صفی علیشاه » تفسیر منظوم قرآن کریم » ۲- سوره بقره » ۷۴- آیه ۱۵۸

إِنَّ اَلصَّفٰا وَ اَلْمَرْوَةَ مِنْ شَعٰائِرِ اَللّٰهِ فَمَنْ حَجَّ اَلْبَیْتَ أَوِ اِعْتَمَرَ فَلاٰ جُنٰاحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِمٰا وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اَللّٰهَ شٰاکِرٌ عَلِیمٌ (۱۵۸)

بدرستی که صفا و مروه از نشانهای خداست پس هر کس حج کرد آن خانه را یا عمره کرد پس نیست باکی بر او اینکه طواف کند بآن دو تا و هر کس که رغبت کند نیکی را پس بدرستی که خدا شکر کنندۀ دانا است (۱۵۸)

۱- اگر چه این اشعار فصیح است و مطلبش صریح و لیکن محض آنکه شاید احدی درست نفهمد نثرا توضیح کنیم صفا اشارت بوجود قلب است و مروه اشارت بوجود نفس من شعائر اللّٰه یعنی از اعلام دین حق در اعمال باطن شعائر اللّٰه از مناسک قلبیه است چون یقین و توکل و اخلاص و رضا و امثال ذلک در اعمال قالبیه یعنی جوارح و بدن شعائر صلاة و صوم و سائر اعمال و عبادات بدنیه است پس کسی که حج کرد خانه را یعنی رسید در مقام وحدت ذاتیه و داخل گشت در حضرت اللهیه بفناء ذاتی کلی او اعتمر یعنی زیارت کرد حضرت او را بتوحید صفات و فناء در انوار تجلیات جلال و جمال پس نیست حرجی بر او در آن یطوف بهما یعنی راجع شوی بسوی مقام قلب و نفس و تردد نماید میان آن دو نه بوجود تلوینی آنها که اول داشتند که آن ذنب و جناح است بلکه بوجود موهوبی که بعد از فناء در تمکین حاصل می‌شود در این صورت حرجی باقی نمی‌ماند و من تطوع خیر الاناب تعلیم و شفقت خلق است و مقام نصیحت و محبت اهل خیر و صلاح بوجود قلب و از باب اخلاق و طریق برّ و تقوی و معاونت ضعفاء و مساکین و تحصیل رفق مر ایشان را و عیال خود را بوجود نفس و کمال سلوک و بقاء بعد از فناء فان اللّٰه شاکر علیم یعنی خدا شکر می‌کند از بنده خود بثواب مزد بر بنده عامل واصل و دانا است بر اینکه قدر ثواب عمل او چیست این تأویل از محققین اهل توحید است و اما تفسیر ظاهریه که بمشرب عموم ناس و اهل ظاهر مناسب است اینست که سعی در صفا و مروه بعد از حج و عمره موجب ریختن گناهان است و حرج و سختی معاصی باقی نمی‌ماند و رحمت واسعه شامل حال ساعی است و اللّٰه اعلم بحقایق الکلام و السلام خیر ختام للمصنف سلمه اللّٰه تعالی