بخش ۳ - فی الجاهل و یظن العالم
رافضی را عوام در تف کین
میزدند از پی حمیّت دین
یکی از رهگذر درآمد زود
بیش از آن زد که آن گره زده بود
گفتم ار میزدند ایشانش
بهر اشکال کفر و ایمانش
تو چرا باری ای به دل سندان
بیخبر کوفتی دو صد چندان
جرم او چیست گفت بشنو نیک
من ز جرمش خبر ندارم لیک
سنّیان میزدند و من به دمش
رفتم و بهر مزد هم زدمش
علم خواندی نگشتی اهل هنر
جهل از این علم تو بسی بهتر
علم را هرکه نیست آماده
مثلش چون کَهست و بیجاده
سنگ بیجاده گر ز طبع و سرشت
برتر آید ز خاک خرمن و کشت
گرچه در جذب کاه کرد بسیچ
کهربا را ز کَه چه خیزد هیچ
عالمِ علم عالمیست فراخ
بخ بخ آنرا که شد درو گستاخ
عالم علم عالمیست شگرف
نیست این خطه خطهٔ خط و حرف
چون ترا علم دل بمیراند
که ترا خود به آدمی خواند
علم خوان گرت زادمست رگی
زانکه شد خاص شه به علم سگی
از صفات سگی تهی کن رگ
ورنه در رستخیز خیزی سگ
ننگ دارد بسی به طبع و به دل
سگ عالم ز آدم جاهل
چون نباشد چو خر سرافگنده
تیزِ خر به ز ریش خربنده
علم دین بام گلشن جانست
نردبان عقل و حس انسانست
از پی دوست را و دشمن را
علم جان را به و عمل تن را
سوی عالم نه سوی صاحب ظن
دانش جان به از توانش تن
حلقهٔ دام تو توانش تن
هست شبها به روز آبستن
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر درباره نقد علم و جهل است. شاعر به بررسی تفاوتهای علم و جاهلی میپردازد و میگوید که علم باید با فهم و عمل همراه باشد. او به کسانی که تنها به ظاهر علم اکتفا کردهاند و به دقت در درک مسائل دینی و اخلاقی نمیپردازند، انتقاد میکند. شاعر تأکید دارد که علم واقعی بر اساس درک عمیق و رفتار درست شکل میگیرد و بیعملی در علم، انسان را به جهل میکشاند. او همچنین به اهمیت علم در زندگی اجتماعی و دینی اشاره میکند و میگوید که علم باید به انسان کمک کند تا به حقیقت نزدیکتر شود و درک بهتری از خود و جهان داشته باشد.
هوش مصنوعی: مردم عوام به خاطر تعصب دینی به طرفداران دیدگاههای مختلف حمله میکردند و آنها را به شدت مورد قضاوت و سرزنش قرار میدادند.
هوش مصنوعی: یک نفر از راه رسید و به سرعت بیشتر از آنچه که مشغول انجامش بود، کارش را پیش برد.
هوش مصنوعی: گفتم اگر به خاطر اختلاف در کفر و ایمانشان به آنها آسیب بزنند...
هوش مصنوعی: چرا بیخبر از دل سنگین و سخت، بار زیادی را بر دوش خود حمل میکنی؟
هوش مصنوعی: مرا از جرم و اشتباه او بپرسید، ولی من از آن خبری ندارم. فقط خوب گوش کن تا داستانش را بگویم.
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به توصیف یک وضعیت میپردازد که در آن احساسی از شور و تنش وجود دارد. او به تصویر میکشد که دیگران مشغول فعالیتی هستند و او به دنبال بهرهبرداری از آن موقعیت است. این احساس میتواند نشاندهنده تلاش و کوشش برای رسیدن به هدفی خاص باشد، حتی اگر در این راه با چالشهایی مواجه شود.
هوش مصنوعی: اگر علم را آموختهای و در هنر مهارت پیدا نکردهای، باید بگویی که جهل تو بهتر از این دانشی است که کسب کردهای.
هوش مصنوعی: هر کسی که علم و دانش را نداشته باشد، نمیتواند به درستی از آن استفاده کند و مانند گم شدهای است که در راه نمیداند کجا برود.
هوش مصنوعی: اگر سنگی از نظر خاصیت و ویژگیهای طبیعی خود فراتر از خاک و زمین زراعی باشد، نشاندهنده این است که ذات و سرشت آن برتر از زراعت و کشاورزی است.
هوش مصنوعی: هرچند که کاه جذب کهربا میشود، اما از کهربا هیچ چیزی به وجود نمیآید.
هوش مصنوعی: عالمِ علم فضایی وسیع و بزرگ است. خوشا به حال کسی که در این دنیای بزرگ به جستجو و یادگیری پرداخته و دلیرانه قدم برداشته است.
هوش مصنوعی: دنیا پر از دانش و علم است و اینجا تنها جایی برای نوشتار و کلمات نیست.
هوش مصنوعی: وقتی که دانش و آگاهی قلبی تو را به کمال برساند، همان دانش باعث میشود که خود را در قالب انسانیت بشناسی و به شناخت خود بیایی.
هوش مصنوعی: اگر علم و دانش تو را در سطحی قرار داده که به خاطر آن به مقامی خاص رسیدهای، بدان که در واقع این علم توست که تو را ارزشمند کرده و نه چیز دیگری.
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که اگر از ویژگیهای ناپسند و زشت رها نشوی، در روز رستاخیز همانند یک سگ بلند میشوی. به نوعی اشاره به این دارد که باید خود را از صفات بد پاک کنیم تا در آینده به سرنوشتهای ناگوار دچار نشویم.
هوش مصنوعی: بسیاری از انسانها که نادان هستند، به روح و دل خود به اندازهای ننگ دارند که حتی یک سگ به خود نمیگیرد.
هوش مصنوعی: وقتی که انسان خود را به ذلت و خوارگی میکشاند، در واقع به جایگاه فرومایهتری از آنچه که باید، میرسد و این وضعیت برای او ننگینتر از زندگی در گمراهی است.
هوش مصنوعی: آگاهی از دین مانند گلی در باغ جان است و راهی برای ارتقای عقل و حس انسان به شمار میرود.
هوش مصنوعی: به دنبال دوست و دشمن باش و از جان خویش آگاهی پیدا کن و کارهای بدنیات را انجام ده.
هوش مصنوعی: به سوی دانش و علم برو و به جای اینکه به نظرات دیگران توجه کنی، به قوت و توان خود اعتماد کن. این بهتر از آن است که فقط به ظاهر و توان بدنی خود تکیه کنی.
هوش مصنوعی: در اینجا شاعر به بیان احساس خود از عشق و وابستگی به معشوق میپردازد. در شبها، در حالی که آغوش معشوق دور او است، روز را به انتظار میگذراند و این وابستگی به او را به یک نوع احساس زایمان تشبیه میکند که به محرومیت و شدت احساسات دلالت دارد. به نوعی، این اشتیاق و انتظار تشویشهای شبانه را به وجود میآورد و نشاندهنده قدرت و نفوذ این عشق در زندگی اوست.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بیمثل و شبه و بیهمتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.