ماه من ماند به سر و ار سرو جولان داشتی
سرو من ماند به ماه ار ماه دستان داشتی
ماه بودی ماه اگر چون سرو بودی بر زمین
سرو بودی سرو اگر چول ماه جولان داشتی
سرو من ماند به ماه و ماه من ماند به سرو
سرو اگر مه مه اگر سرو خرامان داشتی
سرو را ماند به بالا ماه را ماند به رخ
ماه اگر گفتی سرود و سو اگر جان داشتی
سرو بودی سرو اگر با مردمان گفتی سخن
ماه بودی ماه اگر چاه زنخدان داشتی
گفتمش سرو روان و خواندمش ماه تمام
سرو اگر بودی کمانکش ماه خفتان داشتی
قد او سروست و مویش مشک و رویش ماه اگر
سرو مار و مشک چین و ماه مژگان داشتی
آفتابش خواندمی بی‌گفتگو گر آفتاب
از زنخدان گوی مشکین زلف چوگان داشتی
پرنیان بودی به نرمی پیکرش‌گر پرنیان
با همه نرمی دلی چون سخت سندان داشتی
لاله بودی عارضش گر لاله پیرامون خویش
همچو مشکین‌خطّ او یک باغ ریحان داشتی
می نکردی کس گناه از بیم حرمان بهشت
چون نگار من بهشت ار حور و غلمان داشتی
از فراق آن پری مجنون شدی هرکس چو من
جان بریان جسم عریان چشم‌گریان داشتی
ترک شهرآشوب من ماند پری راگر پری
خوی رندان لعل خندان درّ دندان داشتی
ای بت پیمانه‌نوش ای شاهد پیمان‌گسل
کاش چون عشاق خوی و پاس و پیمان داشتی
خود لبت لعلیست کز خورشید می‌جستی خراج
اینچنین لعل درخشان گر بدخشان داشتی
همچو رخسار تو صادق بود در دعویّ حسن
هرکه چون زلفین مفتولت دو برهان داشتی
گر نکردی عدل سالار جهان تعمیر ملک
ملک شه را شورش حسن تو ویران داشتی
داور گیتی منوچهر آنکه برسودی به عرش
چرخ چارم گر چنین خورشید تابان داشتی
کی ربودی اهرمن زانگشت جم انگشتری
آصفی‌گر اینچنین دانا سلیمان داشتی
کوه بودی توسنش گر کوه بودی ره‌نورد
برق بودی خنجرش گر برق باران داشتی
گاه غوغا شرزه شیرش گفتمی گر شرزه شیر
از سنان چنگال و از شمشیر دندان داشتی
روز هیجا ژنده پیلش خواندمی گر ژنده پیل
از کمند جان‌ستان خرطوم پیچان داشتی
توسنش باد وزانستی اگر باد وزان
جنبش برق و شکوه کوه ثهلان داشتی
اهل شرق و غرب گشتندی ز پا تا فرق غرق
گر سحابی چون عدویش جشم گریان داشتی
خنجر خونریز او را خواندمی رخشنده برق
برق اگر چون ابر موج‌انگیز طوفان داشتی
قدرش ار بودی مجسم صدهزاران ساله راه
برتری از منظر برجیس وکیوان داشتی
قهر جانکاهش اگر گشتی مصور در جهان
چنگ شیر و سهم پیل و سم ثعبان داشتی
در کفش شمشیر بودی اژدها گر اژدها
چون نهنگان جایگه در بحر عمان داشتی
میزبان‌گشتی اجل چون تیغش ار بر خوان رزم
دیو و دد را تا به روز حشر مهمان داشتی
گر نسیم خلق او یک ره وزیدی در جهان
سال و ماه و هفته‌گیتی راگلستان داشتی
مرگ مانازادهٔ شمشیر گیهان‌سوز اوست
ورنه چون آلام دیگر مرگ درمان داشتی
حزم اوگر خواستی از روی حکمت پیل را
در دهان پشه‌یی تا حشر پنهان داشتی
حاش لله اگرکسی‌وی را ستودی در سخا
گر سخایی چون سخای معن و قاآن داشتی
بر روانم طعن و لعن از معن و قاآن هیچیک
همچو کهتر چاکرانش فضل و احسان داشتی
