خاقانی اسیر یار زرگر نسب است

دل کوره و تن شوشهٔ زرین سلب است

در کورهٔ آتش چه عجب شفشهٔ زر

در شفشهٔ زر کورهٔ آتش عجب است

تا یار عنان به باد و کشتی داده است

چشمم ز غمش هزار دریا زاده است

او را و مرا چه طرفه حال افتاده است

من باد به دست و او به دست باد است

از غدر فلک طعن خسان صعب‌تر است

وز هر دو فراق غم رسان صعب‌تر است

صعب است فراق یار دلبر لیکن

محتاج شدن به ناکسان صعب‌تر است

خاقانی از آن شاه بتان طمع گسست

در کار شکسته‌ای چو خود دل دربست

پروانه چه مرد عشق خورشید بوَد؟

کاو را به چراغ مختصر باشد دست

غم بر دل خاقانی ترسان بنشست

گو بر لب آب و آتش آسان بنشست

تا رفته معزی و عزیزانش از پس

بر خاتم جانم چو سلیمان بنشست

آن بت که ز عشق او سرم پر سوداست

نقش کژ او هیچ نمی‌گردد راست

پیش آمد امروز مرا صبح‌دمی

گفتم به دلم هرچه کنی حکم توراست

آن گل که به رنگ طعنه در می کرده است

با عارض تو برابر کی کرده است

با روی تو روی گل ز خجلت در باغ

هم سرخ برآمده است و هم خوی کرده است

ای صید شده مرغ دلم در دامت

من عاشق آن دو لعل میگون فامت

ای ننگ شده نام رهی بر نامت

تا جان نبری کجا بود آرامت

غار سپید است پناهی دهدت

وز بالش نقره تکیه‌گاهی دهدت

ده قطرهٔ سیماب بریزی در

نه ماه شود چارده ماهی دهدت

قالب نقش بندی لاهوت است

گلخن ابلیس و چه هاروت است

گر سفرهٔ پر زر است هر روزی

هر ماه نه ... حقهٔ پر یاقوت است

دانی ز جهان چه طرف بربستم هیچ

وز حاصل ایام چه در دستم هیچ

شمع طربم ولی چو بنشستم هیچ

آن جام جمم ولی چو بشکستم هیچ

هیچ است وجود و زندگانی هم هیچ

وین خانه و فرش باستانی هم هیچ

از نسیه و نقد زندگانی همه را

سرمایه جوانی است، جوانی هم هیچ

خاقانی اساس عمر غم خواهد بود

مهر و ستم فلک بهم خواهد بود

جان هم به ستم درآمد اول در تن

و آخر شدنش هم به ستم خواهد بود

استاد علی خمره به جوئی دارد

چون من جگری و دست و روئی دارد

من یک لبم و هزار خنده که پدر

هر دندانی در آرزوئی دارد

هر روز فلک کین من از سر گیرد

بر دست خسان مرا زبون تر گیرد

با او همه کار سفلگان درگیرد

من سفله شدم بو که مرا درگیرد

خاقانی وام غم نتوزد چه کند

چون گفت بلاست لب ندوزد چه کند

شمع از تن و سر در نفروزد چه کند

جان آتش و دل پنبه نسوزد چه کند

خاقانی را جور فلک یاد آید

گر مرغ دلش زین قفس آزاد آید

در رقص آید چو دل به فریاد آید

در فریادش عهد ازل یاد آید

خاقانی را که آسمان بستاید

ای فاحشه زن تو فحش گوئی شاید

هجو تو کنون بسان مدح آراید

کز بادهٔ نیک سرکه هم نیک آید

چون قهر الهی امتحان تو کند

حصن تو نهنگ جان‌ستان تو کند

وآنجا که کرم نگاهبان تو کند

از کام نهنگ حصن جان تو کند

درویش که اخلاق الهی دارد

در ملک وجود پادشاهی دارد

چون قدرت او ز ماه تا ماهی است

دانستن چیزها کماهی دارد