اهلی شیرازی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۳۴ - در توحید و موعظه گوید

منت ایزد را که صنع او ز گل خار آورد

خاک ما از قطره آبی پدیدار آورد

از هوا در گنبد سرها صدایی افکند

تا به حکمت مشت خاکی را بگفتار آورد

قدرت او ساخت در ترکیب تن هر گوشه یی

مفصلی گردان که چونگردون برفتار آورد

در خیال صورتی کز قطره آب آفرید

نقشبندان خرد را رو بدیوار آورد

نیست از صنعش عجب گر مریم از باد هوا

همچو عیسی نشاه خورشید رخسار آورد

شربت آبی کز کرم بخشد نبات تشنه را

چون رسد در کام نیشکر بار آورد

تا نسازد روشن از کحل هدایت چشم دل

بوالحکم بر مهجز پیغمبر انکار آورد

غیرت او گر کشد تیغ مهابت از غلاف

گردن فرعون را دربند اقرار آورد

گر بدرد پرده ناموس بر اهل صلاح

بایزیدان را برون از خرقه زنار آورد

خود فروشی گر کند یوسف بحسن خویشتن

او چون غلامانش ببازار آورد

عارف خود را کند مستغنی از نقش کتاب

جوهر صافی دلش آیینه کردار آورد

هر یکی را نوبتی داد ارچه باهم آفرید

احمد مختار را در وقت مختار آورد

لایق هر کس بهر کس داد چیزی لاجرم

ذوالفقاری بایدش جنگی که کرار آورد

نشکند غیر از دلی کو را خریداری کند

گوهر قابل شکستن هم خریدار آورد

گر رود افتاده یی را پاز جای خویشتن

کیست تا بر جای خود جز لطف جبار آورد

پرده قاتل برای مصلحت قهرش درد

ورنه لطفش جمله را در ظل ستار آورد

دشمنان دوزخی را گر بسوزد در جهان

مرغ را فرمان دهد کاتش بمنقار آورد

جای حیرت نیست کر نمرود را سوزد بنار

چون خلیل الله برون بی زحمت از نار آورد

وای برما زینهمه زهری که شیطان میدهد

گرنه تریاک کرم غفران غفار آورد

نون رحمن کشتی نوح است و رنی چونکس

طاقت یک موج قهر از بهر قهار آورد

گر سرو زر مومنان دارند در راهش دریغ

از پی تاراجشان کافر ز تاتار آورد

چرخ هم سر گشته چون پرگار در فرمان اوست

چون تواند کسکه کار کس بپرگار آورد

راستی را نیک و بد وابسته تقدیر اوست

چونکند مدبر که خود در سلک ابرار آورد

جمله یکذاتند در اصل وجود ایشان ولی

گه عزیز آرد برون از بطن و گه خوار آورد

زر که یکجوهر بود گه قفل فرج استرست

گه چو میل سرمه ره در چشم دلدار آورد

اوکه بندد در مشیمت زشت و زیبا قادرست

که ز فاجر صالح و صالح ز فجار آورد

هیچ بیخیری مبین یعنی که شر محض نیست

زهر دیدی مهره را بنگر که هم مار آورد

هر چه جزوی بینی اش خاصیت کلی در اوست

عنکبوت ایزد برای پرده غار آرود

ای بسا زشتی که باشد خوبیی را واسطه

دیو نفس است آنکه اینشکل پریوار آورد

رحمت حق از پی لب تشنگان محنت است

لاجرم شربت طبیب از بهر بیمار آورد

خدمت حقکن غم روزی مخور کز خوان رزق

قسمت هرکس وکیل رزق ناچار آورد

در سوار فقر باشد روشناییها بسی

مردمان دیده را ظلمت در انوار آورد

گر نباشد نیستی در حضرت هستی متاع

مالک دینار باشد هر که دینار آورد

پیر معنی مرد را باید چو فانوس خیال

کز چراغ دل درون در سیراطور آورد

نگذرد از جای خود سالک که چشمش بسته اند

گرد و صددوران بسر چون گاو عصار آورد

نربیت جایی اثر دارد که جوهر قابل است

کی بکوشش نارون چون ناربن بار آورد

عاشقان مست را دست از تکلیف بسته اند

کی سر مجنون کسی در بند دستار آرود