درصدف‌هر قطره اش می گشت صد عمان‌گهر
نسبتی با جود او گر ابر نیسان داشتی
بود آرش ترکمان چون او اگر مانند او
مرگ یکسو و نهان در پیش ترکان داشتی
خنجرش‌گر خواستی در روز هیجا خلق را
از لباس زندگی چون خویش عریان داشتی
گر نبودی عفو او عدلش ز روی انتقام
برگلوی مه طناب از تارکتان داشتی
حاجب مهرش اگر قهرش نگشتی گاهگاه
زینهار ار هیچ عاصی بیم عصیان داشتی
ملک‌بخشا تا ابد آباد بودی ملک فارس
از ازل گر چون تو سالاری نگهبان داشتی
مر ترا کردی مفوض شهریار ملک‌بخش
ملکی ار صدره فزون از ملک گیهان داشتی
ور ترا بودی مسلم ملک ایران اینچنین
کافرم‌گر روس هرگز قصد ایران داشتی
بود چون حزم تو گر حزم سکندر پایدار
دولتش‌کی تا به روز حشر پایان داشتی
گر به شوخی جاهلی‌گویدکه قاآنیّ راد
داشتی حبّ وطن در دل گر ایمان داشتی
گویمش خود کافرم گر هیچ مومن بیش ازین
جایگه در ملک شیراز از دل و جان داشتی
می‌نبد در پارس رادی تا ورا بخشد مراد
ورنه کی بیچاره عزم یزد وکرمان داشتی
شیر گردون را درافکندی به گردن پالهنگ
چون تو در دل هر که مهر شیر یزدان داشتی
حیدر صفدر که‌گر با عرش می رفتی به خشم
از زبونی عرش را با فرش یکسان داشتی
گر نبودی روز هیجا پای عفوش در میان
ضرب بازویش خلل در چار ارکان داشتی
ور به دامان ولای او زدی ابلیس چنگ
از عطای کردگار امید غفران داشتی
یوسف ار بر رشتهٔ مهرش نجستی اعتصام
کی خلاصی از مضیق چاه و زندان داشتی
مختصرگو غیر ذات او نبودی در جهان
واجبی در بر اگر تشریف امکان داشتی
ای دریغا نیستی در دار دنیا مصطفی
ورنه در مدحش مرا انباز حسّان داشتی
ختم‌کن قاآنیا گفتارکزگفتار تو
وجد کردی کوه اگر گوش سخندان داشتی
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف زیبایی‌های ماه و سرو و مقایسه آنها با یکدیگر می‌پردازد. شاعر می‌گوید اگر ماه همانند سرو بر روی زمین بود، یا سرو همچون ماه خرامان می‌بود، هر یک زیبایی‌های خاص خود را داشتند. او به توصیف ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی هر یک می‌پردازد و دل‌مشغولی خود را از فراق محبوب بیان می‌کند. شاعر به زیبایی و صفات اخلاقی دوستش ناسزا می‌دهد و آرزوی رفاقت و پیمان را می‌کند. او همچنین به قدرت و بزرگی دوستش اشاره می‌کند و احتمالاتی از ضعف و شجاعت را با هم مقایسه می‌کند. در نهایت، شاعر حسرت و تأسف خود را از فقدان محبوب ابراز می‌کند و آرزو می‌کند که او در دنیا بود. این شعر در عین زیبایی‌های ادبی، احساسات عمیق انسانی را نیز به نمایش می‌گذارد.
هوش مصنوعی: اگر تو زیبایی و جذبه‌ای همچون ماه داشتی، من هم مانند سروی استوار و باوقار می‌ماندم. اما اگر تو شکوه و حالت سرو را داشتی، من هم همچون ماه خیره‌کننده‌ای می‌شدم.
هوش مصنوعی: اگر تو به زیبایی ماه بودی و همچون سرو بر زمین قد علم می‌کردی، حقیقتاً همانند سرو می‌شدی، اگر هم چنان همچون ماه در حرکت و نشاط بودی.
