گنجور

 
محیط قمی

نسیم روح فزا از دیار دوست رسید

که کشتگان غم هجر را روان بخشید

بهار آمد و بهر نثار مقدم او

فشاند ابر بهاری زدیده مروارید

و عارض و خط دلجوی دوست سبزه و گل

به شاخسار شکفت و زجویبار دمید

قدح نهاده به کف لاله شد به طرف چمن

زمان عشرت و فصل گل است و دور نبید

جفا و جور رها کن به شکر این نعمت

که سرو قد ترا حدّ اعتدال رسید

ندیده هیچ زیانی هزار سود ببرد

هر آن که گنج ولی را به نقد مهر خرید

غلام همّت آن خواجه ی خردمندم

که درک فیض و سعادت به کسب مال گزید

ز تند باد حوادث فتاده کشتی دل

در آن محیط که او را کرانه نیست پدید

من و ملازمت آستان پیر مغان

که جام جم به گدایان آستان بخشید

مرا زباده غرض مهر احمد و آل است

که دل زساغر وحدت کَه اَلَست کشید

هُمای همّت من شاهباز اوج شرف

به بال شوق سوی آشیان قدس پرید

چو طفل طبع مرا مادر مشیّت زاد

به مهر عترت پاک رسول ناف برید

زبان به مدحت سلطان دین رضا بگشود

ز پیر عقل چو آموخت طرز گفت و شنید

شه سریر ولایت علی بن موسی

که جام زهر بلا را کشید و دم نکشید

امام ثامن ضامن که می تواند کرد

به یک اشاره به هر لحظه نه سپهر پدید

ولی ایزد یکتا که دست همت او

هماره قفل مهمات خلق راست کلید

«محیط» از شرف بندگی آل رسول

به دولت أبد و مُلک لایزال رسید

 
 
 
رودکی

دریغ! مدحت چون درو آبدار غزل

که چابکیش نیاید همی به لفظ پدید

اساس طبع ثنایست، بل قوی‌تر ازان

ز آلت سخن آمد همی همه مانیذ

کسایی

دو دیدهٔ من و از دیده اشکِ دیدهٔ من

میانِ دیده و مژگان ستاره‌وار پدید

به جَزع ماند یک بر دگر سپید و سیاه

به رشته کرده همه گرد جَزع مروارید

فرخی سیستانی

نگار من چو ز من صلح دید و جنگ ندید

حدیث جنگ به یک سو نهاد و صلح گزید

عتابها ز پس افکند و صلح پیش آورد

حدیث حاسد نشنید و زان من بشنید

چو من فراز کشیدم بخویشتن لب او

[...]

مسعود سعد سلمان

هزار خرمی اندر زمانه گشت پدید

هزار مژده ز سعد فلک به ملک رسید

که شاه شرق ملک ارسلان بن مسعود

عزیز خود را اندر هزار ناز بدید

سپهر قدری شاهی که وهم آدمیان

[...]

مشاهدهٔ ۲ مورد هم آهنگ دیگر از مسعود سعد سلمان
سنایی

درین مقام طرب بی تعب نخواهی دید

که جای نیک و بدست و سرای پاک و پلید

مدار امید ز دهر دو رنگ یک رنگی

که خار جفت گلست و خمار جفت نبید

به عیش ناخوش او در زمانه تن در ده

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از سنایی
مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه