تا به خط شط ارجیش درنگ است مرا

بحر ارجیش ز طبعم صدف افزود صدف

بحر ارجیش فزود از قدم من آنسانک

برج برجیس ز یونس شرف افزود شرف

صِدتُ فی بغدادَ ظَبیاً قَد اُلِف

صُدغُهُ جیمٌ و ذا قَدٍّ اَلِف

سر بیندازم به دستار از پِیَش

غاشیهٔ سوداش دارم بر کَتِف

هَل عَشَقتُم نار اصحابَ الهَوی

[...]

باز به میدان ما فوج بلا بسته صف

پای فلک در میان رسم امان بر طرف

خرقه شکافان ذوق بی‌دف و نی در سماع

جبه فشانان شید تابع قانون دف

جان قدیم اشتها مانده همان ناشتا

[...]

این گربه چشمک این سگک غوری غرک

سگسارک مخنثک و زشت کافرک

با من پلنگ سارک و روباه طبعک است

این خوک گردنک سگک دمنه گوهرک

بوده سگ رمنده و اکنون به بخت من

[...]

خسروا خاقانی عذرا سخن هندوی توست

هندوئی را ترک عذرا دادی احسنت ای ملک

او غلام داغ بر رخ عنبر درگاه توست

عنبری را در دریا دادی احسنت ای ملک

خادمش گردند خاتونان خرگاه فلک

[...]

همه درگاه خسروان دریاست

یک صدف نی و صد هزار نهنگ

کشتی آرزو درین دریا

نفکند هیچ صاحب فرهنگ

یک گهر ندهد و به جان ستدن

[...]

گه خرمی از غفلت و گه غمگنی از عقل

در هیچ دو رنگت نه درنگ است و نه حاصل

خاقانی از این راه دو رنگی به کران باش

یا عاقل عاقل زی، یا غافل غافل

چو آسمان ورق عهد مقتفی بنوشت

برآمد آیت مستنجد از صحیفهٔ حال

چو صبح صادق دین را نهفت ظل ابد

برآمد از پس صبح آفتاب عرش ظلال

چه آفتاب که سهمش چو آفتاب از ابر

[...]

مال کم راحت است و افزون رنج

لاجرم مال می نخواهد عقل

همچو می کاندکش فزاید روح

لیک بسیار او بکاهد عقل

ای شده ... چپ سلطان

... راستی عالم هم

گر به ما ... کج کنی ما را

... راست برشود به شکم

دو گهر دان پیمبری و کرم

زاده از کان کاینات بهم

هر دو را کوهسار مغز بشر

هر دو را افتاب نور قدم

ز آفرینش درخت انسی راست

[...]

امشب من و اوحد و مید

هر سه دو حدیث رانده یک‌دم

کانون شده قبلهٔ من از راست

قانون شده تکیه‌گاه چپ هم

در کانون اصل نقش ابلیس

[...]

بیش بیش است فضل خاقانی

دولتش کم کم آمد از عالم

کار عالم همه شتر گربه است

که دهد فضل بیش و دولت کم

در چنین علت ای طبیب مرا

مسهلی تازه ساختی هردم

من فرو مانده کآب ریز نداشت

قصر جنت مثال کعبه حرم

کعبه را مستراح نیست بلی

[...]

من که خاقانیم جفای وطن

برده‌ام وز جفا گریخته‌ام

از خسان چو سار شور انگیز

چون ملخ بر ملا گریخته‌ام

شاه بازم هوا گرفته بلی

[...]

خاقانیا به کعبه قسم یاد کن که من

زانگه که کعبه‌وار در این سبز پرده‌ام

گرچه ز هر چه دوست بد آزار دیده‌ام

ورچه ز هر که خصم بد آسیب خورده‌ام

در کار هیچ دوست منافق نبوده‌ام

[...]

غصهٔ دل گفت خاقانی که از ابناء جنس

کس نماند و من به ناجنسان چنین وامانده‌ام

رهروان چون آفتاب آزاد و خندان رفته‌اند

من چرا چون ذره سرگردان و دروا مانده‌ام

همرهان بر جدول دجله چو مسطر رانده‌اند

[...]

هر خشک و تر که داشتم از غم بسوختم

هر بال و پر که داشتم از دم بسوختم

از ناله هفت خیمهٔ گردون شکافتم

وز آه چار گوشهٔ عالم بسوختم

چندین هزار نافهٔ مشک امید را

[...]

به مجلس کو نزیل جود خویش است

کجا یارم که نزل دون فرستم

اگرچه ماهی از یونس شرف یافت

به یونس فلس ماهی چون فرستم

چه مرغم کز پی شهباز شیبت

[...]

بخ بخ ار فاروق ثانی را کنم مدحت به جان

کاجتهاد حیدری رای مصیبش یافتم

هر کجا در پیشگاه شرع دانش پیشه‌ای است

پیشگاه منصب و صدر حسیبش یافتم

یک جهان چون من زکات استان خبر مقتداست

[...]