سماع اصلی بزرگست اندرین ره
چو یابی سمع دل گردی تو آگه
اگر سمع دلت نبود ندانی
بپوشند بر تو یکسر این معانی
کسی را کز سماعش ذوق نبود
حقیقت دان که او را شوق نبود
بنای عشقبازی شوق باشد
کسی داند که صاحب ذوق باشد
کسی کو را نباشد سمع معنی
نباشد از سماعش جمع معنی
بود معزول از سمع حقیقت
نباشد در صف جمع طریقت
بود جان و دلش از ذوق محجوب
نه طالب باشد او هرگز نه مطلوب
شود اوصاف او یکسر فسرده
تو او را زنده دانی هست مرده
ازو هرگز نیاید هیچ کاری
مگر ضایع گذارد روزگاری
بسر پرد درین ره مرد آگاه
نثار از جان و دل سازد در این راه
زمان باید پس آنگه خوش مکانی
پس اخوان تا شود آسوده جانی
ز منهیات شرعی دور باید
ز ناجنسان بسی مستور باید
ازین جمله اگر یک چیز کم شد
همه شادی دل اندوه و غم شد
ولی برمبتدی زهر است دائم
که نفس او بهستی گشت قائم
چو مرتاض و مجاهد گشت شد پاک
نماند از هستیش در راه خاشاک
ز گفت و خواب و خور بیزار گردد
گهی مست و گهی هشیار گردد
زبانش دائماً گویای این راه
بجان ودل بود پویای این راه
تمامی از کدورت پاک گردد
برش هر زهر چون تریاک گردد
نباشد طالب جاه و متاعی
بود پیوسته جویای سماعی
ز آواز خوشی کاید بگوشش
رود از شوق جانان عقل و هوشش
ببوی وصل جانان زنده باشد
بوقت و فهم او گوینده باشد
چو زین عالم ترقی کرد درحال
در او ظاهر نگردد قول قوال
مگر گویندهٔ خوب و موافق
قرین حال او معشوق و عاشق
در آن پرده که رهرو را مقام است
بدان کین سالکان را زآن مقام است
از آن صورت بود گر هست دلکش
شود وقت عزیزان یک زمان خوش
خورد روحش بمعراج معانی
ز جوی قرب آب زندگانی
اگر حاضر بود صاحب نیازی
بروز آن وقت آن برگی و سازی
کند زان توشهٔ راه قیامت
در آن ره یابد از آفت سلامت
چو زین عالم ترقی کرد رهرو
سماعش را تو شرح و وصف بشنو
بوقت استماع قول قوّال
که هر یک را دگرگون گردد احوال
تو گوی شفقت از روی فتوت
بباید کردن او را صد مروت
ترا جمع بایدش کردن ز احوال
که تا حاضر شود با تو در آن حال
بصورت با تو در جنبد زمانی
دهد حالات خود را زان نشانی
شود بیمار حالان را طبیبی
دهد صاحب نصیبان را نصیبی
بود چون کیمیا آن وقت و آن حال
بگردد جمله رازان جمله احوال
تمامت را برنگ خود برآرد
بر ایشان روز بدبختی سرآرد
سزای وقت و استعداد هر یک
ببخشد خلعتی زانجمله بیشک
بود نادر چنین صاحب سماعی
که بر هر کس بتابد زان شعاعی
بجان آن چنان وقت و چنان حال
که تا یکسر بگردد بر تو احوال
در آن جمع ار شوی حاضر بیکبار
نماند از گنه برگردنت بار
اگر یک دم در آن محفل نشینی
بسا تخم سعادت را که چینی
خوری زان مجمع آب زندگانی
بدل حاضر شو ای جان گر توانی
شنیده باشی ای جان حال شاهد
مشو منکر تو بر احوال شاهد
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به موضوع سماع و اهمیت آن در سلوک عرفانی پرداخته است. شاعر بیان می‌کند که سماع (راستای گوش دادن و شوق به موسیقی معنوی) موجب آگاهی و آشنایی دل می‌شود. اگر دل به سماع گوش ندهد، معانی عرفانی برای او پنهان می‌ماند. افرادی که به ذوق و شوق عشق ورزیدن نیازی ندارند، در حقیقت از حقیقت دور هستند و نمی‌توانند به قله‌های معنوی دست یابند.
سماع باید همراه با خلوص نیت و دوری از خواهش‌های دنیوی باشد. وقتی شخصی از طریق سماع به معرفت و خودآگاهی می‌رسد، حالات او تغییر می‌کند و در جوار عشق و قرب الهی قرار می‌گیرد. در این حالت، روح او از قید و بندها آزاد می‌شود و می‌تواند به معراج معنوی نائل آید.
شاعر همچنین به اهمیت جمع بودن در محفل سماع اشاره می‌کند که آن‌جا می‌توانند با یکدیگر حال خوب و روحانی را تجربه کنند. اگر شخصی در چنین جمعی حاضر شود، بارهای گناه بر دوش او نخواهد ماند و در فضای روحانی، او می‌تواند سعادت را درو کند. بنابراین، سماع و جمع‌های معنوی به آدمی نور و زندگی تازه‌ای می‌بخشند.
هوش مصنوعی: در این مسیر، گوش دادن به آهنگ‌ها و نواهای حقیقی بسیار اهمیت دارد. هنگامی که دل شما به درستی این صداها را می‌شنود، درک و آگاهی شما افزایش می‌یابد.
هوش مصنوعی: اگر دل تو آمادگی شنیدن ندارد، نخواهی دانست که تمام این معانی چگونه بر تو پوشیده‌اند.
هوش مصنوعی: اگر کسی از شنیدن موسیقی لذت نمی‌برد، حقیقت این است که او علاقه‌ای به این امر ندارد.
هوش مصنوعی: عشق و دل باختن نیاز به شوق و اشتیاق دارد و تنها کسی می‌تواند این احساسات عمیق را درک کند که ذوق و احساسات لطیفی در وجودش باشد.
هوش مصنوعی: کسی که توانایی درک و شنیدن عمیق معانی را ندارد، هرگز نمی‌تواند از شنیدن صداها و موسیقی‌ها معنایی به دست آورد.
هوش مصنوعی: کسی که از درک واقعیات دور باشد، نمی‌تواند به جمع راهروان عرفان و سیر و سلوک بپیوندد.
هوش مصنوعی: او جان و دلش به خاطر شوق و محبت پنهان است، نه اینکه او همیشه خواهان چیزی باشد یا به دنبال مقصودی خاص برود.
هوش مصنوعی: اگر ویژگی‌های کسی به طور کامل ناامیدکننده باشد، تو او را زنده می‌دانی در حالی که او در واقع مرده است.
هوش مصنوعی: هیچ کاری از او بر نمی‌آید که باعث سود و منفعت شود، جز اینکه در طول زمان به اتلاف و از بین رفتن می‌انجامد.
هوش مصنوعی: در این مسیر، انسان‌های با آگاهی به خوبی می‌دانند که برای رسیدن به هدف، باید با جان و دل تلاش کنند و هر چه دارند فدای آن کنند.
هوش مصنوعی: زمانی باید بگذرد تا پس از آن، انسان در کنار دوستانش به آرامش و آسایش برسد.
هوش مصنوعی: باید از کارهای ممنوع شرعی فاصله گرفت و از افراد ناپاک و زشت دوری کرد و خود را از آنها پنهان نگه داشت.
هوش مصنوعی: اگر یکی از عناصر خوشحالی از دل انسان کاسته شود، تمام شادی و سرور به اندوه و غم تبدیل خواهد شد.
هوش مصنوعی: اما برای مبتدیان، همواره زهر است، زیرا نفس او برای همیشه برقرار و ثابت شده است.
هوش مصنوعی: زمانی که کسی مانند یک زاهد یا مجاهد می‌شود، از وجود مادیات فاصله می‌گیرد و تلاش می‌کند تا از دنیای مادی پاک شود؛ اما در این مسیر، از واقعیت‌های وجودی خود نیز غافل نمی‌ماند و همچنان تحت تأثیر دنیای اطراف و مشکلات آن قرار دارد.
هوش مصنوعی: انسان ممکن است از گفت‌وگو، خواب و غذا خسته باشد و گاهی در حال مستی و گاهی در حالت هوشیاری قرار گیرد.
هوش مصنوعی: زبان او همواره بیانگر این مسیر بود و دل و جانش برای این راه پرجنب و جوش بود.
هوش مصنوعی: همه چیز از تیرگی و کج‌فهمی دور خواهد شد، و هر زهر و تلخی به مانند تریاک به مداوا و شفای روح تبدیل خواهد شد.