هوش مصنوعی: سرو من در کنار ماه باقی مانده و ماه من در کنار سرو. اگر تو هم سرو داشتی و مه را در کنار خود می‌داشتید، زیبایی شما دوچندان می‌شد.
هوش مصنوعی: درخت سرو به زیبایی و بلندی‌اش معروف است و ماه نیز به چهره زیبا و نورانی‌اش شناخته می‌شود. اگر از این دو زیبا بگویی، و اگر زندگی و جان‌ات را داشته باشی، می‌توانی هنری و سرودی را بیان کنی.
هوش مصنوعی: اگر تو همچون سرو باشی و با انسان‌ها سخن بگویی، مانند سروی زیبا و دل‌نواز خواهی بود؛ و اگر همچون ماه درخشنده باشی، اما دارای چهره‌ای با جای زخم یا ناهنجاری باشی، زیبایی‌ات کمتر دیده خواهد شد.
هوش مصنوعی: به او گفتم که تو مانند سرو بلند و خوش قامت هستی و تو را به زیبایی ماه کامل توصیف کردم. اگر تو واقعا مثل سرو بودی، کمانچه‌ات را می‌توانستم بگیرم و حالا آرام در خواب بودی.
هوش مصنوعی: قد او مانند سرو است و مویش همچون مشک خوشبو. چهره‌اش به زیبایی ماه می‌ماند. اگر آن سرو خوش قد، موی مشکین و ماهی که مژگانش مانند گلبرگ‌هاست داشتی، چه زیبا می‌شد.
هوش مصنوعی: من بی‌هیچ سخنی او را آفتاب خواندم، زیرا اگر او مانند آفتاب می‌درخشید و از موهای مشکینش چنان گلوله‌های چوگان می‌چرخید.
هوش مصنوعی: اگر پیکره‌ات مانند پرنیان نرم بود، اگر با همه نرمی هم دل تو همچون سنگی سخت بود، چه فایده‌ای داشت؟
هوش مصنوعی: اگر چهره‌اش همچون لاله باشد، به همان اندازه که دور و بر او گل‌های زیبای دیگر وجود دارند، باید یک باغ پر از ریحان هم داشتی.
هوش مصنوعی: به خاطر ترس از اینکه ممکن است بهشت را از دست بدهی، هیچ کس را سرزنش نمی‌کردی. اگر زیبایی‌ام را می‌دیدی، حتی اگر بهشت را با حور و پسران زیبا هم مقایسه می‌کردی، بهشت برایت کمتر از زیبایی من بود.
هوش مصنوعی: هر کس که مانند من به دوری آن پری دچار شده، به حالت جنون افتاده است؛ زیرا او جانش در آتش عشق می‌سوزد و بدنش عریان است و چشمانش از اشک پر است.
هوش مصنوعی: غرق در آشفتگی و درد عشقم، ترک شادی و زیبایی من را که به مانند پری (فرشته) است، فراموش نکن. اگر تو هم مثل رندانی که لبخند و دندان‌های زیبا دارند، زیبایی و شادی را داشتی، همه چیز فرق می‌کرد.
هوش مصنوعی: ای معشوق دل‌ربا، ای شراب‌نوشی که عهد را می‌شکنی، ای کاش همانند عاشقان، وفاداری و پاسداری از پیمان داشتی.
هوش مصنوعی: تو لب‌های خود را به مانند لعل سرخ و درخشان می‌دانی که از نور خورشید زیبایی می‌گیرد. اگر در سرزمین بدخشان هم این لعل‌های ارزشمند را داشتی، این چنین زیبایی نداشتی.
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد در زیبایی خود ادعایی کند، باید مانند چهره تو راستگو باشد و اگر مانند موهای درهم و برهم تو دو دلیل برای زیبایی داشته باشد، می‌تواند ادعای خود را ثابت کند.
هوش مصنوعی: اگر به عدالت رفتار نمی‌کردی، ای سالار جهان، این ملک و پادشاهی به خاطر زیبایی‌های تو ویران می‌شد.
هوش مصنوعی: منوچهر، داور جهان، که به عرش آسمان دست یافته، اگر تو نیز مانند او خورشیدی درخشان و تابناک داشتی، چه برتری به دست می‌آوردی!
