گنجور

 
صفایی جندقی

یرزا احمد جندقى متخلص به «صفایی» دومین فرزند یغماى جندقى است که در سال ۱۲۳۶ ه.ق درخور، مرکز منطقهٔ جندق و بیابانک به دنیا آمد. مادر او هما سلطان از اهالى کاشان و از بستگان حاج ملا احمد نراقى (مجتهد مشهور شیعى) دومین همسر یغماى جندقى است. پدرش یغما، وی را به نام و تخلص ملا احمد نراقی که تخلص «صفایی» داشت «احمد» و «صفایی» نام گذاشت. میرزا احمد تحصیلات مقدماتى را در زادگاهش فراگرفت و سپس نزد پدر و برادرش (میرزا اسماعیل هنر) به تکمیل معلومات خود پرداخت. صفایى جندقى پس از سفرهایى به سمنان و تهران، روستاى جندق را براى اقامت برگزید و تا پایان عمر در همانجا از راه کشاورزى و دامدارى به امرار معاش پرداخت. صفایى جندقى در مدت حیات خود چهار همسر برگزید و از آنان داراى بیست فرزند شد که برخى از آنان اهل ادب و هنر بودند: محمدحسن کیوان ملقب به عمادالشعراء، میرزا محمدحسین متخلص به «فرهنگ» و متولد ۱۲۶۹ ه.ق، میرزا ابوالقاسم وفایى ادیب و خوشنویس و میرزا عبدالکریم که اغلب نسخه‌هاى دیوان صفایى جندقى به خط اوست. محمدحسن کیوان، فرزند ارشد صفایى جندقى از جانب ظل‌السلطان (حاکم اصفهان) به «عمادالشعراء» ملقب شده و در شعر از تخلص «خرد» استفاده مى‌کرده و منظومهٔ هزار و یکشب او حاوى داستان‌هاى نو و ابتکارى است و همو در شمار نخستین شاعرانى است که براى کودکان نیز شعر مى‌سروده‌است. فرزند او میرزا فتح‌الله مشهور به «کیوان ثانى» از شاعران منطقۀ بیابانک بوده و در شعر «پرویز» تخلص مى‌کرده‌است.

دیوان چاپى صفایى جندقى شامل غزلیات، انابت‌نامه، رباعیات انابیه، رباعیات عاشقانه، ماده تاریخ‌ها، مراثى عاشورایى در ۱۱۴ بند، مثنوى «رقیه‌نامه» حاوى ۳۱۵ بیت، نوحه‌ها و ترجیع‌بند است که با تصحیح آقاى سید على آل داود توسط چاپ و انتشارات آفرینش در سال ۱۳۷۰ چاپ و منتشر شده‌است.

آثار وی از روی نسخهٔ آماده شده به همت مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان در گنجور در دسترس قرار گرفته است.

این آمار از میان ۷٬۹۷۸ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.

توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.

آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.

وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.

ردیف وزن تعداد ابیات درصد از کل
۱ مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۲٬۱۱۴ ۲۶٫۵۰
۲ مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) ۱٬۰۷۸ ۱۳٫۵۱
۳ فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) ۷۱۹ ۹٫۰۱
۴ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) ۵۹۶ ۷٫۴۷
۵ فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) ۴۹۵ ۶٫۲۰
۶ مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) ۳۲۶ ۴٫۰۹
۷ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) ۳۱۵ ۳٫۹۵
۸ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) ۲۷۲ ۳٫۴۱
۹ مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۲۷۰ ۳٫۳۸
۱۰ مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) ۲۴۲ ۳٫۰۳
۱۱ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) ۱۹۶ ۲٫۴۶
۱۲ مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) ۱۸۲ ۲٫۲۸
۱۳ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم) ۱۷۰ ۲٫۱۳
۱۴ مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) ۱۲۴ ۱٫۵۵
۱۵ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون) ۱۰۲ ۱٫۲۸
۱۶ مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) ۹۶ ۱٫۲۰
۱۷ مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) ۷۵ ۰٫۹۴
۱۸ مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) ۷۴ ۰٫۹۳
۱۹ مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) ۶۹ ۰٫۸۶
۲۰ وزن‌یابی نشده ۶۵ ۰٫۸۱
۲۱ فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) ۶۳ ۰٫۷۹
۲۲ فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) ۶۲ ۰٫۷۸
۲۳ مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) ۵۰ ۰٫۶۳
۲۴ فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) ۴۹ ۰٫۶۱
۲۵ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن ۴۹ ۰٫۶۱
۲۶ فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) ۳۵ ۰٫۴۴
۲۷ متفاعلن متفاعلن متفاعلن متفاعلن ۲۸ ۰٫۳۵
۲۸ فاعلات فع فاعلات فع فاعلات فع فاعلات فع ۱۶ ۰٫۲۰
۲۹ مستفعلن مستفعلن مفعولن ۱۵ ۰٫۱۹
۳۰ مفاعیلن مفاعیلن فعولن فعلاتن ۱۴ ۰٫۱۸
۳۱ مفاعیل فاعلات مفعول فاعلن ۱۳ ۰٫۱۶
۳۲ مستفعلتن مستفعلتن ۲ ۰٫۰۳
۳۳ مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) ۲ ۰٫۰۳

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:

ردیف قالب شعری تعداد ابیات درصد از کل
۱ غزل ۴٬۰۴۰ ۵۰٫۶۴
۲ ترکیب بند ۱٬۶۵۳ ۲۰٫۷۲
۳ مثنوی ۶۰۳ ۷٫۵۶
۴ قطعه ۵۰۱ ۶٫۲۸
۵ غزل/قصیده/قطعه ۳۴۸ ۴٫۳۶
۶ ترجیع بند ۲۸۸ ۳٫۶۱
۷ چند بندی ۲۱۰ ۲٫۶۳
۸ رباعی ۱۸۲ ۲٫۲۸
۹ مسمط مخمس ۱۵۳ ۱٫۹۲

آمار ابیات به تفکیک زیربخش‌های این قسمت به شرح زیر است (بخش‌هایی که در این جدول نیامده‌اند فاقد شعر بوده‌اند):

ردیف بخش تعداد ابیات درصد از کل
۱ دیوان اشعار ۷٬۹۷۸ ۱۰۰٫۰۰