گنجور

 
قوامی رازی

دور از جمال جاه تو ای صدر ارجمند

افتاد پای بنده به دست شکسته بند

باز آمدی ز راه و نگفتی چگونه ای

تاگفتمی که پای چگونه ست و درد چند

دست قضای بد ز سر نردبان شوم

بگرفت پای من به بن ناودان فکند

هر مردو زن که دید قوامیت را چنان

فریاد خواند وروی خراشید و موی کند

تا شخص من پیاده شد از بار گیر جان

از دست درد مقرعه خوردم هزار و اند

لابد به خاک تیره درآید سر سوار

چون درمیان راه خطا شد سم سمند

رنجور دل شوی چو بدانی که روزگار

چون می گذشت بر من مسکین مستمند

بر جان من گشاده بلا روز و شب کمین

در گردنم فتاده ز درد آتشین کمند

از دست بنده زهر شکر بود پیش ازین

و امروز پای اوست چونی گشته بندبند

تو آمدی و بنده نیامد به خدمتت

زیرا که پست کرد مرا گنبد بلند

من بی شما چهار برادر معذبم

در چارمیخ درد بمانده تنی نژند

رنجم زیادت است ز نادیدن شما

از رنج دل فزوده شود درد دردمند

این «خود» به ترکه هر که ببیند بگویدم

چون تو کسی چگونه کند کار ناپسند

بر نردبان چه کار تو را تا در اوفتی

از دست تو رسید به پای تو برگزند

این گویدم که پای تو را به بود طلی

وان گویدم که نه نه طلی چیست خشک بند

آن گویدم که چشم به دست این سپند سوز

بر آتش بلا بنشان باد چون سپند

صدگونه پند می دهدم کمتر ابلهی

کو چاه و بند باز نداند ز جاه و پند

ای در کف سعادت تو گرز گاوسار

ببریده خشم تو سر دشمن چو گوسفند

بر نردبان اگر به حماقت نرفتمی

هرگنده سبلتی نزدندیم ریشخند

 
 
 
سنایی

این ابلهان که بی‌‌سببی دشمن منند

بس بُلفضول و یافه‌درای و زَنَخ زنند

اندر مصاف مردی، در شرط شرع و دین

چون خنثی و مخنث نه مرد و نه زنند

مانند نقش رسمی بی‌‌اصل و معنی‌اند

[...]

سوزنی سمرقندی

یا ایهااللوند مرا پای خواست بند

تدبیر من بساز بیک تیز باد گند

معشوق من توئی علف بوق من توئی

من بوق میزنم تو دهل دند دند دند

افسوکی بدار و دو سه تیزکی بلحن

[...]

حمیدالدین بلخی

معلوم من نشد که جهانش کجا فکند؟

شادانش کرد گردش ایام یا نژند؟

گیتیش در کدام زمین برگشاد کام؟

گردونش در کدام زمین بر نهاد بند؟

خاقانی

ای تاجدار خسرو مغرب که شاه چرخ

در مشرقین ز جاه تو کسب ضیا کند

درگاه توست قبلهٔ پاکان و جان من

الا طواف قبلهٔ پاکان کجا کنند

تن را سجود کعبه فریضه است و نقص نیست

[...]

کمال‌الدین اسماعیل

سلطان شرع صاعد کز همّت بلند

آورد رای او سر خورشید را ببند

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه