بی نیازی مطلق از ذات است

ذات او قبله گاه حاجات است

آن وجودی که عینی ذات است

دو شئون است و دو اضافات است

آن نخستین که حضرت ذات است

بی نشان، غایب از اشارات است

شمشیر تو چشمه ی حیات است

زنجیر تو حلقه ی نجات است

هم روی تو خوبتر ز خوبی

هم ذات تو برتر از صفات است

در دفتر عشق تو دو عالم

[...]

آن یکی ناظر مقامات است

وان دگر پاسبان هر ذات است

تا ترابود با تو در ذات است

کعبه با طاعتت خرابات است

صفات فعل او حادث ز ذات است

وزان حادث جمیع ممکنات است

یکی جنّت مسما بر صفات است

که خاص اهل معنی در ثبات است

وجودیرا که او قائم بذات است

به بیند کو مذوت بر ذوات است

بدینسان فتق تفصیل نبات است

که قبل از فتق مخفی در نوات است

بمانند شجر کاندر نوات است

مسما بر حروف عالیات است

بترکش گر ترا پای ثبات است

بر احوال بخیلان التفات است

ورودی کان بغیر التفات است

ز الطاف و معانی واردات است

اشارت هو باجماع ثقات است

بذاتی کو مذوت بر ذوات است

بمعنی متصل با ممکنات است

چه هر ممکن بهستی ظل ذات است

شمشیر تو چشمه حیات است

زنجیر تو حلقه نجات است

گیسوی دراز تاب دارت

سر رشته عمر ممکنات است

هر عقده از آن سیاه ساحر

[...]

ای آن که خطت سبز، لبت آب حیات است

گرد شکرستان مگر این جوی نبات است

زین لب چه تکلم، چه تبسم، همه شیرین

مانا لب شیرین تو صد کوزه نبات است

یارا نرهانم زخم زلف تو دل را

[...]

ایخواجه شنیدم که لبت کان نبات است

ایخواجه شنیدم دهنت آب حیات است

ایخواجه شنیدم که بدست کرم تو

از لطف خداوند یکی تازه برات است

ای خواجه شنیدم که در این خرمن نعمت

[...]

عشق است که اندر دو جهان راه نجات است

بحریست که یک چشمه از آن آب حیات است

بحر است و چه بحر است نه قلزم نه محیط است

شط است و چه شط است نه جیحون نه فرات است

دارای جهان است که بالای جهانست

[...]

روی تو که قبله صلوه است

مجموعه عالم صفات است

عنوان تجلی ظهور است

دیوان کمال حسن ذات است

افزون ز مدارج عقول است

[...]