غزالی » کیمیای سعادت » ارکان معاملت مسلمانی » رکن چهارم - رکن منجیات » بخش ۸۵ - پیدا کردن اعمال متوکل

بدان که همه مقامات دین بر سه اصل گردد: علم و حال و عمل، اما علم و حال توکل شرح کرده آمد. و عمل ماند و باشد که کسی تخیل کند که شرط توکل آن باشد که همه کارها با خدای تعالی گذارد و به اختیار خویش هیچ کار نکند، البته تا کسب نکند و هیچ چیز فردا را ننهد و از مار و کژدم و شیر نگریزد و اگر بیمار شود دارو نکند این همه خطاست که همه برخلاف شرع است و شرع بر توکل ثنا کرده است چگونه مخالف باشد شرع را؟

بلکه اختیار آدمی به دست آوردن مالی باشد که ندارد یا در نگاهداشت آن که دارد یا در دفع ضرری که حاصل نیامده است یا در ازالت ضرری حاصل آمده است و توکل در هر یکی حکمی دارد و این چهار مقام لابد شرح باید کرد: