چو دانست کز مرگ نتوان گریخت
بسی آب خونین ز دیده بریخت
بگسترد فرش اندر ایوان خویش
بفرمود کامدش بهرام پیش
بدو گفت کای پاکزاده پسر
به مردی و دانش برآورده سر
به من پادشاهی نهادست روی
که رنگ رخم کرد همرنگ موی
خم آورد بالای سرو سهی
گل سرخ را داد رنگ بهی
چو روز تو آمد جهاندار باش
خردمند باش و بیآزار باش
نگر تا نپیچی سر از دادخواه
نبخشی ستمکارگان را گناه
زبان را مگردان به گرد دروغ
چو خواهی که تاج از تو گیرد فروغ
روانت خرد باد و دستور شرم
سخن گفتن خوب و آواز نرم
خداوند پیروز یار تو باد
دل زیردستان شکار تو باد
بنه کینه و دور باش از هوا
مبادا هوا بر تو فرمانروا
سخن چین و بیدانش و چارهگر
نباید که یابد به پیشت گذر
ز نادان نیابی جز از بتری
نگر سوی بیدانشان ننگری
چنان دان که بیشرم و بسیارگوی
نبیند به نزد کسی آبروی
خرد را مه و خشم را بندهدار
مشو تیز با مرد پرهیزگار
نگر تا نگردد به گرد تو آز
که آز آورد خشم و بیم و نیاز
همه بردباری کن و راستی
جدا کن ز دل کژی و کاستی
بپرهیز تا بد نگرددت نام
که بدنام گیتی نبیند به کام
ز راه خرد ایچ گونه متاب
پشیمانی آرد دلت را شتاب
درنگ آورد راستیها پدید
ز راه خرد سر نباید کشید
سر بردباران نیاید به خشم
ز نابودنیها بخوابند چشم
وگر بردباری ز حد بگذرد
دلاور گمانی به سستی برد
هرانکس که باشد خداوند گاه
میانجی خرد را کند بر دو راه
نه سستی نه تیزی به کاراندرون
خرد باد جان ترا رهنمون
نگه دار تا مردم عیبجوی
نجوید به نزدیک تو آبروی
ز دشمن مکن دوستی خواستار
وگر چند خواند ترا شهریار
درختی بود سبز و بارش کبست
وگر پای گیری سر آید به دست
اگر در فرازی و گر در نشیب
نباید نهادن سر اندر فریب
به دل نیز اندیشهٔ بد مدار
بداندیش را بد بود روزگار
سپهبد کجا گشت پیمانشکن
بخندد بدو نامدار انجمن
خردگیر کآرایش جان تست
نگهدار گفتار و پیمان تست
هم آرایش تاج و گنج و سپاه
نمایندهٔ گردش هور و ماه
نگر تا نسازی ز بازوی گنج
که بر تو سرآید سرای سپنج
مزن رای جز با خردمند مرد
از آیین شاهان پیشی مگرد
به لشکر بترسان بداندیش را
به ژرفی نگه کن پس و پیش را
ستایندهای کو ز بهر هوا
ستاید کسی را همی ناسزا
شکست تو جوید همی زان سخن
ممان تا به پیش تو گردد کهن
کسی کش ستایش بیاید به کار
تو او را ز گیتی به مردم مدار
که یزدان ستایش نخواهد همی
نکوهیده را دل بکاهد همی
هرانکس که او از گنهکار چشم
بخوابید و آسان فرو برد خشم
فزونیش هر روز افزون شود
شتاب آورد دل پر از خون شود
هرانکس که با آب دریا نبرد
بجوید نباشد خردمند مرد
کمان دار دل را زبانت چو تیر
تو این گفتههای من آسان مگیر
گشاد پرت باشد و دست راست
نشانه بنه زان نشان کت هواست
زبان و خرد با دلت راست کن
همی ران ازان سان که خواهی سخن
هرانکس که اندر سرش مغز بود
همه رای و گفتار او نغز بود
هرانگه که باشی تو با رایزن
سخنها بیارای بیانجمن
گرت رای با آزمایش بود
همه روزت اندر فزایش بود
شود جانت از دشمن آژیرتر
دل و مغز و رایت جهانگیرتر
کسی را کجا پیش رو شد هوا
چنان دان که رایش نگیرد نوا
اگر دوست یابد ترا تازهروی
بیفزاید این نام را رنگ و بوی
تو با دشمنت رو پر آژنگ دار
بداندیش را چهره بیرنگ دار