هوش مصنوعی: اگر کسی به دنبال مقام و ثروت نباشد، همیشه در جستجوی شنیدن تجربه‌های زیبا و دلنشین خواهد بود.
هوش مصنوعی: صدای دلنشینی که به گوش او می‌رسد، از شادی و شوق معشوقش، عقل و ذهنش را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
هوش مصنوعی: به بوی ملاقات معشوق، زندگی دوباره‌ای به وجود می‌آید و کسی که این معانی را درک کند، خود به نوعی سخن‌گوی آن احساسات می‌شود.
هوش مصنوعی: وقتی که شخصی در این دنیا به درجات بالایی از رشد و کمال دست پیدا می‌کند، دیگر به سخنان و ادعاهای عادی توجهی نمی‌کند و آنها بر او تأثیری ندارند.
هوش مصنوعی: آیا ممکن است که کسی که خوب صحبت می‌کند و با احساسات او هم‌راستا است، می‌تواند همسر و معشوق او باشد؟
هوش مصنوعی: در آن دنیایی که رهگذران به منزلت می‌رسند، بدانید که این سالکان به خاطر آن مقام به اینجا رسیده‌اند.
هوش مصنوعی: چهره زیبا باعث می‌شود که اگر دل را به دست آورد، لحظاتی خوش و شیرین با عزیزان سپری گردد.
هوش مصنوعی: روح او با معانی عالی و بلند که همچون آب حیات از چشمه قرب الهی جاری است، تغذیه می‌شود.
هوش مصنوعی: اگر فردی نیاز داشته باشد، آن زمان تو می‌توانی به او کمک کنی و به او شادی و سرور ببخشی.
هوش مصنوعی: کسی که در مسیر زندگی خود به ذخیره‌های معنوی و نیکو بپردازد، در روز قیامت از بلاها و مشکلات در امان خواهد بود.
هوش مصنوعی: وقتی که سالک از این دنیا به درجات بالاتر صعود کند، تو توصیف و تفسیر حال او را بشنو.
هوش مصنوعی: وقتی به سخن گفتن گوینده گوش می‌دهی، هر کسی حال و وضعیت خاصی پیدا می‌کند.
هوش مصنوعی: اگر با دل‌سوزی و بزرگواری به کسی کمک کنی، باید در این کار با مهربانی و جوانمردی برخورد کنی.
هوش مصنوعی: تو باید خود را از احوال و شرایطی که داری جدا کنی، تا بتوانی در آن وضعیت به درستی با او حاضر شوی.
هوش مصنوعی: هنگامی که با تو در تماس هستم، زمان حالتم را تغییر می‌دهد و حالت‌های درونم را نشان می‌دهد.
هوش مصنوعی: آنان که در حال بیماری هستند، به طبیبی نیاز دارند و افرادی که نصیب و نیکبختی دارند، باید از آن بهره‌مند شوند.
هوش مصنوعی: در آن زمان و آن وضعیت، چون کیمیا، همه رازها و شرایط به صورت معجزه‌آسا تغییر خواهند کرد.
هوش مصنوعی: تمامی مشکلات و بدبختی‌ها بر سر آنها آید و رنگ آن روز برایشان حاکم شود.
هوش مصنوعی: هر کسی با توجه به زمان و استعدادش، به او جامه‌ای مناسب اهدا خواهد شد.
هوش مصنوعی: نادر فردی صاحب دل و صاحب گوش بود که با حضورش نور و تأثیرش بر هر کسی می‌تابد و بر دل‌ها می‌نشیند.
هوش مصنوعی: به جان تو قسم که در آن زمان و در آن حالت، همه چیز ممکن است به طور کامل تغییر کند و شرایط به نفع تو پیش برود.
هوش مصنوعی: اگر در آن جمع حاضر شوی، فقط یک بار خواهد بود که از گناهانت هیچ باری بر دوشت نخواهد ماند.
هوش مصنوعی: اگر لحظه‌ای در آن جمع حاضر شوی، می‌توانی فرصت‌های زیادی برای دستیابی به خوشبختی را به دست آوری.
هوش مصنوعی: از آن اجتماع که آب حیات می‌ریزد، بنوش و اگر می‌توانی، جانت را آماده کن.
هوش مصنوعی: ای جان، حتماً شنیده‌ای که حال و احوال معشوق نسبت به تو چه بوده است، پس خودت را از انکار آن دور کن و به واقعیت بپذیر.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.