هوش مصنوعی: آیا تو نمی‌دانی که چگونه اهرمن (شیطان) از انگشت جم انگشتری آصف را ربوده است؟ اگر به این صورت دانا و باهوش بودی، مانند سلیمان این قدرت را داشتی.
هوش مصنوعی: اگر کوهی بودی، به مانند اسب دوانی با قدرت و استقامت بودی و اگر همچون برقی می‌درخشیدی، چنان تندی و برش داشت که همچون تیغه‌ای تیز و کشنده باشد. اگر باران می‌آمد، تو می‌توانستی به سرعت و شگفتی حرکت کنی.
هوش مصنوعی: گاهی صدای وحشتناک و خشمگین شیر را شنیدم و به خودم گفتم اگر شیر وحشتناک، چنگال و دندان قوی‌تری مثل نیزه و شمشیر داشت، چه می‌شد!
هوش مصنوعی: روزی، هنگامی که در حال خواندن داستانی درباره‌ی فیل بودم، به این فکر افتادم که اگر فیلی که دمش پیچیده است، به کمند جان گرفتار می‌شد، چه می‌شد؟
هوش مصنوعی: اگر تو همچون باد می‌وزیدی و توانایی کنترل و حرکتی همچون برق داشتید، باید شکوهمند و پربار مانند کوه ثهلان به چشم می‌آمدی.
هوش مصنوعی: مردم شرق و غرب از سر تا پا دچار غم و اندوه شدند، اگر تو هم چون ابر، به دوش دشمنان اشک بریزی.
هوش مصنوعی: خنجر تیز و خون‌آشام او را به زیبایی توصیف کردم، چون برق درخشانی که اگر مانند ابری طوفانی بود، امواجی پرشور به وجود می‌آورد.
هوش مصنوعی: اگر ارزش او را درک کرده بودی، می‌توانستی به مدت صد هزار سال راه برتری را از دیدگاه برجیس و کیوان تجربه کنی.
هوش مصنوعی: اگر بخواهی از شدت خشم و کینه‌ات به تصویر کشیده شوی، در این دنیا دیگر چیزی جز قدرت شیر، سهمی از فیل و زهر ثعبان نخواهی داشت.
هوش مصنوعی: اگر اژدها مانند نهنگان در دریای عمان زندگی می‌کرد، می‌توانست در کفش خود شمشیر داشته باشد.
هوش مصنوعی: به مانند میزبان، زمان مرگ انسان به یکباره و ناگهانی فرامی‌رسد، مانند تیغی که بر سر سفره جنگ، دیوان و موجودات وحشی را تا روز قیامت مهمان کرده است.
هوش مصنوعی: اگر نسیم وجود او لحظه‌ای به جهان بیافتد، سال و ماه و هفته‌های این دنیا به مانند باغی زیبا می‌شود.
هوش مصنوعی: مرگ فرزند شاه سلاحی است که دنیا را می‌سوزاند، وگرنه مانند دیگر دردها، مرگ هم می‌توانست درمانی داشته باشد.
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی حکمت او را درک کنی، باید توجه کنی که او می‌تواند حتی در عمیق‌ترین رازها و مسائل پیچیدهٔ زندگی، قدرت و هوش خود را به نمایش بگذارد، به طوری که مانند یک فیل در دهان یک پشه پنهان باقی بماند.
هوش مصنوعی: برای خداوند قسم که اگر کسی او را ستایش کند در بخشندگی، اگر کسی مانند معن و قاآن بخشنده باشد، او به پای او نمی‌رسد.
هوش مصنوعی: من از سرزنش و ناراحتی دیگران بی‌زاری دارم، که هیچ‌کدام از آنها به من مانند کسی که از خدمتگزارانش توقع لطف و محبت دارد، محبتی نکرده‌اند.
هوش مصنوعی: اگر هر قطره از باران را به آن چیزی که از جود و سخاوت او می‌رسد نسبت دهی، حتی به اندازه‌ی صد عمان هم خواهد بود، اگر ابر نیسان (ابرهای پربار) را داشته باشی.