به ارزانیان بخش هرچت هواست
که گنج تو ارزانیان را سزاست
بکش جان و دل تا توانی ز رشک
که رشک آورد گرم و خونین سرشک
هرانگه که رشک آورد پادشا
نکوهش کند مردم پارسا
چو اندرز بنوشت فرخ دبیر
بیاورد و بنهاد پیش وزیر
جهاندار برزد یکی باد سرد
پس آن لعل رخسارگان کرد زرد
چو رنگین رخ تاجور تیره شد
ازان درد بهرام دل خیره شد
چهل روز بد سوکوار و نژند
پر از گرد و بیکار تخت بلند
چنین بود تا بود گردان سپهر
گهی پر ز درد و گهی پر ز مهر
تو گر باهشی مشمر او را به دوست
کجا دست یابد بدردت پوست
شب اورمزد آمد و ماه دی
ز گفتن بیاسای و بردار می
کنون کار دیهیم بهرام ساز
که در پادشاهی نماند دراز
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این شعر، شخصی به نام بهرام، هنگام نزدیک شدن به مرگ، به فرزندش نصیحت میکند. او به پسرش میگوید که با خرد و مهربانی زندگی کند و از دروغ و ستم دوری کند. او به او تأکید میکند که پادشاهی و قدرت را با شایستگی به دست آورد و به زیر دستانش احترام بگذارد. بهرام همچنین هشدار میدهد که انسان باید از کینه و هوس دوری کند و خشم را در خود کنترل کند. او میگوید که نباید به نادانان و زبانچرانان توجه کند و باید در کارهایش از خرد و عقل استفاده کند.
به یاد داشته باشید که ثبات در رفتار و راستگویی سبب حفظ آبرو و شخصیت میشود و باید از دوستی با بداندیشان بپرهیزید. همچنین، او بر اهمیت تدبیر و دوری از حسادت تأکید میکند و اینگونه نتیجهگیری میکند که در پادشاهی و زندگی باید با خرد و درایت عمل کرد تا به خوشبختی و پیروزی دست یابند.
هوش مصنوعی: زمانی که فهمید که از مرگ نمیتواند فرار کند، اشکهای زیادی از چشمانش ریخت.
هوش مصنوعی: به دستور او فرشی در ایوان خود پهن کردند و بهرام به دیدن او آمد.
هوش مصنوعی: او به او گفت: ای فرزند پاک و نیک، تو با مردی و دانش خود، مقام والایی را به دست بیاور.
هوش مصنوعی: به من سلطنتی داده شده است که چهرهام را به رنگ موی خود درآورده است.
هوش مصنوعی: سرو بلند و زیبا خم شده و رنگ سرخ گل را به خود گرفته است.
هوش مصنوعی: وقتی روز تو فرا میرسد، مسئول و حاکم باش، عاقل و با تدبیر باش و به دیگران آسیبی نرسان.
هوش مصنوعی: مراقب باش که اگر از حقخواهی و عدالت فاصله بگیری، مجازات ستمگران را نادیده نگیری.
هوش مصنوعی: زبان خود را به دروغ نچرخان، زیرا اگر این کار را کنی، نور و شکوهت از تو گرفته میشود.
هوش مصنوعی: درود بر تو، امیدوارم که ذهنت نیرومند باشد و طرز صحبت کردن و آواز خواندن را با ادب و لطافت فرا بگیری.
هوش مصنوعی: خداوند یار و یاور تو باشد و دل افرادی که به تو وابستهاند، به دست تو بیفتد.
هوش مصنوعی: کینه را در دل خود نگذار و از تمایلات و خواستههای نفس فاصله بگیر، زیرا ممکن است این خواستهها بر تو سلطه پیدا کنند.
هوش مصنوعی: کسی که بیخبر و در کار دیگران دخالت میکند، نباید نزد تو جایی داشته باشد.
هوش مصنوعی: از نادانی نمیتوان جز آسیب و زیان به دست آورد. بهتر است به افرادی که علم و دانش کمتری دارند نگاه نکنی.
هوش مصنوعی: بدان که آدم بیشرم و پرحرف، هیچ وقت در پیش کسی آبرو ندارد و مورد احترام نیست.
