گنجور

 
ابن عماد

اِبْن‌ِ عِمادِ خُراسانى‌، علاءالدين‌ محمد بن‌ عمادالدين‌ (درگذشته به سال ۸۰۰ قمری/ ۱۳۹۸ میلادی)، از شاعران‌ پارسى‌گوی سدهٔ هشتم است.

از اشارات کوتاه تذکره‌نویسان چنین برمی آید که اصل ابن عماد از خراسان و زادگاه او نیز آنجا بوده، ولی در شیراز اقامت داشته و اکثر اوقات خود را در این شهر گذرانده است. معلوم نیست که وی به کدام یک از مناطق خراسان تعلق داشته و در چه زمانی آن ناحیه را ترک کرده و به شیراز مهاجرت کرده است، ولی طول اقامت وی در شیراز موجب شده است که برخی او را شیرازی بپندارند.

ابن عماد در بیشتر فنون سخن مهارت داشته و اشعار او مورد توجه سخندانان بوده است، چنانکه دولتشاه سمرقندی شیوایی کلام او را در غزل و قصیده ستوده است.

ابن عماد اشعاری در مدح رسول اکرم(ص) و امامان(ع) سروده است که نشان از تشیع او دارد. اشعار او دارای مضامین عرفانی است و در غزلیات خود «‌ابن عماد‌» تخلص می‌کرده است.

از آثار او روضة المحبين‌ يا ده‌ نامه است که به تصحیح استاد سعید نفیسی منتشر شده و به همت آقای سید محمدرضا شهیم در گنجور در دسترس قرار گرفته است.

اين‌ کتاب‌ مانند «ده‌ نامه‌»های ديگری که‌ از عهد مغول‌ به‌ بعد رايج‌ شد، منظومه‌ای است‌ عاشقانه‌ در بيان‌ حالات‌ عشق‌ و نامه‌هايى‌ که‌ ميان‌ عاشق‌ و معشوق‌ مبادله‌ شده‌ است‌. اين‌ اثر در ۷۹۴ قمری (۱۳۲۹ میلادی) و در ۷۶۰ بيت‌ به‌ شکل‌ مثنوی سروده‌ شده‌ و از زمان‌ تأليف‌ در ميان‌ اهل‌ ادب‌ از اشتهار ويژه‌ای برخوردار بوده‌ است‌.

دولتشاه‌، از شهرت‌ اين‌ کتاب‌ در زمان‌ خود سخن‌ مى‌گويد و کثرت‌ نسخه‌های خطى‌ آن‌ در کتابخانه‌های جهان‌ اين‌ گفته‌ را تأييد مى‌کند. 

این آمار از میان ۷۶۸ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.

توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.

آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.

وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.

ردیف وزن تعداد ابیات درصد از کل
۱ مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) ۷۶۸ ۱۰۰٫۰۰

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:

ردیف قالب شعری تعداد ابیات درصد از کل
۱ مثنوی ۶۹۷ ۹۰٫۷۶
۲ غزل ۷۱ ۹٫۲۴

آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۵۵ بیت و کوتاه‌ترین شامل ۱ بیت شعر است):

ردیف تعداد ابیات شعر فراوانی درصد از ۶۲ شعر
۱ ۷ ۱۵ ۲۴٫۱۹
۲ ۱ ۱۰ ۱۶٫۱۳
۳ ۱۴ ۶ ۹٫۶۸
۴ ۱۵ ۵ ۸٫۰۶
۵ ۱۳ ۵ ۸٫۰۶
۶ ۱۲ ۴ ۶٫۴۵
۷ ۱۱ ۳ ۴٫۸۴
۸ ۹ ۲ ۳٫۲۳
۹ ۲۰ ۲ ۳٫۲۳
۱۰ ۲۱ ۱ ۱٫۶۱
۱۱ ۳۶ ۱ ۱٫۶۱
۱۲ ۱۷ ۱ ۱٫۶۱
۱۳ ۵۵ ۱ ۱٫۶۱
۱۴ ۲۳ ۱ ۱٫۶۱
۱۵ ۲۷ ۱ ۱٫۶۱
۱۶ ۲۹ ۱ ۱٫۶۱
۱۷ ۴۰ ۱ ۱٫۶۱
۱۸ ۸ ۱ ۱٫۶۱
۱۹ ۳۴ ۱ ۱٫۶۱

آمار ابیات به تفکیک زیربخش‌های این قسمت به شرح زیر است (بخش‌هایی که در این جدول نیامده‌اند فاقد شعر بوده‌اند):

ردیف بخش تعداد ابیات درصد از کل
۱ روضة المحبین ۷۶۸ ۱۰۰٫۰۰