مُنعَم به کوه و دشت و بیابان غریب نیست

هر جا که رفت خیمه زد و خوابگاه ساخت

و‌آن را که بر مرادِ جهان نیست دسترس

در زاد‌و‌بومِ خویش غریب است و ناشناخت

وجودِ مردمِ دانا مثالِ زرِّ‌ طِلی‌ست

که هر کجا بروَد قدر و قیمتش دانند

بزرگ‌زادهٔ نادان به شَهرَوا مانَد

که در دیارِ غریبش به هیچ نستانند

شاهد آنجا که روَد حرمت و عزّت بیند

ور برانند به قهرش پدر و مادر و خویش

پرِ طاووس در اوراقِ مَصاحِف دیدم

گفتم این منزلت از قدرِ تو می‌بینم بیش

گفت خاموش که هر کس که جمالی دارد

[...]

سمعی اِلی حُسن الاغانی

مَنْ ذا الّذی جَسّ المثانی

گر به غریبی روَد از شهرِ خویش

سختی و مِحنَت نبَرَد پینه‌دوز

ور به خرابی فتد از مملکت

گرسنه خفتَد ملکِ نیمروز

هر آن که گردشِ گیتی به کینِ او برخاست

به غیرِمصلحتش رهبری کند ایّام

کبوتری که دگر آشیان نخواهد دید

قضا همی‌بَرَدش تا به سویِ دانهٔ دام

رزق اگر چند بی‌گمان برسد

شرط عقل است جُستن از درها

ورچه کس بی اجل نخواهد مرد

تو مرو در دهان اژدرها

چون مرد در فتاد ز جای و مقام خویش

دیگر چه غم خورد؟ همه آفاق جای اوست

شب هر توانگری به سرایی همی‌روند

درویش هر کجا که شب آمد سرای اوست

هنرور چو بختش نباشد به کام

به جایی رود کش ندانند نام

سهمگن آبی که مرغ آبی در او ایمن نبودی

کمترین موج آسیا‌سنگ از کنارش در ربودی

زر نداری نتوان رفت به زور از در یار

زور‌ِ دَه‌مرده چه باشد‌؟ زر یک‌مَرده بیار‌!

بدوزد شره‌، دیدهٔ هوشمند

در آرد طمع‌، مرغ و ماهی به بند

چو پرخاش بینی تحمل بیار

که سهلی ببندد در کارزار

به شیرین‌زبانی و لطف و خوشی

توانی که پیلی به مویی کشی

چه خوش گفت بکتاش با خیلتاش

چو دشمن خراشیدی ایمن مباش

پشه چو پر شد بزند پیل را

با همه تندی و صلابت که اوست

مورچگان را چو بود اتفاق

شیر ژیان را بدرانند پوست

هرگز ایمن ز مار ننشستم

که بدانستم آنچه خصلت اوست

زخم دندان دشمنی بتر است

که نماید به چشم مردم دوست

من ذا یُحَدِّثُنی وَ زُمَّ العیسُ

ما لِلغریبِ سِویَ الغریبِ اَنیسُ

چه خوش گفت آن تهیدست سلحشور

جوی زر بهتر از پنجاه من زور

گرچه بیرون ز رزق نتوان خورد

در طلب کاهلی نشاید کرد

چه خورد شیر شرزه در بن غار

باز افتاده را چه قوت بود

تا تو در خانه صید خواهی کرد

دست و پایت چو عنکبوت بود