ز خاک هر سر خاری که میشود پیدا

بشارت است به توحید واحد یکتا

ز سبزه هر رقم تازه بر حواشی جوی

عبارت است ز ابداع مبدع اشیا

به دست شاهد بستان زهر گل آینه‌ایست

در او نموده رخ صنع بوستان آرا

هزار شاخ ز یک آب و گل نموده نمو

که کس ندیده یکی را به دیگری مانا

هزار برگ زهر شاخ رسته کز هر یک

علامتی دگر است از مغایرت پیدا

یکی اگر نه بهر یک تشخصی داده

که شاخ و برگ نینداز چه رو به یک سیما

تصور حکما آن که می‌کنند پدید

قوای نامیه در چوب خشگ نشو و نما

توهم دگران این که می‌زند شه گل

به طرف باغچه خر گه ز لطف آب و هوا

گرفتم این که چنین است اگرچه نیست چنین

کز اقتدار که زین سان قویست دست قوا

دگر ز آب و هوا هم شکفته گلشن و گل

که تربیت ده آب و هواست ای سفها

چه شاخ و برگ و چه نور و ثمر چه خار و چه گل

یکایکند خبرده ز فرد بی‌همتا

درون مهد زمین صد هزار طفل نبات

به جنبشند به جنبش دهنده راه نما

ز طفل مریم بی‌جفت حیرت افزاتر

منزه آمده از امهات و از آبا

در آسمان و زمین کردگار را مطلب

که بی‌نیاز نباشد نیازمند به جا

به عقل خواهش کنهش چنان بود که کنند

به نور مشعله مهر جستجوی سها

مدار امید به کس کز خدا خبر دهدت

چه عالم و چه معلم چه مفتی و ملا

به ورطه‌ای که شوی ناامید از همه‌کس

ببین به کیست امیدت بدانکه اوست خدا

خدای ملک و ملک سیر بخش فلک و فلک

حفیظ سفل و علو پادشاه ارض و سما

مصور صور بی‌مثال در ارحام

بنان کرده قلم کش قلم مرکب سا

جهنده قطره‌ای اندر مشیمه سازنده

چمنده سرو سمن چهره و سهی بالا

دگر ز غیرت آن حسن کز زوال بریست

چو چنگ نخل جنان را کننده پشت دوتا

کسی که در ظلمات رحم کند تصویر

که در بصیرت او شک کند به جز اعما

زهی حکیم علیمی که در طلسم نبشت

هزار باب وقوف از قوای خمسه کجا

دهد به باصره نوری که بیند از پی مهر

هلال یک شبه را چاشت بر فلک مجرا

دهد به سامعه در کی که فرق یابد اگر

برآید از قدم آشنا و غیر صدا

دهد به شامه آگاهی که گم نشود

نسیم غنچه و گل بی‌تفاوتی ز صبا

دهد به ذائقه لذت شناسی که کند

ز هم دو میوه یک شاخ را به طعم جدا

دهد به لامسه حسی که در تحرک نبض

کند میان صحیح و سقیم تفرقه‌ها

هزار رمز به جنبیدن زبان در کام

فرستد از دل گویا به خاطر شنوا

هزار راز ز سائیدن قلم به ورق

به دیده‌ها سپرد تا به دل کند انها

هزار قلعهٔ دانش به دست فهم دهد

که گر تهی کند از کنگرش کمند رجا

هزار گنج ز معنی به پای فکر کشد

که خسروان جهان را بر آن نباشد پا

طلسم دیده چنان بسته کز گشودن آن

شود حباب حقیری محیط ارض و سما

به نیم چشم زدن پیک تیز گام نظر

عبور می‌کند از هفت غرفه والا

به این سند که ز برهان قاطعند برین

اکابر علما و اجلهٔ حکما

که تا خطوط شعاعی نمی‌رسد ز بصر

به مبصرات نهانند در حجاب خفا

پس از نگه به ثوابت ظهور آن اجرام

ز هفت پرده به کرسی نشاند این دعوا

کدام جزو ز اجزای آدمیست که نیست

دلیل حکمت او عز شانهٔ الاعلا

ز جنبش متشابه زبان به قدرت کیست

زمان رمان به عبارات مختلف گویا

به شغل و شعر و معما بنان فکرت را

که می‌کند همه دم عقده بند و عقده گشا

که ساخته است دهن کیست آن معین دو دست

که هر یک از هنری حاجتی کنند روا

ز قوت عصبانی برای طی طرق

تکاوران قدم را که می‌کند اقوا

چه راست داشته یارب به خویش لنگر او

علی‌الخصوص در ایجاد چرخ مستعلا

خیال بسته که این طاق خود گرفته علو

قدیری از ید علیا نکرده این اعلا

قرار داده که این گوی بی‌قرار ز خویش

وجود دارد و دارد ز موجد استغنا

لجاج ورزی و این کار حسن به این غایت

اثر عجب که کند در دل اسیر عما

نظر به خانهٔ زنبوری افکن ای منکر

ببین بنای چنان ممکن است بی‌بنا

پس این رواق مقرنس ببین و قایل شو

بنائی که نهاده است این بلند بنا

به حشر مرده اجزا به باد بر شده را

به یک اشارهٔ او منتقل شود اعضا

ز صد هزار حکیم اینقدر نمی‌آید

که گر کنند پر پشه‌ای نهند به جا

ز آفریدن دیو و پری و انس و ملک

ز خلق کردن وحش زمین و طیر هوا

به پوش چشم به موری نظر فکن که بود

به دیدهٔ خرد احقر ز اکثر اشیا

که چون اراده جنبش کند نمی‌گردد

سکون پذیر به سحر ابوعلی سینا

و گر ز جنبش خود باز ماند و افتد

به اهتمام سلیمان نمی‌شود برپا

کدام شیوه ز حسن صفات او گویم

که شیوه‌ای دگرم در نیاورد به ثنا

کدام شاه غنی کز نیاز ننهاده

نظر به مائدهٔ رزق او فقیر آسا

گهی جبابره دهر را رسد که زنند

سرادق عظمت بر لب محیط غنا

که روزی از لب نانی زیند مستغنی

دو روز بر دم آبی زنند استغنا

ازین جماعت محتاج کز تسلط من

همیشه بر در رزقند چون گروه گدا

چه طرفه بود که بعضی به دعوی صمدی

نموده‌اند بسی را ز اهل جهل اغوا

چنین کسان به خداوندی ارس زا باشند

بتان به این سمت باطلند نیز سزا

هزار نفس ز بیم هلاک خود فرعون

به خنجر ستم و تیغ کین فکند از پا

یکی نگفت که معبودی و هراس اجل

به کیش کیست درست و به مذهب که روا

خدا و بیم ز مخلوق خود معاذالله

خران سزاست که با این کنند استهزا

خدائی آن صمدی را رسد که گرد و جهان

بهم خورد نهراسد بقای او ز فنا

چرا به زمره شدادیان نگفت کسی

که ای ز نادقهٔ معبود ناسزای شما

اگر ز تخت زراندود خود نمی‌جنبد

ز فضله می‌کند آن را به یک دو روز اندا

ندارد آن که دو روز اختیار پیکر خویش

چه‌سان بود گه و بیگه حفیظ هیکل ما

سخن کشید باطناب و در نصیحت نفس

نگشت بلبل باغ بلاغ نغمه سرا

مگر قصیده دیگر به سلک نظم کشم

که گوش هوش پر از در شود در آن اثنا