صفی علیشاه » تفسیر منظوم قرآن کریم » ۴۳- سوره الزّخرف » ۲- آیات ۹ تا ۱۵

وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ خَلَقَهُنَّ اَلْعَزِیزُ اَلْعَلِیمُ (۹) اَلَّذِی جَعَلَ لَکُمُ‌ اَلْأَرْضَ مَهْداً وَ جَعَلَ لَکُمْ فِیهٰا سُبُلاً لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (۱۰) وَ اَلَّذِی نَزَّلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً بِقَدَرٍ فَأَنْشَرْنٰا بِهِ بَلْدَةً مَیْتاً کَذٰلِکَ تُخْرَجُونَ (۱۱) وَ اَلَّذِی خَلَقَ اَلْأَزْوٰاجَ کُلَّهٰا وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنَ اَلْفُلْکِ وَ اَلْأَنْعٰامِ مٰا تَرْکَبُونَ (۱۲) لِتَسْتَوُوا عَلیٰ ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْکُرُوا نِعْمَةَ رَبِّکُمْ إِذَا اِسْتَوَیْتُمْ عَلَیْهِ وَ تَقُولُوا سُبْحٰانَ اَلَّذِی سَخَّرَ لَنٰا هٰذٰا وَ مٰا کُنّٰا لَهُ مُقْرِنِینَ (۱۳) وَ إِنّٰا إِلیٰ رَبِّنٰا لَمُنْقَلِبُونَ (۱۴) وَ جَعَلُوا لَهُ مِنْ عِبٰادِهِ جُزْءاً إِنَّ اَلْإِنْسٰانَ لَکَفُورٌ مُبِینٌ (۱۵)

و هر آینه اگر بپرسی از ایشان که که آفرید آسمانها و زمین را هر آینه خواهند گفت البته آفرید آنها را خدای غالب دانا (۹) آنکه گردانید برای شما زمین را بستری و گردانید برای شما در آن راهها باشد که شما هدایت یابید (۱۰) و آنکه فرو فرستاد از آسمان آبی باندازه پس زنده گردانیدیم بآن جای مرده را همچنین بیرون آورده می‌شوید (۱۱) و آنکه آفرید اصناف را همه آنها و گردانید برای شما از کشتیها و چهارپایان آنچه سوار می‌شوید (۱۲) تا قرار گیرید بر پشتهای آن پس یاد کنند نعمت پروردگارتان را چون قرار گیرید بر آن و بگویند دانم پاک بودن آن که رام گردانید برای ما این را و نبودیم مر آن را توانایی دارندگان (۱۳) و بدرستی که ما بسوی پروردگارمان باز گروندگانیم (۱۴) و گردانیدند مر او را از بندگانش بهره بدرستی که انسان هر آینه ناسپاسی است هویدا (۱۵)

پرسی ار زین مشرکین که آفرید

این زمین و آسمان کآید به دید

می بگویند آن خداوندی که هست

غالب و دانا به هر عالی و پست

آنکه فرمود این زمین را چون بساط

تا مقر باشد شما را ز انبساط

هم پدید آورد در وی راهها

تا شما یابید ره بر هر کجا

وآنکه بفرستاد آب از آسمان

قدر حاجت بر بلاد و بر مکان

ارض مرده زنده شد زو همچنین

مردگان آیند بیرون از زمین

وآنکه کرد اصناف را خلق از رشاد

جمله حیوان و نباتات و جماد

صنف حیوان و نبات اندر ظهور

هست مانا از اناث و از ذکور

در جماد از راه طبع است و مزاج

هم به تأثیر و به طعم از امتزاج

کرده پیدا فُلک و اَنعام از قرار

تا به بحر و برّ شوید آن را سوار

راست چون بر پشت مرکب ها شوید

یاد نعمت های رب خود کنید

راست چون گشتید گویید از ثنا

قول سُبحَانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا

پاک باشد یعنی از شبه و شریک

آنکه کرد از بهر ما این رام نیک

ما نباشیم از توانایی خویش

مر ورا فرمانروا کم یا که بیش

باز ما گردیم بر پروردگار

عاقبت بر مرکب چوبین سوار

نیک باشد ذاکر پر مایه را

گر بخواند در رکوب این آیه را

اعتراف اینسان کنند از بدگمان

پس ورا گیرند جُزء از بندگان

جُزء یعنی بر ولد نسبت دهند

کز ملایک مر بنات او راست چند

زآنکه آنسان ناسپاسند آشکار

ناسپاسی این است بر پروردگار