بی‌خودی می‌گفت در پیش خدای

کای خدا آخر دری بر من گشای

رابعه آنجا مگر بنشسته بود

گفت ای غافل کی این در بسته بود

یکی پرسید ازان مجنون که تب داشت

که تب می‌گیردت مجنون عجب داشت

جوابش داد آن شوریده مجنون

که گر میرم کراگیرد تب اکنون

پدر گفتش که چیزی بایدت خواست

که آن در حضرت عزت بود راست

که گر لایق نباشد آنچه خواهی

ترا آن چیز نبوَد جز تباهی

پسر گفتش اگر جاهم حرامست

بگو تا جامِ جم باری کدامست

که گر وجدانِ جام جم عزیزست

ندانم جامِ جم باری چه چیزست

پدر بگشاد الماس زبان را

بسفت آنگه گهرهای بیان را

پسر را گفت گر داری هدایت

همه عمرت تمامست این حکایت

یکی گفتست از اهل سلامت

که گر رسوا شود خلق قیامت

عجب نیست این عجب آنست دایم

که یک تن برهد از چندین مظالم

چنین گفتست کسری باربد را

که بی‌اندوه اگر خواهی تو خود را

حسد بیرون کن از دل شاد گشتی

ز حق راضی شو و آزاد گشتی

پسر گفتش چو آن خاتم عزیزست

بگو باری که سرّ آن چه چیزست

که گر دستم نداد آن خاتم امروز

شوم از علمِ آن باری دلفروز

پسر گفتش که درویشی بسیار

بسی باشد که آرد کافری بار

بزر چون دین و دنیا می‌شود راست

ز حق هم کیمیا هم زر توان خواست

پدر گفتش که چون زر سایه افکند

ترا از گوهر و از پایه افکند

نیاید دُنیی و دین راست هر دو

ز حق می‌دان که نتوان خواست هر دو

پسر گفت ای پدر این کیمیا چیست

که بی اودست می‌ندهد مرا زیست

بیان کیمیا کن تا بدانم

که بی آن دست می‌ندهد جهانم

محمد مقتدای هر دو عالم

محمد مهتر اولادِ آدم

وگر در خوردّ آب تو نیم من

فرا آبم مده والله اعلم

عزیزی گفت من عمری درین کار

بعقد و جد در بودم گرفتار

چو پنهان می‌شدم من خود نبودم

چو پیدا می‌شدم بودم چه سودم

ای پاکی تو منزّه از هر پاکی

قُدُّوسی تو، مقدّس از ادراکی

در راهِ تو، صد هزار عالم، گردی

در کوی تو، صد هزار آدم، خاکی

در وصفِ تو، عقل، طبعِ دیوانه گرفت

جان تن زد و با عجز به هم خانه گرفت

چون شمع تجلّی تو آمد به ظهور

طاووسِ فلک، مذهبِ پروانه گرفت

ای هشت بهشت، یک نثارِ درِ تو

وی هفت سپهر، پرده دارِ درِ تو

رخ زرد و کبود جامه، خورشیدِ منیر

سرگشتهٔ ذرهٔ غبارِ درِتو

وصفت نه به اندازهٔ عقلِ کَهُن است

کز وصفِ تو هر چه گفته آمد، سَخُن است

در هر دو جهان هر گلِ وصفت که شکفت

در وادی توحیدِ تو یک خاربُن است

جان، محو شد و به هیچ رویت نشناخت

دل خون شد و قدرِ خاکِ کویت نشناخت

ای از سرّ موئی دو جهان کرده پدید!

کس در دو جهان یک سرّ‌مویت نشناخت

دل زنده شود کز تو حیاتی طلبد

جان باز رهد کز تو نجاتی طلبد

گر بر سر ذرّهای فتد سایهٔ تو

خورشید، از آن ذرّه، زکاتی طلبد

عقلی که جهان کمینه سرمایهٔ اوست

در وصفِ تو، عجز،‌برترین پایهٔ اوست

هر ذرّه که یک لحظه هوای تو گزید

حقّا که صد آفتاب در سایهٔ اوست