انوری » دیوان اشعار » قصاید » قصیدهٔ شمارهٔ ۱۴۴ - در مدح امیر عادل ضیاء الدین مودود احمد عصمی

نماز شام چو خورشید گنبد گردان

به کوه رفت فرود و ز چشم گشت نهان

به فال نیک برون آمدیم و رای صواب

به عزم خدمت درگاه پیشوای جهان

به طالعی که ببسته است ز ابتدای وجود

به پیش طالع عالیش بر سپهر میان

تکاورانی در زیر زین به دولت او

چو ابر گاه مسیر و چو پیل گاه توان

ز نعلهاشان سطح زمین گرفته هلال

ز گوشهاشان روی هوا گرفته سنان

نه در مفاصل این سستیی ز بار رکاب

نه در طبیعت آن نفرتی ز باد عنان

به کوهسار و بیابانی اندر آوردیم

جمازگان بیابان‌نورد که کوهان

چو بیشه بیشه درو درزهای خار و خسک

چو پاره پاره درو خامهای ریگ روان

کسی ندیده فرازش مگر به چشم ضمیر

کسی نرفته نشیبش مگر به پای گمان

به غارهاش درون مار گَرزه از حشرات

به ناوهاش درون شیر شرزه از حیوان

ز تنگ عیشی بر ذروهاش برده همای

ز استخوان مسافر ذخیرهای گران

کسی به روز سفید و شب سیاه درو

بجز کبودی گردون همی نداد نشان

ز بیم دیو بدل در همی گداخت ضمیر

ز باد سر به تن در همی فسرد روان

هزاربار به هر لحظه بیش گفت دلم

که یارب این ره دلگیر کی رسد به کران

زمان زمان دهدم آن قدر که بوسه دهم

زمین حضرت آن مقصد زمین و زمان

ضیاء دین خدای آنکه حسن عادت او

زمانه دارد در زیر سایهٔ احسان

امیر عادل مودود احمد عصمی

که هست جوهری از عدل و عصمت یزدان

بزرگ بار خدایی که طبع و دستش را

همی نماز برد بحر و سجده آرد کان

بود عنایتش از نایبات چرخ پناه

دهد حمایتش از حادثات دهر امان

به غیرت از نفسش روح عیسی مریم

به خجلت از قلمش چوب موسی عمران

ز آب گرد برآرد به یاد باد افراه

ز شیر کین بستاند به شیر شادروان

هر آن کمر که نه ازبهر خدمتش زنار

هر آن سخن که نه در شکر نعمتش هذیان

نه ناشناسی تشبیه خواستم کردن

سر انامل او را به ابر در نیسان

خرد قلم بستد از اناملم بشکست

چه گفت زهی غیبت و زهی بهتان

به ابر نیسان آخر چه نسبت است او را

کزین همیشه گهر بارد و از آن باران

به اضطرار بود بذل آن و آن دشوار

به اختیار بود جود این و این آسان

عنان این چو سبک شد بیا ببین نعمت

رکاب آن چو گران شد بیا ببین طوفان

ایا محامد تو وقف گشته بر اقوال

و یا مدایح تو نقش گشته بر اذهان

محامد تو همی درنیایدم به ضمیر

مدایح تو همی در نگنجدم به دهان

تو آن کسی که نیارد به صدهزار قرون

تو آن کسی که نیارد به صدهزار قران

سپهر مثل تو از اتصال هفت اختر

زمانه مثل تو از امتزاج چار ارکان

حکایتی است ز فر تو فر افریدون

تشبهیست ز عدل تو عدل نوشروان

کمر ببسته به سودای خدمتت جوزا

کله نهاده ز تشویر رفعتت کیوان

مضای خشم تو بر نامهٔ اجل توقیع

نفاذ امر تو بر دعوی قضا برهان

قضا و امر ترا آن یگانگیست به ذات

که دست و پای دویی درنمی‌رسد به میان

به زیر دامن کین تو فتنه‌ها مستور

به پیش دیدهٔ وهم تو رازها عریان

سپهر حلقهٔ حکم تو درکشیده به گوش

زمانه داغ هوای تو برنهاده بران

سپهر کیست که در خدمتت کند تقصیر

زمانه کیست که در نعمتت کند کفران

دهد لطایف طبع تو بحر را حیرت

کند شمایل حلم تو کوه را حیران

جهان ز عدل تو یارب چه خاصیت دارد

که شیر محتسب است اندرو و گرگ شبان

نه‌ای نبی و سر کلک تست قابل وحی

نه‌ای خدای و کف دست تست واهب جان

قوای غاذیه را در طباع جای نبود

اگرنه جود تو بودی به رزق خلق ضمان

جهان سفله نبیند به جود چون تو جواد

سپهر پیر نیارد به جاه چون تو جوان

به امتلا چو قناعت شوند آز و نیاز

اگر طفیلی خوان تو شان برد مهمان

ز شوق خدمت خوان تو در تنور اثیر

هزار بار حمل کرد خویش را بریان

تو آن جهان جلالی که در مراتب ملک

به هرچه از بد و نیک جهان دهی فرمان

سپهر گفت نیارد که این چراست چنین

زمانه زهره ندارد که آن چراست چنان

گر آسمان چو مخالف نداردت طاعت

وگر زمین چو موافق نیاردت عصیان

سیاست تو کند اختران آن اخگر

عنایت تو کند خارهای این ریحان

بزرگوارا احوال دهر یکسان نیست

که بد چو نیک نزاید ز دفتر حدثان

زمانه را به همه عمر یک خطا افتاد

بر آستان خداوند و درگه سلطان

به حکم شرعش کافر مدان به یک زلت

ز روی عفوش طاغی مخوان به یک طغیان

به عذر ماضی تا کین ز خصم بستاند

نشسته بر سر پایست و بر سر پیمان

چنان ز خواب کند بازشان که کس پس از این

خیال نیز نبیند به خواب در زیشان

نه دیر زود که خر بندگان لشکرگاه

به پالهنگ ببندند گردن الخان

چنان شود که شود موی بر تنش مسمار

چنان شود که شود پوست بر تنش زندان

به هر دیار که باشد مقام آن ملعون

به هر مقام که باشد مکان آن شیطان

به تف تیغ ز آبش برآورند بخار

به نعل اسب ز خاکش برآورند دخان

همیشه تا ز ورای کمال نیست کمال

همیشه ز ورای سپهر نیست مکان

همیشه باد مکان تو از ورای سپهر

همیشه باد کمال تو ایمن از نقصان

کشیده جامهٔ جاه ترا دوام طراز

نوشته نامهٔ عمر ترا ابد عنوان