چه ذلت‌ها کشید این ملت زار

دریغ از راه دور و رنج بسیار

ترقی اندر این کشور محال است

که در این مملکت قحط الرجال است

خرابی از جنوب و از شمال است

بر این مخلوق‌، آزادی وبال است

نباید پرده بگرفتن ز اسرار

که گردد شرح بدبختی پدیدار

اگر پیدا شود در ملک یک فرد

بمانند رضا‌خان جوان‌مرد

کنندش دوره فورا چند ولگرد

به فکر اینکه باید ضایعش کرد

بگویند از سر شه تاج بردار

به فرق خویشتن آن تاج بگذار

نخستین بار سازیم آفتابی

علامت‌های سرخ انقلابی

که جمهوری بود حرف حسابی

چو گشتی تو رئیس انتخابی

بباید گفت کاین مرد فداکار

بود خود پادشاهی را سزاوار

حقیقت بارک الله چشم بد دور

مبارک باد این جمهوری زور

ازین پس گوش‌ها کر چشم‌ها کور

چنین جمهوری بر ضد جمهور

ندارد یاد کس در هیچ اعصار

نباشد هیچ در قوطی عطار

چه جمهوری شود آقای دشتی

علمدارش بود شیطان رشتی

تدین آن سفیه کهنه مشتی

نشیند عصرها در توی هشتی

کند کور و کچل‌ها را خبردار

ز حلاج و ز رواس و ز سمسار

صبا آن بی شعور بد قیافه

نموده گوز جمهوری کلافه

زند بس لاف در زیر ملافه

که جمهوری شود دارالخلافه

ولیکن بی‌خبر از لحن بازار

ز علاف و ز بقال و ز نجار

ز عدل‌الملک بشنو این حکایت

که آن بالا بلند بی‌کفایت

میانجی گشته بین بول و غایت

نماید گه سلیمان را حمایت

شود گاهی تدین را مددکار

که سازد این دو را با یکدگر یار

تدین کهنه الدنگ قلندر

نموده نوحه جمهوری از بر

عجب جنسی است این، الله اکبر

گهی عرعر نماید، چون خر نر

زمانی پاچه گیرد چون سگ هار

ولی غافل ز گردنبند و افسار

از ایران «رهنما» گشته روانه

برای کارهای محرمانه

گرفته پول‌های بی‌نشانه

زده در بصره و بغداد چانه

که جمهوری شود این ملک ادبار

نه من گویم خودش کرده‌ست اقرار

تقلاها نماید اندرین بین

جلمبر زاده شیخ العراقین

کند فریادها، با شیون و شین

که جمهوری بود بر گردنم دین

ادا بایست کرد این دین ناچار

بباید جست از دست طلبکار

ضیاء الواعظین سالوس ریقو

کند از بهر جمهوری هیاهو

چه جمهوری عجب دارم من از او

مگر او غافل است از قصد یارو

که می‌خواهند نشیند جای قاجار

همان‌طوری که کرد آن مرد افشار

دبیر اعظم آن رند سیاسی

به افسون‌های نرم دیپلماسی

ز کمپانی نماید حق‌شناسی

زند «تیپا» به قانون اساسی

به سردار سپه گوید به اصرار

که جمهوری نباشد کار دشوار

نمایش می‌دهد این هفته «‌عارف‌»

