دولت نو است و کار نو و کارکن نو است

مرد قیاس شاه نو از کارکن کنند

از من رسان به کارکن شاه یک سخن

کزادگان ذخیره ازین یک سخن کنند

گو عدل کن چنان که همه یاد تو کنند

[...]

از بدان نیک ترس خاقانی

تا دل و دین تو تبه نکنند

با خدا اعتقاد پاکان دار

تا پلیدانت خاک ره نکنند

بر تن دین مدار خال سپید

[...]

چون به حد کوفه باز آیند حاج از بادیه

خلق یک فرسنگ استقبال خویشان می‌کنند

خویش جانم بوی بغداد و دم دجله است و بس

کز همه آفاقم استقبال ایشان می‌کنند

خاقانی اگرچه نیک اهلی

نااهلانت بدی نمایند

نیکان که تو را عیار گیرند

بر دست بدانت بر گرایند

زری که به آتشت شناسند

[...]

تارمویم به من نمود سپید

ز آن نمودن غمان من بفزود

بهترین دوستی که بود مرا

بدترین دشمنی به من بنمود

رشتهٔ کژ داشتی در سر مگر خاقانیا

گر زمانه پای بندت ساخت ویحک داد بود

از سرت بیرون کشید آن رشته در پایت ببست

چون فرو دیدی نه رشته کهن و پولاد بود

جوی دل رفته دار خاقانی

که آب دولت هنوز خواهد بود

فلک از سرخ و زرد و شام و سحر

بر قدت خلعه دوز خواهد بود

حال اگر ز آنچه بود تیره‌تر است

[...]

یار مردم مار و کژدم دان کنون خاقانیا

کز دم کژدم دم مردم تو را بدتر بود

آن نه یارانند مارانند پس بیگانه به

کافت یاران چو باشد آشنا بدتر بود

تا تو مردم را ستائی در بلائی با همه

[...]

دور کمال پانصد هجرت شناس و بس

کان پانصد دگر همه دور محال بود

خلقند متفق که چو خاقانیی نزاد

این پانصدی که مدت دور کمال بود

بر اهل کرم لرز خاقانیا

که بر کیمیا مرد لرزان بود

به میزان همت جهان را بسنج

که همت جهان سنج میزان بود

عیار لئیمان شناسی بلی

[...]

خاک بر سر پاش خاقانی و در خون خسب از آنک

زیر خاک است آنکه از خاکت به مردم کرده بود

دعوی نسبت ز عم کن نز پدر زیرا تو را

عم پدید آورده بود ارنه پدر گم کرده بود

رفت آنکه فیلسوف جهان بود و بر جهان

درهای آسمان معانی گشوده بود

شد نفس مطمنهٔ او باز جای خویش

که آواز ارجعی هم از آنجا شنوده بود

دست کمال بر کمر آسمان نشاند

[...]

ز رهنمون بدی نیک ترس خاقانی

که رهنمون چو بد آید رهت نمونه شود

اگرچه بد به حضور تو نیک فخر آرد

شعار فخر تو از عار باژ گونه شود

ز بد گهر همه نیک تو بد شود لیکن

[...]

دست بر پای آز نه یک چند

تا سری بر تو سر گران نشود

شو سر پای را به دست بگیر

تا دگر بر در سران نشود

ای شاه دو معنی را نامد به تو خاقانی

کاندر دل از آن هر دو ترسی است که جان کاهد

یا خاطر او نارد مدحی که دلت گیرد

یا همت تو ندهد مالی که دلش خواهد

ای امیر امرای سخن و شاه سخا

به سخن مثل عطارد به سخا چون خورشید

توئی استاد سخن هم توئی استاد سخا

حاتم طائی شاگرد تو زیبد جاوید

میر میران توئی و ما همه رسمی توایم

[...]

فضل درد سر است خاقانی

فاضل از درد سر نیاساید

سرور عقل و تاجدار هنر

درد سر بیند و چنین شاید

تاج بی‌درد سر کجا باشد

[...]

وقت مردن رشید را گفتم

که بخواه آنچه آرزوت آید

گفت کو عمر کارزو خواهم

کارزو بهر عمر می‌باید

دور دور بدی است خاقانی

هیچ بد فعل نیک ننماید

نیکی از بد مجوی و راضی باش

که ز نیکان تو را بدی ناید

چون امیدم بریده نیست ز تو

همه رنجی که باشدم شاید

اهل بخشایشم سزد که دلت

بر تن و جان من ببخشاید