إِنَّ شَرَّ اَلدَّوَابِّ عِنْدَ اَللّٰهِ اَلصُّمُّ اَلْبُکْمُ اَلَّذِینَ لاٰ یَعْقِلُونَ (۲۲) وَ لَوْ عَلِمَ اَللّٰهُ فِیهِمْ خَیْراً لَأَسْمَعَهُمْ وَ لَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ (۲۳) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِسْتَجِیبُوا لِلّٰهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذٰا دَعٰاکُمْ لِمٰا یُحْیِیکُمْ وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَللّٰهَ یَحُولُ بَیْنَ اَلْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ (۲۴) وَ اِتَّقُوا فِتْنَةً لاٰ تُصِیبَنَّ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْکُمْ خَاصَّةً وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَللّٰهَ شَدِیدُ اَلْعِقٰابِ (۲۵)
بدرستی که بدترین جنبندگان نزد خدا کران گنگانند آنان که نمی‌یابند بعقل (۲۲) و اگر دانسته بود خدا در ایشان خیری هر آینه شنوانیده بود ایشان را و اگر شنوانیده بود ایشان را هر آینه روی گردانیده بودند و آنها روی گردانندگان بودند (۲۳) ای آن کسانی که گرویدید اجابت کنید مر خدا و مر رسول را چون بخواند شما را برای آنچه زنده کند شما را و بدانید که خدا حائل می‌شود میانۀ مرد و دل او و بدرستی که اوست که بسوی او محشور می‌شوید (۲۴) و بترسید فتنۀ را که نرسد آنان را که ستم کردند از شما تنها و بدانید که خدا سخت عقوبتست (۲۵)
بدترین جنبندگان اندر زمین
نزد حق آن صُم بُکْمَند از یقین
آنکه می باشند یعنی گنگ و کر
در نمی یابند حق را در فکر
حق در ایشان خیری ار دانست هیچ
بشنو اندی قول حقشان در بسیج
یعنی از قرآن شدی گر منتفع
مینمود از لطفشان حق مستمع
بشنواندی ور که هم از لطفشان
باز میگشتند با اعراض از آن
هم کنید ای اهل ایمان و عقول
مر اجابت از خدا و از رسول
چون شما را خواند ه او در هر مقام
فرض باشد طاعتش بر خاص و عام
بود از اعراب مردی در نماز
خواند او را احمد(ص) کامل نیاز
چون نمازش شد تمام آن سو شتافت
سوی آن سلطان نیکو رو شتافت
گفت چون دیر آمدی اندر حضور
گفت بودم در نماز ار شد قصور
گفت بودی غافل آیا در قبول
از کلام استَجِیبُواْ لِلرَّسُول
گفت دانستم کنون زین بعد اگر
خوانیم در هر محل آیم ز سر
پس کنید او را اجابت در زمان
بر هر آنچه زنده می گردید از آن
شاید آن باشد ولای معتدل
کوست مبنی بر حیات دین و دل
با مخالف یا که آن باشد جهاد
ترکش اسباب هلاک است و فساد
هم بدانید اینکه حق در جستجو
حایل آمد بین مرد و قلب او
این است تمثیل از کمال قرب حق
بنده را چون قرب سطر اندر ورق
مطلع باشد به مکنونات قلب
زآنچه هم از صاحبش گاهی است سلب
صاحبش غافل بود زآن رازها
که بود در قلب او در صد خفا
یا که اندازد جدایی عاجلش
بین او با میل و مقصود دلش
یا تصرف میکند اندر قلوب
بر اراده خویش علام الغیوب
مؤمنان در وقت حرب اندیشه ناک
بوده اند از کثرت خصم از هلاک
گفت حق مانع شوم هر نوبتش
بین قلب کافر و امنیتش
تا همی باشند ترسان و کسل
گردد افزون هر زمانشان خوف دل
لیک گویند اهل تحقیق و نظر
که بوند از سرّ معنی با خبر
اهل دانش قلب را یابند چند
عارفان دل را به دلبر گم کنند
یا که دل هادی است اول بر صواب
در نهایت پس بود حق را حجاب
هم صفی را هست تحقیق دقیق
اندر این حیلوله گر باشی عمیق
نیست اقرب مرد را چیزی ز دل
خیزد از دل فکر و هوش معتدل
منبع علم است و ادراک و حیات
وآنچه مع با هستی است از واردات
آدمی را پس به تحقیق شهود
نیست چیزی اقرب از دل جز وجود
هستی مطلق که جان عالم است
اقرب از دل در وجود آدم است
آنکه باشد نقش بند قلب و تن
اقرب از قلب است در ملک بدن
شو فروتر در سخن تا پی بری
نیست اقرب آب را هیچ از تری
جز وجود آب کآن اصل وی است
وآن رطوبت آب را اندر پی است
ذات مطلق هستی بی چون و چند
اصل هستی هاست نزد هوشمند
وآب اندر رتبۀ خود ظل اوست
وآن تری آثار آب اندر سبوست
گرچه با آب آن رطوبت ملصق است
از تری با آب لیک اقرب حق است
این بود حیلوله گر فهمی تمام
ور نفهمی عذر خواهم والسلام
پس شود حایل به نیکی یا بدی
بین مرء و قلب حیث سرمدی
بین ایشان گر به نیکی حایل است
از مراتب رسته رهرو واصل است
از مقام نفس و قلب و سرّ و روح
گشته فارغ وز خفاء دارد فتوح
نیست دیگر قلب و روحی در میان
واحد مطلق نماید در عیان
بر بدی ور در میان حایل شود
نور استعداد از او زایل شود
نیست دیگر روی بر بهبودی اش
گشت صادر حکم نامسعودی اش
پس به او محشور گردید این چنین
نیک مردی کوست در ره پیش بین
هر کسی یابد جزای خود به سیر
گر بود شرّ یافت شرّ ، ور خیر، خیر
می بپرهیزید از آن جرم و جهل
که رسد شرّش به هر نااهل و اهل
نی رسد تنها بر آنها که ستم
خاصه کردند از شما بر بیش و کم
بلکه چون پیدا شود اندر انام
شرّ آن فتنه رسد بر خاص و عام
مر ستمکار از ستم سوزد در آن
هم ز ترک امر و نهی آن دیگران
گفته بصری آمد این اندر علی (ع)
هم زبیر و طلحه، عمار ولی
مرتضی در بصره خواند آن بر زبیر
شد فرو در فکر مرد تند سیر
گفت این آیت بخواندم سالها
غافل از آن کوست شرح حال ما
در خلاف آورد ما را آن فتن
پس رسید آنچه رسید از من به من
از خلاف بیعتم با شیر حق
در رسید آن فتنه ز امر ماسَبَق
گفت با عمار آن فخر زمن
فتنه ها حادث شود از بعد من
از نیام آید برون شمشیرها
روبهان بندند ره بر شیرها
بر تو میباشد که با اصلع شوی
با علی در هر مقامی مع شوی
زآنکه در راهی روند ار ماخَلَق
وز ره دیگر به تنها شیر حق
تو به او پیوند و باقی را بهل
چون تنند آنها و حیدر شاه دل
در سلوک از تن نباشد حاصلی
مگسل از جان هیچ اگر صاحب دلی
پس بدانید اوست سخت اندر عِقاب
بر ستمکاران که دورند از صواب
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: آیه‌های فوق در مورد بدترین جنبندگان که نزد الله از میان انسان‌ها کران و گنگان‌اند، صحبت میکند؛ زیرا آنها نمی‌توانند حقیقت را بفهمند. اگر خدا در آنها خیری می‌دید، به آنها می‌شنوانید. مؤمنان را دعوت میکند که به دعوت خدا و رسول پاسخ دهند و بدانند که خدا میان انسان و قلبش حائل می‌شود. همچنین هشدار می‌دهد که از فتنه‌ها و عذاب خدا بترسند، زیرا عذاب او شدید است. این آیات، تأکید بر اهمیت ایمان و پاسخگویی به دعوت الهی دارند و یادآور می‌شوند که عواقب بدی در انتظار ستمکاران است.
هوش مصنوعی: به درستی که بدترین جانوران در نظر خداوند، آن‌هایی هستند که کر و لالند و عقل نمی‌فهمند. اگر خداوند در آنها خیری می‌دید، حتماً صدایشان می‌کرد و اگر صدایشان می‌کرد، آنها روی برمی‌گرداندند و روبه‌رو می‌شدند.ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به ندای خدا و پیامبر پاسخ دهید، هنگامی که شما را به چیزی دعوت می‌کنند که موجب زنده شدن شما می‌شود. و بدانید که خداوند میان انسان و دلش حاجب می‌شود و به سوی او محشور خواهید شد. و از فتنه‌ای بترسید که بر ظالمین شما به‌خصوص نازل نخواهد شد و بدانید که خداوند عذابش بسیار شدید است.
هوش مصنوعی: بدون شک بدترین موجودات نزد خداوند، افرادی هستند که کر و لال شده‌اند؛ افرادی که از عقل و فکر خود استفاده نمی‌کنند. اگر خداوند در آنها خیری می‌دید، حتماً صدایشان را می‌رساند و اگر صدایشان را می‌رساند، آنها روی برمی‌گرداندند زیرا ذاتاً به آگاهی و شناخت بی‌توجهند. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، دعوت خدا و پیامبرش را بپذیرید زمانی که شما را می‌خوانند تا زنده شوید و بدانید که خداوند بین انسان و دل او حائل می‌شود و به راستی که شما به سوی او برخواهید گشت. همچنین از فتنه‌ای بترسید که فقط به ستمگران از میان شما می‌رسد و بدانید که خداوند عذابش سخت و شدید است.
هوش مصنوعی: بدترین موجودات روی زمین در نظر خداوند، آن‌هایی هستند که کور و کری هستند و از حقیقت باخبر نیستند.
هوش مصنوعی: کسانی که به حقایق و واقعیت‌ها آگاه نیستند، مانند افرادی هستند که ناشنوا و گنگ‌اند و نمی‌توانند درک روشنی از مسائل داشته باشند.
هوش مصنوعی: اگر خداوند در دل اینان خیری ببیند، هیچ نشنو از آنها، بلکه فقط به سخن حقشان در جمعیت گوش کن.
هوش مصنوعی: اگر از قرآن بهره‌مند شوئی، در این صورت از لطف و رحمت الهی برخوردار خواهی شد.
هوش مصنوعی: اگر به نعمت‌های آنان گوش فرا دهی، حتی اگر با کمی بی اعتنایی از آنها دور شوند، باز هم با مهربانی به تو باز می‌گردند.
هوش مصنوعی: ای اهل ایمان و خرد، پاسخ مثبت به خواسته‌ها و دعوت‌های خدا و پیامبر را بدهید.
هوش مصنوعی: زمانی که او شما را فراخواند، در هر موقعیتی که باشید، اطاعت از او برای همه، به ویژه برای خاصان، لازم است.
هوش مصنوعی: مردی از عرب‌ها در حال نماز خواندن بود که حضرت احمد (ص) او را به طور کامل نیازمند دانست.
هوش مصنوعی: پس از تمام شدن نماز، به سمت آن پادشاه خوش‌چهره شتافت.
هوش مصنوعی: گفت وقتی که دیر به محضر آمدی، دلیلش این بود که مشغول نماز بودم و اگر در آن تأخیر ایجاد شد، به خاطر همین بود.
هوش مصنوعی: آیا غافل بودی؟ در پذیرش دعوت، باید به سخن پیامبر پاسخ مثبت دهی.
هوش مصنوعی: گفت از این به بعد می‌دانم که هر جا برویم و بخوانیم، دوباره باز خواهیم گشت.
هوش مصنوعی: او را در زمانی که بر هر چیزی که زنده می‌شود، پاسخ دهید.
هوش مصنوعی: شاید آن چیزی که به عنوان یک نیروی متعادل و مناسب در زندگی دین و دل ما وجود دارد، همان است که ما به آن نیاز داریم.
هوش مصنوعی: اگر با کسی که مخالف توست درگیر نشوی، هیچ‌گاه دچار مشکلات و فساد نخواهی شد.
هوش مصنوعی: بدانید که حقیقت می‌تواند مانعی باشد برای ارتباط عاطفی و احساسات واقعی یک فرد.
هوش مصنوعی: این عبارت به نوعی به نزدیکی بنده به خداوند اشاره دارد و آن را به مقایسه‌ای با ارتباط بین نوشته و صفحه کاغذ تشبیه میکند. به این معنا که همان‌طور که نوشته نمی‌تواند بدون کاغذ وجود داشته باشد، بنده نیز در ارتباط با خداوند به کمال و نزدیکی می‌رسد. این نزدیکی و وابستگی نشان‌دهنده شدت پیوستگی و ارتباط معنوی است.
