میرزا حبیب خراسانی » دیوان اشعار » بخش یک » سایر اشعار » شماره ۳۰ - ترکیب بند

بستهٔ دام رنج و عنایم

خستهٔ درد فقر و فنایم

سفتهٔ دست کرب و بلایم

خشک شاخی، نه بر، نی نوایم

ناتوانی ز ره باز مانده

بنده‌ای خواجه از پیش رانده

دیو و غولم سوی خویش خوانده

نفس شومم به هر سو کشانده

رانده از خلد مانند آدم

چون سلیمان ز کف داده خاتم

نزد اصحاب کهف از سگی کم

چیستم؟ کیستم؟ ننگ عالم

آستانی به در سر نهاده

حلقه‌ای چشم بر در نهاده

بنده‌ای دل به داور نهاده

چون قلم سر به خط بر نهاده

نیست جز فقر در طیلسانم

نیست جز عجز طی لسانم

سفله‌تر از همه ناکسانم

راست گویم خسی از خسانم

گر بلندی دهد، آسمانم

ور به پستی نهد، آستانم

خود به خود من نه اینم نه آنم

هر چه گوید چنانم، چنانم

من ز خود هست و بودی ندارم

من ز خود ربح و سودی ندارم

من ز خود تار و پودی ندارم

من که از خود نمودی ندارم

سال‌ها در جهان زیستم من

ره نبردم که خود کیستم من

چند پرسی ز من چیستم من

نیستم نیستم نیستم من

بنده را پادشاهی نیاید

از عدم کبریائی نیاید

بندگی را خدائی نیاید

از گدا جز گدائی نیاید

بنده‌ام گر به خویشم بخواند

رانده‌ام گر ز پیشم براند

آستانم چو بر در نشاند

پاسبانم چو بر ره بماند

گوئی اندر خم صولجانش

گردی اندر ره آستانش

کمترم از سگ پاسبانش

بنده‌ام بر در بندگانش

گر بخواند به خویشم، فقیرم

ور براند ز پیشم، حقیرم

گر بگوید امیرم، امیرم

ور بگوید بمیرم، بمیرم

ای که جوئی تبار و نژادم

ز آتش و آب و از خاک و بادم

من نخستین دم از خاک زادم

زادهٔ خاک و خاکی نهادم

از عدم حرف هستی نشاید

دعوی کبر و مستی نشاید

خاک را جز که پستی نشاید

از فنا خودپرستی نشاید

دیوی اندر به پیرامن من

ماری اندر به پیراهن من

ز آتشی شعله در دامن من

برقی افتاده در خرمن من

سخت در دام تشویش مانده

یک قدم پس یکی پیش مانده

خسته و زار و درویش مانده

بینوا با دل ریش مانده

مست و بیهوش و دیوانه‌ام من

روز و شب گرد ویرانه‌ام من

نه ز حرم نی ز میخانه‌ام من

از خرد سخت بیگانه‌ام من

هر نفس می‌فرستد دو عیدم

هر زمان داده رجع بعیدم

گه شقی سازد و گه سعیدم

کرده میقات یوم الوعیدم

قبضه‌ای از دو عالم سرشته

خاک و افلاک و دیو و فرشته

سرّ وحدت در این قبضه هشته

اسم اعظم بر او بر نوشته

ساخته جسم و جانم زِ دو جهان

در نهادم نهاده دو کیهان

در دو گیتی چه پیدا چه پنهان

کرده انموذجی نک منم هان

بر زبان عقده‌ای همچو موسی

کرده مرغی ز گِل همچو عیسی

در دل حوت چون پور متی

نسخه اصلی آیات کبری

راز تورات و انجیل و فرقان

سرّ تنزیل و تأویل قرآن

هم در انگشت مهر سلیمان

هم به کف چوب موسی بن عمران

من یکی نیستم صد هزارم

گر به یک میزر و یک ازارم

از عدد واحد است اعتبارم

در مراتب فزون از شمارم

پیرو امر و نهی کتابم

بندهٔ شاه مالک رقابم

پای اگر بر سر آفتابم

سر به پای سگ بوترابم

گر به صورت حقیر و کهینم

من به معنی کتاب مبینم

از نژاد بزرگان دینم

شیعهٔ صالح المؤمنینم

ای ظهور جلال خدائی

نی خدائی نه از حق جدائی

ملک ایجاد را ناخدائی

امر حق را تو حرف ندائی

بنده‌ام، ره به جائی ندارم

عقل و تدبیر و رائی ندارم

در سر از خود هوائی ندارم

ره به دولت‌سرائی ندارم

بنده‌ام عاجز و خسته بسته

بر در خانهٔ دل نشسته

در به روی همه خلق بسته

تار الفت به یک ره گسسته

بنده‌ام با دو صد عیب و علت

عجز و خواری و زاری و ذلت

با همه شرمساری و خجلت

ای خداوند اقبال و دولت

من اگر با تو همراه باشم

از دل خویش آگاه باشم

در ره بندگی شاه باشم

در صف کان لله باشم

عشق را ذوق مستانه خوشتر

ذوق مستی ز دیوانه خوشتر

چشم ساقی ز پیمانه خوشتر

با خیال تو ویرانه خوشتر

باغ جنت مثالی ز رویت

حوض کوثر دمی از سبویت

چشمه خضر آبی ز جویت

هر سحرگه رساند ز کویت

چشم جادوی خون‌خوار داری

تیغ مژگان خون‌بار داری

همچو من کشته بسیار داری

تا ز قتلم چه انکار داری

مستی باده‌نوشان ز جامت

هستی خرقه‌پوشان ز نامت

عاشقان سوی شرب مدامت

عارفان سوی ذوق پیامت

ای غمت مایهٔ شادمانی

یاد روی تو روز جوانی

وصل تو دولت جاودانی

تار زلف تو سبع المثانی

وه که هم مهره هم مار داری

هم رطب بار و هم خار داری

خسته‌ها با دل زار داری

کشته‌ها بر سر دار داری