ابوسعید فضلالله بن ابوالخیر احمد بن محمد بن ابراهیم (۳۵۷-۴۴۰ق) معروف به شیخ ابوسعید ابوالخیر عارف و شاعر نامدار ایرانی قرن چهارم و پنجم است. ابوسعید در اول محرم ۳۵۷ در روستای میهنه از توابع ابیورد دیده به جهان گشود و در شب جمعه چهارم شعبان ۴۴۰ در زادگاهش دیده از جهان فرو بست. او سالها در مرو و سرخس فقه و حدیث آموخت تا در یک حادثهٔ مهم در زندگی اش درس را رها کرده و به جمع صوفیان پیوست و به وادی عرفان روی آورد. شیخ ابوسعید پس از طی طریقت تصوف در نزد شیخ ابوالفضل سرخسی و ابوالعباس آملی به دیار اصلی خود (میهنه) بازگشت و هفت سال به ریاضت پرداخت و در سن ۴۰ سالگی به نیشابور رفت. در این سفرها بزرگان علمی و شرعی نیشابور با او به مخالفت برخاستند، اما چندی نگذشت که مخالفت به موافقت بدل شد و مخالفان وی تسلیم شدند.
بسیاری از رباعیات و اشعار منتسب به ابوسعید در واقع از آن شاعران دیگر است. فرزندان ابوسعید در کتابهای «حالات و سخنان ابوسعید» و «اسرار التوحید» گفتهاند که جدشان جز سه بیت، شعری نگفته و آنچه در مجالس میخوانده، گفتار پیرانش بوده است.
این آمار از میان ۱٬۵۸۵ بیت شعر فارسی از کل ۱٬۵۸۹ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.
توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرعهای بند قالبهای ترکیبی مثل مخمسها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.
آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.
وزنیابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزنیابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومهها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.
ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۱٬۴۶۳ | ۹۲٫۳۰ |
۲ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) | ۲۴ | ۱٫۵۱ |
۳ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۲۲ | ۱٫۳۹ |
۴ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۲۰ | ۱٫۲۶ |
۵ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۱۳ | ۰٫۸۲ |
۶ | مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) | ۱۰ | ۰٫۶۳ |
۷ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۸ | ۰٫۵۰ |
۸ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۵ | ۰٫۳۲ |
۹ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) | ۵ | ۰٫۳۲ |
۱۰ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۵ | ۰٫۳۲ |
۱۱ | مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) | ۲ | ۰٫۱۳ |
۱۲ | فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) | ۲ | ۰٫۱۳ |
۱۳ | مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) | ۲ | ۰٫۱۳ |
۱۴ | فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) | ۱ | ۰٫۰۶ |
۱۵ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فع | ۱ | ۰٫۰۶ |
۱۶ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۱ | ۰٫۰۶ |
۱۷ | مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) | ۱ | ۰٫۰۶ |
آمار ابیات برچسبگذاری شدهٔ این بخش با زبان غالب شعر در گنجور به شرح زیر است:
ردیف | زبان | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | فارسی | ۱٬۵۸۵ | ۹۹٫۷۵ |
۲ | عربی | ۴ | ۰٫۲۵ |
آمار ابیات برچسبگذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:
ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | رباعی | ۱٬۴۴۸ | ۹۱٫۱۳ |
۲ | غزل/قصیده/قطعه | ۱۲۰ | ۷٫۵۵ |
۳ | مثنوی | ۱۹ | ۱٫۲۰ |
۴ | قطعه | ۲ | ۰٫۱۳ |
آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۱۹ بیت و کوتاهترین شامل ۱ بیت شعر است):
ردیف | تعداد ابیات شعر | فراوانی | درصد از ۷۸۴ شعر |
۱ | ۲ | ۷۴۱ | ۹۴٫۵۲ |
۲ | ۱ | ۲۹ | ۳٫۷۰ |
۳ | ۳ | ۵ | ۰٫۶۴ |
۴ | ۵ | ۴ | ۰٫۵۱ |
۵ | ۴ | ۳ | ۰٫۳۸ |
۶ | ۸ | ۱ | ۰٫۱۳ |
۷ | ۱۹ | ۱ | ۰٫۱۳ |
آمار ابیات به تفکیک زیربخشهای این قسمت به شرح زیر است (بخشهایی که در این جدول نیامدهاند فاقد شعر بودهاند):
ردیف | بخش | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | رباعیات نقل شده از ابوسعید از دیگر شاعران | ۱٬۴۴۸ | ۹۱٫۱۳ |
۲ | ابیات پراکندهٔ نقل شده از ابوسعید از دیگر شاعران | ۱۴۱ | ۸٫۸۷ |
تصویر ابوسعید ابوالخیر اثر استاد نادر لنجانی