گنجور

 
طغرای مشهدی

طغرای مشهدی (درگذشته در سال ۱۰۷۸ ق) شاعر، نویسنده، سخن‌سرا و از مترسلان برجستهٔ سبک هندی است که در سدهٔ یازدهم هجری می‌زیسته است. طغرا در مشهد زاده شد و در همانجا به تحصیل ادب پرداخت.
در اواخر دوران جهانگیر گورکانی (حکومت: ۱۰۱۴–۱۰۳۷ قمری) به هند رفت. پس از مدتی، به‌عنوان منشی شاهزاده مرادبخش پسر شاه جهان (متوفی ۱۰۷۰ قمری) برگزیده شد و در کنار او به سیاحت در دکن و بخش‌های جنوبی هند پرداخت. مرادبخش در سال ۱۰۵۵ قمری به بلخ لشکر کشید و در سنهٔ ۱۰۵۷ قمری آن شهر را گشود. طغرا در این جنگ مرادبخش را همراهی می‌کرد و رسالهٔ مرآت الفتوح را دربارهٔ این واقعه نوشت. طغرا بیشتر وقت خود را صرف نویسندگی می‌کرد و شرکت در جنگ او را از نویسندگی باز می‌داشت خود دربارهٔ این سال‌ها می‌گوید:
«در حالتی که تیغ جان‌خراش را قلم‌تراش شمردی و به‌جای قلم واسطی، دست به نیزهٔ خطی بردی، دوات را از مقولهٔ کلاه‌خود پنداشتی و مداد را از جملهٔ سیاهی‌لشکر انگاشتی.»
طغرا مدتی از عمر خود را در پنجاب هند گذارند و رسالهٔ الهامیه را در آن شهر نوشت. احتمال می‌رود در آگره و گجرات نیز بوده است. برای مدتی هم به ایران آمد و ازدواج کرد، اما پس از فوت همسرش، دوباره به هند بازگشت. در سال‌های پایانی عمر به تشویق میرزا ابوالقاسم قاضی‌زاده، حاکم کشمیر، به کشمیر رفت و در آنجا عزلت اختیار کرد. وی در همان شهر درگذشت و در کنار قبر کلیم کاشانی به خاک سپرده شد.

این آمار از میان ۲٬۵۸۶ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.

توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.

آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.

وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.

ردیف وزن تعداد ابیات درصد از کل
۱ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) ۴۲۷ ۱۶٫۵۱
۲ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) ۳۳۱ ۱۲٫۸۰
۳ مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۳۰۹ ۱۱٫۹۵
۴ فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) ۲۹۲ ۱۱٫۲۹
۵ مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) ۱۸۵ ۷٫۱۵
۶ مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) ۱۸۳ ۷٫۰۸
۷ مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) ۱۷۶ ۶٫۸۱
۸ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) ۱۵۵ ۵٫۹۹
۹ مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۱۲۷ ۴٫۹۱
۱۰ مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) ۱۱۸ ۴٫۵۶
۱۱ مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) ۴۲ ۱٫۶۲
۱۲ مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) ۲۶ ۱٫۰۱
۱۳ مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) ۲۶ ۱٫۰۱
۱۴ مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) ۲۴ ۰٫۹۳
۱۵ وزن‌یابی نشده ۲۲ ۰٫۸۵
۱۶ فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) ۲۲ ۰٫۸۵
۱۷ فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) ۲۱ ۰٫۸۱
۱۸ فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) ۱۲ ۰٫۴۶
۱۹ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) ۱۱ ۰٫۴۳
۲۰ فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) ۱۱ ۰٫۴۳
۲۱ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم) ۱۱ ۰٫۴۳
۲۲ مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) ۱۱ ۰٫۴۳
۲۳ مستفعلن فع مستفعلن فع (متقارب مثمن اثلم) ۱۰ ۰٫۳۹
۲۴ فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن (مقتضب مثمن مطوی مقطوع) ۹ ۰٫۳۵
۲۵ فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) ۸ ۰٫۳۱
۲۶ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون) ۴ ۰٫۱۵
۲۷ مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) ۳ ۰٫۱۲
۲۸ مستفعلتن مستفعلتن ۳ ۰٫۱۲
۲۹ مفاعیل فعولن مفاعیل فعولن ۳ ۰٫۱۲
۳۰ مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض) ۲ ۰٫۰۸
۳۱ مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) ۲ ۰٫۰۸

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:

ردیف قالب شعری تعداد ابیات درصد از کل
۱ غزل ۱٬۷۲۵ ۶۶٫۷۱
۲ مثنوی ۳۸۷ ۱۴٫۹۷
۳ ترکیب بند ۲۷۹ ۱۰٫۷۹
۴ قصیده ۱۲۱ ۴٫۶۸
۵ رباعی ۴۲ ۱٫۶۲
۶ غزل/قصیده/قطعه ۳۲ ۱٫۲۴

آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۱۴۴ بیت و کوتاه‌ترین شامل ۱ بیت شعر است):

ردیف تعداد ابیات شعر فراوانی درصد از ۸۴۱ شعر
۱ ۱ ۳۱۸ ۳۷٫۸۱
۲ ۲ ۲۶۹ ۳۱٫۹۹
۳ ۳ ۱۱۴ ۱۳٫۵۶
۴ ۴ ۶۴ ۷٫۶۱
۵ ۵ ۳۴ ۴٫۰۴
۶ ۶ ۱۹ ۲٫۲۶
۷ ۷ ۶ ۰٫۷۱
۸ ۸ ۳ ۰٫۳۶
۹ ۹ ۲ ۰٫۲۴
۱۰ ۱۵ ۲ ۰٫۲۴
۱۱ ۲۴ ۱ ۰٫۱۲
۱۲ ۳۰ ۱ ۰٫۱۲
۱۳ ۲۸ ۱ ۰٫۱۲
۱۴ ۳۳ ۱ ۰٫۱۲
۱۵ ۹۶ ۱ ۰٫۱۲
۱۶ ۱۳۵ ۱ ۰٫۱۲
۱۷ ۱۴۴ ۱ ۰٫۱۲
۱۸ ۳۴ ۱ ۰٫۱۲
۱۹ ۹۲ ۱ ۰٫۱۲
۲۰ ۱۱۸ ۱ ۰٫۱۲

آمار ابیات به تفکیک زیربخش‌های این قسمت به شرح زیر است (بخش‌هایی که در این جدول نیامده‌اند فاقد شعر بوده‌اند):

ردیف بخش تعداد ابیات درصد از کل
۱ گزیدهٔ اشعار ۲٬۵۸۶ ۱۰۰٫۰۰