هوش مصنوعی: خود را با خرد و دانش هدایت کن و از خشم دوری کن و با افرادی که پرهیزگار و با اخلاق هستند، همراه باش.
هوش مصنوعی: مراقب باش که آز و طمع در وجودت نفوذ نکند، چون این احساسات ممکن است برایت ناامیدی و خشم به همراه داشته باشد.
هوش مصنوعی: با صبر و شکیبایی رفتار کن و در دل خود از هرگونه نادرستی و نقص دوری کن.
هوش مصنوعی: از نام بد دوری کن تا بدنام نشوی، زیرا کسی که بدنام شود، خوشبختی را در دنیا نخواهد دید.
هوش مصنوعی: از راه عقل و بصیرت منحرف نشو، زیرا که باعث پشیمانی قلبت خواهد شد و این کار موجب عجله و شتاب زدگی در زندگیات میشود.
هوش مصنوعی: اگر حقیقتی وجود دارد، باید با دقت و تفکر به آن نزدیک شد و هرگز نباید به طور سطحی و بدون تأمل از آن گذر کرد.
هوش مصنوعی: نیکان و بردباران به آسانی از چیزهای خراب و نابودکننده ناراحت نمیشوند و به آرامی به خواب میروند.
هوش مصنوعی: اگر صبر و شکیبایی از اندازه فراتر رود، کسی که دلیر است به ضعف و سستی فکر میکند.
هوش مصنوعی: هر کسی که خداوند را در زندگیاش دارد، عقل و درایت او را به دو راهی میکشاند.
هوش مصنوعی: نه کسالت و نه شتاب، در کار عقل و خرد، باشد که جان تو را به راه راست هدایت کند.
هوش مصنوعی: نگاهت را حفظ کن تا دیگران نتوانند عیوب تو را پیدا کنند و نزد تو به آبرو لطمه نزنند.
هوش مصنوعی: از دشمن دوست نطلب، حتی اگر تو را به مقام و عالیرتبه بودن بخواند.
هوش مصنوعی: درختی سرسبز وجود داشت که میوهاش کاج بود و اگر کسی به آن نزدیک شود، میتواند میوهاش را بچیند.
هوش مصنوعی: در هر شرایطی، چه در اوج موفقیت و چه در زمانهای دشوار، نباید به فریب و تزویر اعتماد کرد.
هوش مصنوعی: به دل خود نیندیش بدی نکن، زیرا فردی که بد فکر میکند، روزگارش نیز بد خواهد بود.
هوش مصنوعی: سپهبدی که پیمانشکن است، چگونه میتواند با نامدارانی که در انجمن هستند بخندد؟
هوش مصنوعی: عقل و فهمی که تو را زیباتر میکند، مراقب سخن و وعدههای تو باشد.
هوش مصنوعی: تاج، گنج و سپاه همگی نشاندهندهٔ زیبایی و قدرت دوران جاودان طبیعت هستند که با تغییرات روز و شب و حرکت خورشید و ماه همراه است.
هوش مصنوعی: مراقب باش که از توانایی و امکانات خود به طور نادرست استفاده نکنی، چون این کار ممکن است باعث ایجاد مشکلات و چالشهایی برایت شود.
هوش مصنوعی: با هیچکس جز خردمندان مشورت نکن و از روشهای شاهان پیشی نگیر.
هوش مصنوعی: اگر به سپاه دشمن نگاه کنی و او را بترسانی، میتوانی در عمق دلشان نفوذ کنی و از همه جهات وضعیت را بررسی کنی.
هوش مصنوعی: اگر کسی به خاطر منافع شخصی و به طمع پاداش، از دیگری تعریف کند، در حقیقت او را به بدی میستاید.
هوش مصنوعی: شکست، به خاطر آن سخن همواره در پی توست، تا اینکه آن سخن به جلو آمده و قدیمی شود.
هوش مصنوعی: اگر کسی برای ستایش و تعریف کارهای تو به سراغت بیاید، او را از زندگیات دور کن و به مردم متصل نکن.
هوش مصنوعی: خداوندی را که ستایش میشود، به کسی که مورد سرزنش قرار گرفته، توجهی نخواهد کرد و دل از او دور خواهد کرد.
