ازرقی هروی » قصاید » شمارهٔ ۴۳

ز تاب عنبر با تاب بر سهیل یمن

هزار حلقه شکست آن نگار عهدشکن

چه حلقه ای ؟ که معلق نهاد دام بلا

چه عنبری ؟ که معنبر نمود اصل فتن

گهی ز نافۀ مشکست ماه را زنجیر

گهی ز برگ بنفشه است لاله را خرمن

مرا ز آتش و یاقوت عارض و لب او

شدست جزع بآب فسرده آبستن

بر غم خسته دلم یک زمان جدا نشود

دهان او ز سر زلف و زلف او ز دهن

ز رشکِ هر دو همی جان و دل براندازم

اگر چه عاشق این هر دو ام به جان و به تن

بهار نقش سپهر جمال او دارد

شبی ز خوشۀ سنبل ، مهی ز برگ سمن

مهی بزیر شبی مشک بوی نور افزای

شبی بگرد مهی سیم رنگ سایه فگن

خیال روی وی اندر بهار دیدۀ من

بتی شدست که جانست پیش او چو شمن

ز بسکه خون بربایم بناخن از مژگان

ز روی ناخن من بر دمد همی روین

لگن ز زردی من زعفران سوده شود

چو دست شوی ز دستم فرو شود بلگن

چهار چیز ورا از چهار چیز آمد

که هست هر یک از آن نادر زمان و زمن

ز عقد لؤلؤ دندان ، ز برگ لاله دهان

ز شاخ سنبل گیسو ، ز پاک نقره ذقن

مرا ز سنبل او نال گشت سرو سهی

مرا ز لالة او شنبلید شد سوسن

مرا ز لؤلؤ او جزع گشت مروارید

مرا ز نقرة او گشت زر سبیکه‌یِ تن

ایا فراخته تیغ جفا ز بد عهدی

بزن ، که زخم ترا صبر من بس است مجن

دریغ : کز سخن دلفریب رنگینت

نخست روز بعهد بدت نبردم ظن

اگر تو تیر جفا را دلم نشانه کنی

بجان خواجۀ فاضل نگویمت که : مزن

حکیم سید ابوالقاسم ، آنکه شهر سرخس

ز قدر او بفلک بر همی کند مسکن

نبشته سیرت او را زمانه بر ارکان

نهاده همت او را سپهر بر گردن

اگر غرایب عقلی ز زخم فکرت او

بگرد پیکر خود پرده بندد از جوشن

خدنگ فکرت او دیدۀ غرایب را

کند بنیزه و پیکان چو چشم پرویزن

چو گرم خواهد گشتن ز زخم پنداری

که مغز گردد در استخوان او روین

اگر بآینه در بنگرد مخالف او

خیال رویش خیزد بپیش او دشمن

ز بس توان و بلندی همی تفکر را

ستاره ای شود اندر سپهر جان روشن

ایا گزیده خصالی ، که برد باری را

بزیر طبع تو یزدان پدید کرد وطن

ز طبع و لفظ تو در سپید در دریا

ز دست و کلک تو یاقوت سرخ در معدن

که گفت دانۀ یاقوت زیر آتش تیز

خنک بود ، چو هوا ، روز برف ، در بهمن؟

اگر بر آتش طبع تو برنهی یاقوت

ز تفتگی ز میانش برون جهد روغن

ز ذل خویش شود رسته خصمت از خواری

ز بی تنی نتوان بست ذره را به رسن

بزیر خاک درون شاخ خیزران گردد

ز بهر عشرت تومار قیر گون گرزن

اگر چه مایه‌یِ اهریمن است کفر و ضلال

بنور رای تو دین دار گردد اهریمن

ز بهر زخم بلا بر تن مخالف تو

سلیح و گرز شود تار و پود پیراهن

ز بس بلا که سلب بر تنش نهاده شود

بروز مرگ وصیت کند بترک کفن

خجسته خامۀ تو ، ناخریده در ثمین

چو زر ساو شدست از برای نقد شمن

کبوتریست که بر چنگ و مخلب شاهین

براه دیده ز ژاغر برافگند ارزن

سرشک سرخ شود در کنار چشم صدف

گیاه سبز شود در مسام کوه عدن

ز روی زرد شود در دهان شب بکمین

بدیده عنبر سارا بر آرد از مکمن

بزرسا و چو مشک از دهان نافه ربود

بسیم سوخته منقوش کرد پیراهن

ز قدر خویش ندارد خبر که بی خبرست

ز زر زمین و ز دانش دل و ز روح بدن

سرش پدید شود چون ز تن ببری پست

تنش ندارد سر تا نبریش بر تن

عجب تر آنکه : چو آهن بدو فرو بردی

بعقد لؤلؤ زو یاره برگرفت آهن

بمار زرین ماند بنوک سر پران

که جان جهل ز شخصش همی کند گلشن

بدست اندر گفتی که قرصة خورشید

بباغ لفظ ز انجم همی کند گلشن

ایا سپهر بزرگی ، چه عذر دانم خو است ؟

که سیرت تو گران کرد بار من بر من

گرم زمانه تهی دست کرد ، پر دارم

دلی گشاده ز اندیشهای مستحسن

کمند صبر مرا نرم تر ز موم شود

اگر زمانه شود تند کرۀ تو سن

سخن شناسی و دانی که من چه گفتستم

سخن شناس شناسد بها و قدر سخن

همیشه تا نبود لاله در دهان صدف

همیشه تا ندمد لؤلؤ از کنار چمن

بکام زی و بشادی بمان و خرم باش

ولی بناز و بشادی ، عدو بگرم و حزن