هوش مصنوعی: اگر آرش ترکمان مانند تو بود، تو نیز می‌توانستی مرگ را به‌راحتی در برابر ترکان قرار دهی و از آن بگریزی.
هوش مصنوعی: اگر خواستی در روز جنگ، مردم را مانند خودت برهنه از لباس زندگی ببینی، مانند خنجر به آنها ضربه بزن.
هوش مصنوعی: اگر نبخشش نبود، عدالت او به خاطر انتقام، می‌توانست به شدت بر گردن شما فشار آورد و شما را در تنگنا قرار دهد.
هوش مصنوعی: اگر خداوند به خاطر خشم و قهرش تو را عذاب نکند، باید مراقب باشی که از گناه کردن هراسی نداشته باشی.
هوش مصنوعی: اگر در گذشته کسی مانند تو به عنوان سرپرست و نگهبان، بر کشور فارس حکومت می‌کرد، آن ملک همیشه آباد و پایدار می‌ماند.
هوش مصنوعی: تو را به مقام و مرتبه‌ای بالا برسانید که اگر برتری از تمام جهان هم داشته باشی، باز هم مقام تو بالاتر خواهد بود.
هوش مصنوعی: اگر واقعاً تو پادشاه ایران بودی، من کافر و بی‌دین می‌بودم، چون اگر روس‌ها هرگز نیّت حمله به ایران را نداشتند، اوضاع این‌طور نبود.
هوش مصنوعی: اگر احتیاط و تدبیر تو مانند احتیاط سکندر بود، آیا دولت و سلطنت او تا روز قیامت ادامه داشت؟
هوش مصنوعی: اگر کسی به شوخی بگوید که قاآنی را دوست داشتی، باید بداند که اگر واقعاً به میهن خود ایمان داشتی، این حبّ وطن در دل تو بود.
هوش مصنوعی: می‌گویم که اگر کسی در شیراز از دل و جان ایمان داشته باشد، او را کافر می‌دانم.
هوش مصنوعی: در می‌خانه پارس، می‌نوشد تا به آرزویش برسد، وگرنه بیچاره با چه هدفی به یزد و کرمان می‌رود؟
هوش مصنوعی: شیر نیرومند را بر دوش شخصیتی چون تو قرار دادی، همان‌طور که هر کسی که محبت شیر خدا را در دل داشت.
هوش مصنوعی: اگر حیدر صفدر بر افراز می‌کردی و از سر خشم به عالم بالا می‌رفتی، به خاطر ضعف و ناتوانی عرش، آن را با خاک فرش برابر می‌دیدی.
هوش مصنوعی: اگر روز نباشد که در هیجانی، پای عفوش در میان باشد، در قدرت و استحکام او اختلالی به وجود می‌آید.
هوش مصنوعی: اگر ابلیس هم به دامن ولایت او (خدا) چنگ بزند و از عطای الهی بهره‌مند شود، امید به آمرزش خواهد داشت.
هوش مصنوعی: اگر به محبت و پیوند یوسف دست نمی‌زدی، هرگز نمی‌توانستی از تنگناها و زندان‌ها آزاد شوی.
هوش مصنوعی: اگر خواسته باشی به سادگی بگویی، در دنیا هیچ چیزی جز ذات او واجب وجود نداشت و اگر امکان داشت که او به شکلی دیگر باشد، باز هم غیر از ذات او چیزی در جهان وجود نمی‌داشت.
هوش مصنوعی: ای کاش که تو در این دنیا بودی، مصطفی! اگر تو اینجا بودی، من نیز در ستایش تو یاریگران بسیاری داشتم.
هوش مصنوعی: اگر گوش شنوا و درک عمیقی داشتی، می‌توانستی از گفته‌های عمیق و آموزنده من بهره‌مند شوی، چون کلمات من مانند کوهی عظیم و پرمحتوا هستند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
ای سردور از بدن روزی تو سامان داشتی
جا به دوش مصطفی با لعل خندان داشتی
خضر را رهبر تو بودی جانب عین الحیات
خود چرا در وقت مردن کام عطشان داشتی
هرگز از یادم نخواهد رفت کاندر کربلا
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.