ای فگنده امل دراز آهنگ
پست منشین که نیست جای درنگ
تو چو نخچیر دل به سوی چرا
دهر پوشیده بر تو پوست پلنگ
دل نهادی در این سرای سپنج
سنگ بسیار ساختی بر سنگ
چون گرفتی قرار و پست نشست
برکش اکنون بر اسپ رفتن تنگ
لشکری هر گهی که آخر کرد
نبود زان سپس بسیش درنگ
هر سوی شادمان به نقش و نگار
که بمرد آنکه نقش کرد ار تنگ
غایت رنگ‌هاست رنگ سیاه
کی سیه کم شود به دیگر رنگ؟
ای به بی‌دانشی شده شب و روز
فتنه بر دهر و دهر بر تو به جنگ
دشمن از تو همی گریزد و تو
سخت در دامنش زده‌ستی چنگ
زی تو آید عدو چو نصرت یافت
کرده دل تنگ و روی پر آژنگ؟
زین جهان چونکه او مظفر گشت
کرده خیره سوی گریز آهنگ
گرت هوش است و سنگ، دار حذر!
ای خردمند، از این عظیم نهنگ
هوش و سنگت برد به گردون سر
که بدین یافت سروری هوشنگ
برکشد هوش مرد را از چاه
گاه بخشدش و مسند و اورنگ
وگرش تخت و گه نبود رواست
بهتر از تخت و گه بود هش و هنگ
دانش آموز و بخت را منگر
از دلت بخت کی زداید زنگ؟
بخت آبی است گه خوش و گه شور
گاه تیرهٔ سیاه و گاه چو زنگ
بخت مردی است از قیاس دو روی
خلق گشته بدو درون آونگ
به یکی چنگش آخته دشنه است
به دگر چنگ می‌نوازد چنگ
چون بیاشفت بر کلنگ در ابر
گم شود راه بر پرنده کلنگ
ور به جیحون بر از تو برگردد
متحیر بماندت بر گنگ
هیچ کس را به بخت فخری نیست
زانکه او جفت نیست با فرهنگ
به یک اندازه‌اند بر در بخت
مرد فرهنگ با مقامر و شنگ
سبب خشم بخت پیدا نیست
شکرش را جدا مدان ز شرنگ
وین چنین چیز دیو باشد و من
از چنین دیو ننگ دارم، ننگ
نروم اندر این بزرگ رمه
که بدو در نهاز شد بز لنگ
ای پسر، با جهان مدارا کن
وز جفاهای او منال و ملنگ
چون برآشفته گشت یک چندی
دوردار از پلنگ بدخو رنگ
من به اندک زمان بسی دیدم
این چنین های‌های و لنگالنگ
پست بنشین و چشم دار بدانک
زود زیر و زبر شود نیرنگ
دهر با صابران ندارد پای
مثلی زد لطیف آن سرهنگ
که «چو گربه به زیر بنشیند
موش را سر بگردد اندر غنگ»
سپس بی هشان خلق مرو
گر نخوردی تو همچو ایشان بنگ
ور جهان پر شد از مگس منداز
بر مگس خیره خیره تیر خدنگ
هرکه او گامی از تو دور شود
تو ازو دور شو به صد فرسنگ
سنت حجت خراسان گیر
کار کوته مکن دراز آهنگ
شعر او خوان که اندرو یابی
در بنهاده تنگ‌ها بر تنگ
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر به سخن گفتن درباره انسان‌هایی می‌پردازد که در زندگی دچار خواب‌زدگی و غفلت هستند. او به آنها هشدار می‌دهد که نباید در جا بزنند و باید به سوی هدف‌های بلندی حرکت کنند. شاعر با استفاده از تمثیل‌هایی مانند جانوری که در کمین نشسته و خطراتی که از ناحیه‌ی دشمنان متوجه انسان است، به این نکته اشاره می‌کند که دشمنان از انسان‌های ضعیف و غافل می‌گریزند و برعکس، کسانی که هوشیار و قوی هستند، می‌توانند بر مشکلات غلبه کنند. او همچنین به اهمیت خرد و آگاهی در زندگی تأکید می‌کند و این که تقدیر و بخت به تنهایی حاکم نیستند و آگاهی و تلاش انسان در شکل‌گیری سرنوشتش نقش بسزایی دارند. شعر بر لزوم تعادل و احتیاط در زندگی، و همچنین ضرورت مدارا با جهان و مشکلات آن، تأکید می‌کند.