هوش مصنوعی: کسی که دلی پاک و فهمی روشن دارد، از رازهای درون قلب دیگران باخبر می‌شود حتی اگر خود آن شخص از آن رازها بی‌خبر باشد.
هوش مصنوعی: او از رازهایی که در دلش پنهان بود، بی‌خبر بود.
هوش مصنوعی: گاهی اوقات جدایی ناگهانی می‌تواند فاصله‌ای بین او و خواسته و آرزوی دلش ایجاد کند.
هوش مصنوعی: او طبق خواسته خود در دل‌ها تصرف میکند، مانند کسی که به همه چیز آگاه است.
هوش مصنوعی: مؤمنان در زمان جنگ به خاطر تعداد زیاد دشمنان، دچار نگرانی و وسواس می‌شوند و از خطر نابودی احساس ترس می‌کنند.
هوش مصنوعی: برای اینکه هر بار بین دل کافر و احساس امنیت او مانع شوم، این را حق می‌گوید.
هوش مصنوعی: تا زمانی که نگرانی و ترس در وجودشان باشد، هر لحظه بیشتر از قبل دلشان به خاطر این خوف و وحشت خسته و نگران می‌شود.
هوش مصنوعی: اما اهل دانش و پژوهش می‌گویند که از راز و مفهوم واقعی آگاه هستند.
هوش مصنوعی: افراد دانشمند به راحتی به قلب و احساسات دست می‌یابند، در حالی‌که عارفان ممکن است دل خود را به خاطر عشق و جذبه به معشوق گم کنند.
هوش مصنوعی: یا اینکه دل هدایتگر است در ابتدا به راه درست، اما در نهایت، حجاب و پوششی بر حقایق می‌شود.
هوش مصنوعی: اگر در این جمع به دقت و عمیق نگاه کنی، متوجه خواهی شد که چیزی خاص در میان است.
هوش مصنوعی: هیچ چیزی برای مرد نزدیک‌تر از دل نیست، زیرا از دل، اندیشه و هوش متعادل به وجود می‌آید.
هوش مصنوعی: علم، درک و زندگی منبعی هستند که همه چیزهایی را که با وجود و هستی مرتبط‌اند، به دست می‌آورند.
هوش مصنوعی: انسان هرچه را که به دقت بررسی کند، نمی‌یابد چیزی نزدیک‌تر از دل به وجود خود.
هوش مصنوعی: هستی مطلق که روح و جوهر تمام عالم است، به ما نزدیک‌تر از خودمان و دل‌های‌مان در وجود آدمی است.
هوش مصنوعی: کسی که قلب و جسم را می‌آفریند، نزدیک‌ترین نقطه به قلب در ملک وجود انسان است.
هوش مصنوعی: در کلام خود با احتیاط و تواضع صحبت کن تا به هدف و مقصود خود نزدیک‌تر شوی؛ چرا که آب نزدیک‌تر به لب حوض همیشه از رطوبت و رطوبت کمتر است.
هوش مصنوعی: به جز وجود آب که منبع اصلی آن است، آن رطوبت همواره در پی آب است.
هوش مصنوعی: موجودی که بدون هیچ نقص و کمبودی است، اساس تمام موجودات در نزد افراد باهوش و آگاه محسوب می‌شود.
هوش مصنوعی: آب در مرتبه‌اش سایه‌اش است و آن رطوبت نشانه‌های آب در ظرف است.
هوش مصنوعی: هرچند که رطوبت به آب چسبیده و از آن ناشی می‌شود، اما حقیقت نزدیک‌تر و اصلی‌تر از این خامی است.
هوش مصنوعی: اگر به طور کامل درک کرده باشی، این صحبت را می‌گویم و اگر نفهمیده باشی، عذرخواهی می‌کنم و والسلام.
هوش مصنوعی: بین آدمی و دلش، نیکی و بدی مانعی به وجود می‌آورد که تأثیرات دائمی دارد.
هوش مصنوعی: اگر در میان آنها نیکی و خوبی وجود داشته باشد، شخصی که در مسیر قرار دارد به درجات بالا و بالاترین مقام خواهد رسید.