به همراهی اعضای معارف

شود معلوم با جزئی مصارف

که جمهوری ندارد یک مخالف

مدلّل می‌شود با ضرب و با تار

که مشروطه ندارد یک طرفدار

نمودم من جراید را اداره

شفق، کوشش، وطن، گلشن، ستاره

قیامت می‌شود با یک اشاره

دگر معنی ندارد استخاره

همین فردا شود، غوغا پدیدار

میتینگ و کنفرانس و نطق و اشعار

به عالم پیش رفته بالاصاله

تمام کارها با قاله قاله

به زور نطق و شعر و سرمقاله

بباید کرد جمهوری اماله

بر این مخلوق بی‌عقل ولنگار

بدون وحشت از اعیان و تجار

که مستوفی است شخص لاابالی

مشیرالدوله مرعوب و خیالی

وثوق الدوله جایش هست خالی

بود فیروز هم در فارس والی

قوام السلطنه، مطرود سرکار

به غیر از ذات اشرف‌، لیس فی الدار

بود حاجی معین محتاط و معقول

امین الضرب در عدلیه مشغول

علی صراف هم مستغرق پول

فقیه التاجرین هم می‌خورد گول

اهمیت ندارد صنف بازار

ز بزاز و ز عطار و بُنَک‌دار

تدین گفته مجلس هست با من

نمایم اکثریت را معین

شود این کار قبل از عید روشن

به جمهوری بگیرم رأی قطعا

نه قانون می‌شود مانع نه افکار

به زور مشت فیصل می‌دهم کار

به تعلیم قشون اندر ولایات

مهیا تلگرافات و شکایات

ز ظلم شاه و دربارش روایات

ز جمهوری اشارات و کنایات

مسلسل می‌رسد با سیم و چاپار

ز بلدان و ز اقطار و ز انصار

ز تبریز و ز قزوین و ز زنجان

ز کرمانشاه و کردستان و گیلان

بروجرد و عراق و یزد و کرمان

ز شیراز و صفاهان و خراسان

ز بجنورد و ز کاشان و قم و لار

تقاضاها رسد خروار خروار

ز ملاها جوی وحشت نداریم

قشون با ما بوَد‌، دهشت نداریم

حذر از جنبش ملت نداریم

شب عید است و ما فرصت نداریم

سلام عید را بایست این بار

بگیرد حضرت اشرف به دربار

به تهران نیست یک تن انقلابی

به جز مشروطه‌خواهان حسابی

که از وحشت نگردند آفتابی

اگر گردند خیلی بدلعابی

بیاویزیمشان بر چوبه دار

به نام ارتجاعیون و اشرار

موافق گشته لندن این سخن را

که فوری خواست «سرپرسی لرن » را

برد گر «شومیاتسکی » سؤ‌ظن را

فرستیم پیششان استاد فن را

همان مهتر نسیم رند عیار

«کریم رشتی » آن شیاد طرار

نباید کرد دیگر هیچ مس مس

بباید رفت فوری، توی مجلس

اگر حرفی شنیدیم، از مدرس

جوابش گفت: باید رَطب و یابس!

اگر مقصود خود را کرد تکرار

بپیچیمش به دور خلق دستار

به قدری این سخن‌ها کارگر شد

که «سردار سپه » عقلش ز سر شد

به جمهوری علاقه‌مند‌تر شد

بنای انتشار سیم و زر شد

به مبعوثان و مطبوعات و احرار

ز آقای صبا تا شیخ معمار

نمایان شد تجمع‌های فردی

علم در دست، گرم دوره‌گردی

علم‌ها سبز و زرد و لاجوردی

عیان سرخی و پنهان رنگ زردی

به جمهوریت ایران هوادار

ولو گشته میان کوچه بازار

از این افکار مالیخولیایی

به مجلس اکثریت شد هوایی

تدین کرد خیلی بی‌حیایی

به یک دم بین افرادش جدایی

فتاد از یک هجوم نابهنجار

از آن سیلی که خورد آن مرد دین‌دار!

از آن سیلی ولایت پر صدا شد

دکاکین بسته و غوغا به پا شد

به روز شنبه مجلس کربلا شد

به دولت روی اهل شهر وا شد

که آمد در میان خلق‌، سردار

برای ضرب و شتم و زجر و کشتار

ز جمهوری به جا یک گام ره بود

خدا داند که این سیلی گنه بود

که این سیلی زدن خدمت به شه بود

«تدین » خصم «سردار سپه » بود

رفاقت بد بوَد با عقرب و مار

خطر دارد‌، چو نادان اوفتد یار

قشونی خلق را با نیزه راندند

ولی مردم به جای خویش ماندند

رضاخان را به جای خود نشاندند

به جای گُل، بر او آجر پراندند

نشاید کرد با افکار پیکار

بباید خواست از مخلوق زنهار

بپاشد در جماعت شور و شرها

شکست از خلق مسکین دست و سرها

«رضا خان » در قبال این هنرها

شنید از مؤتمن توپ و تشرها

که این کارت چه بود، ای مرد غدار؟

چرا کردی به مجلس، این چنین کار؟

بسی پیر و جوان سر‌نیزه خوردند

گروهی را سوی نظمیه بردند

چهل تن، اندر این هنگامه مردند

برای حفظ قانون جان سپردند

دو‌صد تن تا کنون هستند بیمار

به ضرب ته‌تفنگ و زیر آوار

رضاخان شد، ازین حرکت پشیمان

به سعد‌آباد رفت از شهر تهران

از آنجا شد به سوی قم شتابان

حجج بستند با او عهد و پیمان

که باشد بعد ازین بر خلق غمخوار

ز جمهوری نگوید، هیچ گفتار

ز قم برگشت و عاقل شد ولی حیف

که کردش باز اغوا «ناصر سیف »

به مجلس کرد توهین از سر کیف

ولیکن بی‌خبر بود از کم و کیف

که مجلس نیست با ایشان وفادار

به جز شش هفت تن بی‌کار و بی‌عار

از اوبالمره مجلس بدگمان شد

عقاید جملگی از او رمان شد

به سوی رودهن آخر چمان شد

همان چیزی که می‌دیدم‌، همان شد

کشیده شد میان مملکت جار

که از میدان به‌در رفته‌است سردار

به مجلس قاصد‌ی، از راه آمد

که اکنون تلگراف شاه آمد

رضاخان عزل بی‌اکراه آمد

شه از مجلس، عقیدت‌خواه آمد

که قانون اساسی چون شده خوار

دگر کس ملک را باشد پرستار؟

به تعلیمات مرکز از ولایات

رسید از احمد آقا تلگرافات

که سرباز لرستان و مضافات

نماید از «رضا خان » دفع آفات

قشون غرب گردد، زود سیار

سوی مرکز، پی تنبیه احرار

امیر لشکر شرق آن یل راد

یک التیماتوم از مشهد فرستاد

به مبعوثان، دو روزه مهلتی داد

که آمد جیش، تا فراش آباد

بباید بر مراد ما، شود کار

ولی بر توپ خالی نیست آثار

وکیلان این تشرها، چون شنیدند

ز جای خویش از وحشت پریدند

به تُنبان‌های خود، از ترس ریدند

نود رأی موافق، آفریدند

بر این جمعیت مرعوب گه کار

«سلیمان بن محسن » شد علمدار

ولیکن چارده مرد مسلم

نترسیدند از توپ دمادم

به آزادی ببستند، عهد محکم

اقلیت از ایشان شد فراهم

وطن‌خواهی از ایشان گشت پادار

رضاخان را زبون کردند ازین کار