هوش مصنوعی: ای که در آرزوها و افکار بلند و دور دراز هستی، توقف نکن و درنگ مکن، زیرا این جا جایی نیست که بیهوده وقت بگذاری.
هوش مصنوعی: تو مانند شکارچی‌ای هستی که دل به دنیای پر زرق و برق می‌سپارد، در حالی که روی تو مانند پوست پلنگ، مخفی و زیرکانه است.
هوش مصنوعی: دل خود را در این خانه پر از مشکلات و چالش‌ها مستقر کردی و بر این مشکلات و سختی‌ها غلبه و استقامت زیادی نشان دادی.
هوش مصنوعی: زمانی که آرامش و ثبات خود را پیدا کردی و در جایگاه پایین‌تری قرار گرفتی، حالا وقت آن است که به سرسبز و آزادی بروی.
هوش مصنوعی: در هر زمان که سپاه به پایان می‌رسد، دیگر نیازی به تأمل و ماندن در آنجا نیست.
هوش مصنوعی: همه جا پر از سرور و زیبایی است، اما کسی که این زیبایی را ایجاد کرده، در تنگنای زندگی قرار دارد و در واقع به زحمت افتاده است.
هوش مصنوعی: رنگ سیاه نهایت همه رنگ‌هاست. آیا می‌توان رنگ سیاه را با رنگ دیگری کمتر کرد؟
هوش مصنوعی: ای کسی که به خاطر نادانی‌ات، در تمام شب و روز برای مردم و زمانه خود ایجاد مشکل و آشفتگی کرده‌ای، بدان که زمانه نیز در مقابل تو ایستاده و در حال جنگ است.
هوش مصنوعی: دشمن از تو فرار می‌کند، در حالی که تو به شدت او را دنبال می‌کنی و به او چنگ انداخته‌ای.
هوش مصنوعی: وقتی که دشمنت از تو کمک بگیرد و پیروز شود، آیا او با دلی خسته و چهره‌ای گرفته به سراغت نخواهد آمد؟
هوش مصنوعی: از زمانی که او پیروز و موفق شد، مردم به سمت فرار و دوری از این دنیا روی آورده‌اند.
هوش مصنوعی: اگر عقل و تدبیر داری و از خطرات آگاه هستی، احتیاط کن! ای اندیشمند، از این موجود بزرگ و قدرتمند دوری کن.
هوش مصنوعی: ذکاوت و استعداد تو باعث شد که به آسمان‌ها بروی و به همین دلیل، مقام و رهبری هوشنگ را به دست آوردی.
هوش مصنوعی: ذهن انسان را از حالت بی‌خبری و جهل بیرون آورد و به او مقام و افتخار عطا کند.
هوش مصنوعی: اگرچه داشتن تخت و مقام ممکن است خوب باشد، اما بهتر است که بدون این مقام‌ها و در آرامش زندگی کرد تا اینکه در دوندگی و هیاهو به سر ببری.
هوش مصنوعی: بر روی دانش‌آموز و بخت او تمرکز نکن؛ زیرا تنها نگرانی‌ها و افکار منفی نمی‌توانند خوشبختی‌اش را از او بگیرند.
هوش مصنوعی: سرنوشت انسان مانند آبی است که در لحظاتی خوش و شاداب و در لحظاتی تلخ و ناامید به نظر می‌رسد. گاهی اوقات روشن و امیدوارکننده و گاه تاریک و غم‌انگیز است.
هوش مصنوعی: سرنوشت (بخت) انسان از مقایسه‌ی دو جنبه‌ی شخصیت او به وجود آمده و در نتیجه، او در وضعیت‌های مختلف در نوسان به سر می‌برد.
هوش مصنوعی: در اینجا یک نفر با دشنه‌ای به سوی کسی حمله می‌کند و دیگری با نوازش و مهربانی به نواختن ساز مشغول است.
هوش مصنوعی: وقتی که طوفان و باد به‌وجود آید، حتی پرنده‌ای که با چنگالش به زمین می‌زند، نیز در ابرها گم می‌شود و راهی را که پرواز می‌کند، نمی‌تواند پیدا کند.