تا وبال جان بود نفست بلا بینی ز جان

گنج را تامار باشد رنج و تیمار آورد

دل که غیر از دوست خواهد دوست نتوان داشتن

دشمنست آندوستی کو رو به اغیار آورد

ز آرزوی شاهدان خود رامیفکن در عذاب

کآخرت این آرزو بیزار بیزار آورد

چون دلت می خواهد و معشوقه و آواز چنگ

گر ملک باشی که فی الحالت نگونسار آورد

لذت خورد و خورش جانت اسیر نفس کرد

دانه خوردن مرغ را در دام طرار آورد

شهوت از سیر حقیقت روح باز آرد که مرغ

ز آرزوی دانه اندر دام طرار آورد

از لجام نفس و شهوت مرد ره آزاده است

شیر از آن نبود که سر در قید افسار آورد

کی بمردار جهان شیران حق رغبت کنند

هم سگ نفس خسیسان رو به مردار آورد

نفس کافر دشمنست از وی حذر کن زینهار

یا بکش یا جهد چندانکن که زنهار آورد

زاری نادان بغیر از آرزوی نفس نیست

شیر جستن طفل را در گریه زار آورد

گر مجرد همچو عیسی نیستی زحمت مکش

هرکه بار دل برد همچون خران بار آورد

راحت از هر یار نتوان دید یار خویش باش

ای بسا محنت که یاری بر سر یار آورد

غایت حکمت بود وحشت ز خلق روزگار

ورنه افلاطون چرا رو سوی کهسکار آورد

طبع را کم کن بد آموزی بهر جزوی، مباد

ناگهان در کلیی این شیوه در کار آورد

از طریق شرع بیرون رفتن از گمراهی است

کمتر از موری مشو کو ره بهنجار آورد

جز کلام حق مکن تعویذ خود نا دیو نفس

زیر فرمان تو این تعویذ و طومار آورد

گر شوی شب زنده دار از مکر شیطان ایمنی

دزد را کی زهره کو رو سوی بیدار آورد

پیرو حق شو که دست سامری کوته شود

چون کلیم الله دست معجز آثار آورد

همچو آدم خاک شو پندار شیطانی بهل

تانه چون او گردنت در طوق پندار آورد

نقش هستی را بدست خود فروشو تاترا

جبرییل عشق در معراج اسرار آورد

کعبه جان جای تست آنجا به هشیاری رسی

مست ره گمکرده اندر خانه هشیار آورد

در طواف کعبه دلهای ارباب صفا

گر کنی سعیی طوافت چرخ دوار آورد

جان به رقص آورز و جددل که تن کز پا فتاد

در سماعش بار دیگر چرخ فخار آورد

ایمن از عالم مشو گر شد بسر طوفان نوح

ای بسا موجی چنان کان بحر خونخوار آورد

گرچه حلاجی برون کن پنبه غفلت ز گوش

زانکه این همکاسه سر را بر سر دار آورد

راست شو با حق که حق با راستان در راستیست

مکر او کجبازی اندر کار مکار آورد

راستی را قلب بازی، بازی خود دادن است

کآسمان دربند دایم دست عیار آورد

سایه داری از خسان کم جو که کی گردد شجر

گر گیاهی خویش را بالا به اشجار آورد

در کمال ناکسان کی بوی خاصیت بود

خار صحرا هم گل بی نفع بسیار آورد

شرکت معنی بصورت نیست کز انجم سهیل

فیض او رنگ عقیق و رنگ بلغار آورد

بی غرض گوید سخن اعلی از آن قدرش بود

ورنه باقدر سخن سنجان چه مقدار آورد

شعر اگر باشد لباس شاهد معنی نکوست

ورنه عاقل فخر کی هرگز به اشعار آورد

شعر رنگین از تکلیف نقش چین و آب جوست

رو بدریا کن که گوهر بحر ذخار آورد

اینچنین نقد روانی را که در میزان نظم

هز یک از روی نکته معنا بمعیار آورد

مخزن المعنیش خوان بلکه معانی، با خرد

هم زنام اعداد تاریخش بتذکار آورد

خواهم از عین کرم آنکسکه چون آبحیات

چشمه خود را بظلمات شب تار آورد

قابل روشندلان گر داند این نظم حقیر

قایلش را از کرم در سلک اخیار آورد