هوش مصنوعی: هر کسی که از گنهکار بگذرد و خشم خود را در دل نگه ندارد و آسان ببخشد، مورد ستایش قرار میگیرد.
هوش مصنوعی: هر روز بر شدت مشکلات افزوده میشود و دل انسان از شدت ناراحتی و درد میشکند.
هوش مصنوعی: هر کسی که با دریا و امواجش بجنگد، عقل و خرد خود را از دست میدهد.
هوش مصنوعی: عاشق، مانند کمان است و سخن من همچون تیری که از آن پرتاب میشود. پس سخنان من را ساده و بیاهمیت فرض نکن.
هوش مصنوعی: دست راست نشانهای برای شماست و وجود آن در هوا نمایان است. گشاد پرت را هم فراموش نکنید.
هوش مصنوعی: زبان و فکر خود را با احساساتت هماهنگ کن تا بتوانی به آن شکلی که میخواهی صحبت کنی.
هوش مصنوعی: هر کسی که دارای فکر و اندیشه باشد، تمامی نظرات و سخنانش زیبا و درست خواهد بود.
هوش مصنوعی: هر زمان که تو با یک مشاور یا کسی که نظر میدهد، باشید، میتوانید صحبتهای زیبا و مفیدی را مطرح کنید، حتی اگر جمع یا انجمنی در کار نباشد.
هوش مصنوعی: اگر فکر و اندیشهات بر اساس تجربه و آزمایش باشد، هر روز از زندگیات به پیشرفت و رشد میگذرد.
هوش مصنوعی: اگر جانت از دشمن بیشتر نگران و مضطرب شود، دل و عقلت به مراتب قویتر و قدرتت در جهان افزونتر خواهد گردید.
هوش مصنوعی: اگر کسی در مسیر زندگیاش به هدفی دست پیدا کند، باید بداند که این موفقیت به خاطر شانس و تقدیر نبوده است و نباید توقع داشته باشد که همه به او توجه و علاقهمند شوند.
هوش مصنوعی: اگر دوستی با چهرهای تازه و زیبا پیدا کند، به این نام زیبایی و جذابیت افزوده میشود.
هوش مصنوعی: تو باید با دشمنت با احتیاط و زیرکی برخورد کنی و به کسی که بداندیش است و نیت بد دارد، چهرهای بیاحساس و سرد نشان بدهی.
هوش مصنوعی: به کسانی که با قیمت کم و به راحتی به دست میآیند، هرچه که از توست، تعلق دارد، زیرا هر آنچه که از گنجینه توست، شایسته افرادی است که از آن به آسانی بهرهمند شوند.
هوش مصنوعی: تمام وجودت را به کار بگیر و لحظهای از حسادت دلسرد نشو، چرا که حسادت او به تو، او را به شدت آزار میدهد و چشمانش را پر از اشک میکند.
هوش مصنوعی: هر زمانی که پادشاهی بخواهد به دیگری حسد ورزد، مردم درستکار او را سرزنش میکنند.
هوش مصنوعی: وقتی فرخ دبیر نصیحتی را نوشت، آن را آورد و جلوی وزیر گذاشت.
هوش مصنوعی: به خاطر وزیدن یک باد سرد، چهره زیبایانی که لعلگونه بودند، رنگ باخت و زرد شد.
هوش مصنوعی: وقتی چهرهٔ زیبا و تاجدار بهرام تحتتأثیر آن درد دچار تغییر رنگ شد، دلها گرفته و متعجب شدند.
هوش مصنوعی: چهل روز به خاطر غم و اندوه، نشستهام و در این حالت پر از غبار و بیکار، بر تختی بلند قرار دارم.
هوش مصنوعی: زندگی همیشه در نوسان است؛ گاهی با درد و سختی مواجهایم و گاهی با شادی و محبت.
هوش مصنوعی: اگر هوشیار باشی، او را به دوستی حساب نکن؛ چون در آن صورت، برای درمان دردت هم به او دست نخواهی یافت.
هوش مصنوعی: شب اورمزد فرارسیده و ماه دی آمده است. از گفتوگو آرام بگیر و می را بنوش.
هوش مصنوعی: حال که کار دیهیم (نماد سلطنت و قدرت) به دست بهرام است، باید ترتیبی بدهیم و به پایان برسانیم، زیرا در پادشاهی هیچ چیزی تا ابد پایدار نمیماند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۶ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.