هوش مصنوعی: اگر جیحون (یک رود بزرگ) از تو جدا شود، به حدی متعجب و گیج می‌شوی که حتی رود گنگ هم نمی‌تواند تو را نجات دهد.
هوش مصنوعی: هیچ کسی نمی‌تواند به خوشبختی خود افتخار کند زیرا که او با فرهنگ و دانش همراه نیست.
هوش مصنوعی: هر دو نفر، چه فردی که با فرهنگ است و چه کسی که به خوش‌گذرانی و مقام‌گرایی مشغول است، در برابر خوشبختی و تقدیر یکسانند.
هوش مصنوعی: علت خشم سرنوشت مشخص نیست، پس شکر خدا را از بغض و کینه جدا مپندار.
هوش مصنوعی: این موضوع مانند یک شیطانی است و من از چنین شیطانی خجالت می‌کشم.
هوش مصنوعی: من به این گروه بزرگ نمی‌روم، چرا که در آنجا، بز لنگی به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
هوش مصنوعی: ای پسر، با دنیا با نرمی و مدارا رفتار کن و از سختی‌ها و بی‌رحمی‌های آن غمگین و آزرده نشو.
هوش مصنوعی: وقتی که اوضاع ناآرام و خطرناک شد، بهتر است که از پلنگی با خلق و خوی بد و زشت دوری کنی.
هوش مصنوعی: من در مدت زمان کوتاهی بسیار از این نوع بی‌قراری و نابه‌سامانی را مشاهده کرده‌ام.
هوش مصنوعی: در جای پایین نشسته و منتظر بمان، چون به زودی ترفندها و نیرنگ‌ها برملا خواهد شد.
هوش مصنوعی: دنیا با آدم‌های صابر و شکیبا هیچ نسبت و پایبندی ندارد، مانند اینکه یک مثل لطیف را آن سرهنگ به زبان آورد.
هوش مصنوعی: موش وقتی ببیند که گربه به زیر نشسته، ترس و احتیاطش زیاد می‌شود و حواسش را جمع می‌کند تا مبادا گربه به آن نزدیک شود. این وضعیت نشان‌دهنده‌ی هشیاری و دوراندیشی است.
هوش مصنوعی: پس از آن، با مردم بی‌خبر و غافل برخورد نکن؛ اگر تو هم مانند آنها از شراب مست نشدی.
هوش مصنوعی: اگر جهان پر از مگس شد، بر روی مگس باری نکن و به آن خیره‌خیره ننگر.
هوش مصنوعی: هرکس که از تو فاصله می‌گیرد، تو نیز باید از او فاصله بگیری، حتی اگر این فاصله به اندازه صد فرسنگ باشد.
هوش مصنوعی: خودت را به خاطر موضوعی به زحمت نینداز و کارهای بیهوده نکن. به جای آن، به سمت هدف اصلی‌ات برو و آن را دنبال کن.
هوش مصنوعی: شعر او را بخوان، زیرا در آن می‌توانی در عمق سختی‌ها و تنگناهای زندگی، معنا و مشکلات را کشف کنی.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
بسپاریم دل بجستن جنگ
در دم اژدها ویشک نهنگ
چه فسون ساختند و باز چه رنگ
آسمان کبود و آب چو زنگ
که دگرگون شدند و دیگر سان
به نهاد و به خوی و گونه ورنگ
آن شد از ابر همچو سینه غرم
[...]
شاه کرده است رای زی پوشنگ
هامراهش میست و ساغر و چنگ
گه شرابی همی خورد بشتاب
گه سماعی همی کند بدرنگ
شادی نو کند بهر منزل
[...]
کرد با من زمانه حمله به جنگ
چون مرا بسته دید میدان تنگ
رنج و غم را ز بهر جان و دلم
تیغ پولاد کرد و تیر خدنگ
هر زمانی همی رسد مددش
[...]
ای به آرام تو زمین را سنگ
وی به اقبال تو زمان را ننگ
ای به نزد کفایت تو کفایت
باد پیمای و کژ چو نای و چو چنگ
ای دو عالم گرفته اندر دست
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.