۱۰ مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) ۱۱ ۱٫۸۰
۱۱ فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) ۷ ۱٫۱۵
۱۲ مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) ۷ ۱٫۱۵
۱۳ مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) ۷ ۱٫۱۵
۱۴ مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) ۶ ۰٫۹۸
۱۵ فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن (مقتضب مثمن مطوی مقطوع) ۶ ۰٫۹۸
۱۶ مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) ۵ ۰٫۸۲
۱۷ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون) ۲ ۰٫۳۳
۱۸ فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) ۲ ۰٫۳۳

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:

ردیف قالب شعری تعداد ابیات درصد از کل
۱ غزل ۵۵۸ ۹۱٫۳۳
۲ مسمط مخمس ۲۱ ۳٫۴۴
۳ رباعی ۱۸ ۲٫۹۵
۴ غزل/قصیده/قطعه ۱۴ ۲٫۲۹

آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۲۱ بیت و کوتاه‌ترین شامل ۲ بیت شعر است):

ردیف تعداد ابیات شعر فراوانی درصد از ۹۸ شعر
۱ ۷ ۲۳ ۲۳٫۴۷
۲ ۲ ۱۷ ۱۷٫۳۵
۳ ۵ ۱۳ ۱۳٫۲۷
۴ ۶ ۱۳ ۱۳٫۲۷
۵ ۸ ۱۰ ۱۰٫۲۰
۶ ۹ ۶ ۶٫۱۲
۷ ۴ ۵ ۵٫۱۰
۸ ۱۰ ۵ ۵٫۱۰
۹ ۱۱ ۳ ۳٫۰۶
۱۰ ۲۱ ۱ ۱٫۰۲
۱۱ ۱۲ ۱ ۱٫۰۲
۱۲ ۳ ۱ ۱٫۰۲

آمار ابیات به تفکیک زیربخش‌های این قسمت به شرح زیر است:

ردیف بخش تعداد ابیات درصد از کل
۱ غزلیات ۵۳۷ ۸۷٫۸۹
۲ دوبیتی‌ها ۳۲ ۵٫۲۴
۳ غزلیات ناتمام و اشعار پراکنده ۲۱ ۳٫۴۴
۴ اشعار همین بخش ۲۱ ۳٫۴۴