بدان که ریا بر چند قسم است، زیرا که یا در اصل ایمان است، یا در عبادت است، یا در غیر اینها.

اما قسم اول: عبارت است از:اظهار شهادتین به زبان، با انکار در دل و این قسم کفر و نفاق است و در ابتدای اسلام شیوع داشت و لیکن در امثال این زمان کم یافت می شود بلی در این زمان بسیار می شود که کسی در دل، معتقد به بعضی از ضروریات دین، مثل بهشت و دوزخ و ثواب و عقاب و معاد جسمانی و بقای تکلیف نباشد ولی از خوف شمشیر شریعت، اظهار آن نکند و اظهار اعتقاد نماید و این نیز از جمله کفر و نفاق، و صاحب آن از دایره دین و اسلام خارج، و در آتش جهنم مخلد است و صاحب کفر و نفاق، خواه از قبیل اول باشد یا ثانی، از کافر آشکار بدتر است، زیرا آن، جمع میان نفاق و کفر هر دو کرده است.

و اما قسم دوم: که ریا در عبادات باشد بر چند نوع است: اول آنکه: با وجود آنکه اعتقاد به خدا جل جلاله و پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم داشته باشد در اصل عبادات واجبه خود ریا کند، مثل اینکه در خلوت، تارک الصلوه و تارک الصوم و تارک الزکوه باشد و چون در حضور مردم اتفاق افتد نماز بخواند و اگر در ماه مبارک رمضان صبح تا شام در مجمعی بایدش بود روزه بدارد و اگر کسی بر مال زکوتی او مطلع گردد از ترس مذمت آن شخص، زکوه بدهد و در حضور مردم با والدین خود حسن سلوک بجا آورد، و در غیاب مردم، با ایشان بی ادبی و بدسلوکی نماید و بر این قیاس این شخص اگر چه در زمره کفار محسوب نباشد ولیکن بدترین اهل اسلام در نزدیکترین ایشان به کفار است دوم آنکه: در عبادات واجبه خود مرتکب ریا نگردد و لیکن در اصل عبادات مستحبه ریاکار باشد، مثل اینکه: در خلوت نوافل شبانه روزی و نماز شب و روزه های سنتی را به جا نیاورد اما در حضور مردم رغبت به این افعال داشته باشد و مثل این است بلند گفتن تسبیح و تهلیل در مجالس و همچنین در عیادت بیماران و مشایعت جنازه به قصد ریا و این شخص، اگرچه از شخص اول بهتر است و لیکن باز هالک و با اول در شرک شریک است سوم آنکه: ریا در وصف عبادات کند نه در اصل آنها، مثل اینکه رکوع و سجود و سایر افعال نماز را در حضور مردم به قصد حصول اعتبار بهتر بجا آورد و از آنچه در خلوت می کند و مثل اینکه در تعزیه یا ذکر حدیثی گریه به او دست دهد اشک خود را پاک نکند به قصد آنکه مردم او را ببینند، و امثل اینها و صاحب این مرتبه نیز هالک، و به نوعی از شرک متبلاست.

و اما قسم سوم، که ریا در غیر عبادت باشد، پس یا در مباحات است، مثل تنظیف لباس، از برای اینکه مردم او را پاکیزه دانند یا پوشانیدن عیبی از بدن خود تا مردم او را متصف به آن ندانند، و امثال آن یا در محرمات است، و آن پنهان داشتن گناهان و عیوب خود است، تا مردم او را فاسق ندانند.