هوش مصنوعی: از حالت‌های دلهره و نگرانی و راز درون خود رها شده است و به روشنایی و آگاهی دست یافته است.
هوش مصنوعی: هیچ قلب و روحی در وجود واحد مطلق باقی نمانده است که در آشکارا نمایان باشد.
هوش مصنوعی: اگر در میان یک چیز بد نوری از استعداد و توانایی فرد وجود داشته باشد، آن نور محو و از بین می‌رود.
هوش مصنوعی: دیگر امیدی به بهبود وضعیتش نیست و فرمان حاکمیتش به‌صورت ناامیدکننده‌ای صادر شده است.
هوش مصنوعی: پس این مرد نیکوکار با چنین ویژگی‌ها در روز قیامت جمع خواهد شد.
هوش مصنوعی: هرکسی در زندگی نتایج اعمال خود را می‌بیند؛ اگر رفتار او ناپسند باشد، نتیجه‌اش بدی خواهد بود و اگر رفتار او خوب باشد، نتیجه‌اش خوبی خواهد بود.
هوش مصنوعی: از گناه و نادانی دوری کنید؛ زیرا آسیب آن به هر کسی، خواه لایق و خواه نالایق، می‌رسد.
هوش مصنوعی: تنها بر افرادی که بر دیگران ظلم کرده‌اند، نیشتی وجود دارد و این ظلم می‌تواند به هر اندازه‌ای باشد.
هوش مصنوعی: زمانی که فتنه و فساد در میان مردم ظاهر شود، آن مشکلات دامن‌گیر هم خاص و هم عام خواهد شد.
هوش مصنوعی: ستمکار از ظلم خود ناراحت است و این ناراحتی ناشی از آن است که دیگران او را به انجام کار نادرستی دعوت نمی‌کنند و از او نهی نمی‌کنند.
هوش مصنوعی: در این بیت به این موضوع اشاره شده است که در جریان واقعه‌های تاریخی و مبارزات سیاسی، برخی از شخصیت‌ها مانند علی (ع) و افراد دیگری چون زبیر، طلحه و عمار از مدافعین و همراهان او بودند. این افراد به نوعی نمایانگر وفاداری و حمایت از علی (ع) در برابر چالش‌ها و دشواری‌ها هستند.
هوش مصنوعی: مرتضی در بصره سخنانی را مطرح کرد که زبیر به شدت در آن تأمل کرد و به شدت در افکارش غرق شد.
هوش مصنوعی: شخصی می‌گوید که سالها این آیه را خوانده، اما از آنچه که در واقع به حال و وضعیت آنها اشاره دارد، غافل بوده است.
هوش مصنوعی: فریب‌هایی که در مسیر زندگی به ما رسید، باعث شد تا به آنچه مقدر بود، برسیم و سرنوشت خود را تجربه کنیم.
هوش مصنوعی: از تفاوت دیدگاه‌ها و نافرمانی‌ام از بیعت با شیر حق، فتنه‌ای به وجود آمد که ناشی از کارهای گذشته‌ام بود.
هوش مصنوعی: عمار گفت که بعد از من، فتنه‌ها و مشکلاتی به وجود خواهد آمد که به نوعی برتری و افتخار زمانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
هوش مصنوعی: از لابه‌لای سلاح‌ها، شمشیرها خارج می‌شوند و روباه‌ها راه را بر شیرها می‌بندند.
هوش مصنوعی: بر تو لازم است که در هر موقعیتی، با علی همراه شوی و به او ملحق گردی.
هوش مصنوعی: از آنجا که در مسیری حرکت می‌کنند که خالق در آن است و از راهی دیگر به تنهایی به حقیقت دست می‌یابند.
هوش مصنوعی: تو به او وابسته شو و باقی را رها کن، چنان که آنها و حیدر شاه دل یکپارچه‌اند.
هوش مصنوعی: در مسیر سلوک، اگر تنها به وجود جسمی توجه کنیم، چیزی به دست نمی‌آوریم. باید از وجود جان و روح بهره‌گیرنده باشیم، چرا که فقط با دل پاک و آگاه می‌توان به حقیقت دست یافت.
هوش مصنوعی: بدانید که او به شدت بر کسانی که به ظلم و ستم می‌پردازند، عذاب می‌دهد و آنها که از راستی و درستکاری دور شده‌اند، در خطر عذاب او هستند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.