دل گرچه در این بادیه بسیار شتافت

یک موی ندانست ولی موی شکافت

اندر دل من هزار خورشید بتافت

و آخر به کمال ذرّه‌ای راه نیافت

ای کاش بدانمی که من کیستمی

سرگشته به عالم ز پی چیستمی

گر مقبلم، آسوده و خوش زیستمی

ور نه به هزار دیده بگریستمی

از قعر گلِ سیاه تا اوجِ زحل

کردم همه مشکلات عالم را حل

بیرون جستم ز قید هر مکر و حیل

هر بند گشوده شد مگر بند اجل

کفر‌ِ چو منی‌، گزاف و آسان نبوَد

محکم‌تر از ایمان من ایمان نبوَد

در دهر چو من یکی و آن هم کافر‌؟

پس در همه دهر یک مسلمان نبود

با این دو سه نادان که چنان می‌دانند

از جهل که دانای جهان ایشانند

خر باش که این جماعت از فرط خری

هر کو نه خر است کافرش می‌خوانند

تا بادهٔ عشق در قدح ریخته‌اند

وندر پی عشق عاشق انگیخته‌اند

با جان و روان بوعلی مهر علی

چون شیر و شکر به‌هم برآمیخته‌اند

گر عرض دهد سپهر اعلی

فضل فضلا و فضل افضل

از هر ملکی به جای تسبیح

آواز آید که افضل افضل

گفتم همه ملک حُسن سرمایهٔ تست

خورشیدِ فلک چو ذره در سایهٔ تست

گفتا غلطی ز ما نشان نتوان داد

از ما تو هر آنچه دیده‌ای مایهٔ تست

تا گوهر جان در صدف تن پیوست

از آبِ حیات صورتِ آدم بست

گوهر چو تمام شد صدف تا بشکست

بر طَرْفِ کُله گوشهٔ سلطان ننشست

اجزای پیاله‌ای که درهم پیوست

بشکستن آن روا نمی‌دارد مست

چندین سرو پای نازنین و سر و دست

از بهر چه ساخت وز برای چه شکست

کم گوی به جز مصلحت خویش مگوی

چیزی که نپرسند تو خود پیش مگوی

گوشِ تو دو دادند و زبانِ تو یکی

یعنی که دو بشنو و یکی بیش مگوی

ای نسخهٔ نامهٔ الهی که تویی

وی آینهٔ جمال شاهی که تویی

بیرون ز تو نیست هرچه در عالم هست

از خود بطلب هر آنچه خواهی که تویی

از کبر مدار هیچ در سر هوسی

کز کبر به جایی نرسیده است کسی

چون زلفِ بتان شکستگی عادت کن

تا صید کنی هزار دل در نفسی

ای آنکه خلاصهٔ چهار ارکانی

بشنو سخنی ز عالم روحانی

دیوی و ددی و ملکی انسانی

در تست هر آنچه غالب آیی آنی

ای در طلب گره گشایی مرده

در وصل بزاده در جدایی مرده

ای در لبِ بحر و تشنه در خواب شده

ای بر سر گنج و وز گدایی مرده

یارب چه خوش است بی دهن خندیدن

بی منت دیده خلق عالم دیدن

بنشین و سفر کن که به غایت خوبست

بی زحمت پا گِردِ جهان گردیدن

در پس منگر دمی و در پیش مباش

با خویش مباش و خالی از خویش مباش

خواهی که غریق بحر توحید شوی

مشنو منگر مگو میندیش مباش

ناکرده دمی آنچه ترا فرمودند

خواهی که چنان شوی که مردان بودند

تو راه نرفته‌ای از آن ننمودند

ورنه که زد این در که درش نگشودند

بر هرکه حسد بری امیرِتو شود

وز هر که فرو خوری اسیرِ تو شود

تا بتوانی تو دستگیری می‌کن

کان دستِ گرفته دستگیرِ تو شود

دنیا مطلب تا همه دینت باشد

دنیا طلبی نه آن نه اینت باشد

بر روی زمین زیر زمین وار بزی

تا زیر زمین روی زمینت باشد