مهدی نمازیان
مترجم ادبی
مهدی نمازیان در ۱۰ ماه قبل، دوشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۲، ساعت ۱۸:۵۶ دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر دوم » بخش ۲۶ - فرمودن والی آن مرد را کی این خاربن را کی نشانده‌ای بر سر راه بر کن:
در مورد جنس آتش جهنم و ماهیتی که دارد بحث های فراوانی ست.برای این مطلب بایستی به عنوان مقدمه عرض کرد که مثنوی و قران قرین یکدیگرند و می توان با توجه به آیات قرانی کلید های تفسیر مثنوی را دریافت و بر عکس.
ابتدا به این ابیات توجه کنیم:
مصطفی فرمود از گفت جحیم
کو به مؤمن لابه‌گر گردد ز بیم
گویدش بگذر ز من ای شاه زود
هین که نورت سوز نارم را ربود
پس هلاک نار، نور مؤمنست
زانک بی ضد دفع ضد لا یمکنست
نار ضد نور باشد روز عدل
کان ز قهر انگیخته شد این ز فضل
از این ها بر می آید که نور ضد نار جهنم است یعنی به عبارتی می توان گفت که آتش جهنم از جنس تاریکی ست و آن تاریکی هم از جنس تاریکی که بر روح و قلب حادث می شود.
آیات قرآن هم بر این مسئله تاکید دارند به عنوان مثال به سوره ی بقره توجه کنیم.
فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ ۖ أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ
بنابراین از آتشی که هیزمش مردم و سنگ هایند، بپرهیزید
اینجا به صراحت تاکید شده که آتش جهنم از جنس خود آدمی ست
یا سوره طه:
مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکًا وَنَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَیٰ
و هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت و) تنگی خواهد داشت؛ و روز قیامت، او را نابینا محشور می‌کنیم!»
جالب است که در تاریکی محشور می شود
یا سوره همزه که در مورد آتش جهنم می گوید:
الَّتِی تَطَّلِعُ عَلَی الْأَفْئِدَةِ
آتشی که از دلها سرمی‌زند!
با توجه به تمام این ها می توان گفت که نار یا آتش جهنم ضد نور است یعنی از جنس تاریکی ست و عذاب هایی که از آن سخن گفته می شود یعنی عذابی که شخص را با تاریکی عذاب می کنند و آن هم چه نوع تاریکی؟تاریکی از جنس تاریکی روح و قلب.