روز گفت: «این چه زور و بهتان است

که ریا پیشهٔ توفتّان است

گر منافق منم‌، تو‌را چه خلل‌؟

چند از آشوب امتّان جدل

تا خدا بر که افکند تاوان

[...]

شب دگر بار گشت آشفته

که: «مرا روز ناسزا گفته»

گفت از روی جِدّ نه از سر لاغ

«کای تبه کرده از فضول دماغ

گرچه عالم نورد و سیّاحی

[...]

روز بار دگر به جوش آمد

با شب تیره در خروش آمد

گفت: «ای خشک‌مغز‌ِ تر‌دامن

چند خواهی جدل زدن با من‌؟

مگر آنجا که می‌رسی عدم است

[...]

شب چو بشنید طیره گشت عظیم

گفت: «آه از جفای چرخ لئیم

من چو دریا کشیده‌ام دامن

سر‌بزرگی همی‌کند با من

روز می‌گویدم سیه‌کاری‌!

[...]

روز در تاب شد دگرباره

کرد از غصه پیرهن پاره

گفت: «اگر بر من اعتراض کنی

چون سواد خودم بیاض کنی

من زنم صیقلت، دگر که زند؟

[...]

شب‌ِ یلدا‌سرشت‌ِ زنگی‌رنگ

دست چون برد‌، بر سبو زد سنگ

گفت با آفتاب‌ِ روشن‌دل

«کز محیط فلک به مرکز گِل

در زمانی چو باد پیمایم

[...]

روز شد باز گرم و بر جوشید

که: «مرا کی توان به گل پوشید؟

من که پیش تو خرد و مختصرم

چندبار از جهان بزرگترم

نرسد با منت بزرگ‌سری

[...]

شب دگر باره در محاکا شد

چون مجازات بی‌محابا شد

گفت: «شوخی و حد ببردی تو

خوش خوشم نیک برشمردی تو

من نه آنم که نسبتم کردی

[...]

روز را دل ز شب ملال گرفت

ترک بیهوده قیل و قال گرفت

بر همین فصل اختصار نمود

دست بردی به اعتبار نمود

داد شب را ز روی طعنه جواب

[...]

شب‌ِ دامن‌دراز کوته‌رای

سر بیچارگی فگند به‌پای

عاجز آمد ز حجّت آوردن

تاب بسیار داد بر گردن

سر تسلیم عاقبت بنهاد

[...]

روز چون شب به عذر سر بنهاد

او هم افگند شیوه‌ای بنیاد

گفت: «هستی تو یار دیرینه

محرم روزگار دیرینه

سخنی بود در میان قایم

[...]

پادشاها نزاری عاجز

جز به اخلاص دم نزد هرگز

هرچه گویم تو خود نکو دانی

همه غثّ و ثمین او دانی

بی‌ریا بندهٔ تو بوده‌ستم

[...]

حیدر زاوه قدوه ابدال

قاید و سالک طریق کمال

بود مردی ز دوستان خدای

کفر و دین برفکنده بی سروپای

چون برفت از میانه شیخ کبیر

[...]

از مقالت ملالت افزاید

قصه گر مختصر کنم شاید

یک دو بیت ار بود پسنده شاه

بس بود قصه می کنم کوتاه

نوبهاری به ماه نیسانی

[...]

قل نزاری قل هو اللهُ احد

ابتدا کن ذکر اللهُ الصمد

لم یلد بی مثل ولم یولد که هست

قدرتش دارندۀ بالا و پست

لم یکن پاکا له کفوا احد

[...]

بذله ای خوش یادم آمد حسب حال

از بزرگی در لطافت بی همال

گفت وقتی واعظی در کشوری

از برای وعظ شد بر منبری

خوش نفس شیرین سخن گیرا دمی

[...]

روزگاری خرم و خوش داشتیم

گرچه جایی دل مشوش داشتیم

بودمی من چندگاه از مکر و کید

فارغ از رد و قبول عمر و زید

مجلس عشرت مدام آراسته

[...]

با یکی از جمع اخوان الصفاء

رفتم از بازار در دارالشفاء

محرمی رازی همی گفتم بدو

قصه خود باز میگفتم بدو

کز شکیبایی دلم فرسوده شد

[...]

نو مریدی کردی از پیری سؤال

که ای مقدم در طریقت گوی حال

اندرین منزل مراد مرد چیست

در ره مقصد مراد مرد کیست

گفت پیرش ای پسر در انفراد

[...]

از پدر دارم حیاتش دیرباد

نکته ای در باب دل دادن بیاد

گفت نبود نوجوان را یاد گیر

هفته ای از بیخودی کردن گزیر

دل به ناقص عقل تردامن مده

[...]