واعظ قزوینی » دیوان اشعار » مثنویات » شمارهٔ ۹

چنین گفت شاه فلک اقتدار

بگردان دانا دل هوشیار

که از بیم شمشیر آیینه گون

از این قلعه شیبک نیاید برون

به تسخیر این قلعه پرداختن

بود کار را دور انداختن

نباشد پی قتل این نابکار

شتاب مرا طاقت انتظار

چنین کرده بر خاطر من خطور

که یک منزل از قلعه گردیم دور

که شاید شود شیبک بدگمان

ز دنبال بهر تعاقب روان

ز برگشتن آنگاه قیدش کنیم

باین تیر قیقاج صیدش کنیم

از این پس نشستن برآریم کام

ز پا پس کشیدن، کند صید دام

از این رفتن و آمدن عار نیست

که بی جزر و مد، بحر ز خار نیست

بفرمود پس خسرو دین پناه

کز آن جای خیزند یکسر سپاه

به فرمان شاه آن سپاه غیور

نشستند یک منزل از قلعه دور

چو آگاه شد شیبک نابکار

گمانش که شه کرده از وی فرار!

امیدش دگر قد کشید از سرور

ببالید ز آماس باد غرور

دمی چون شب غم ازو رخ نهفت

بسان گل صبح کاذب شکفت

شکفتن دل از رفتن آن جناب

چو نیلوفر از دوری آفتاب

ندانست که ناخردمند دون

که خورشید از رفتن آید برون

برون تاخت آن گاه خود با سپاه

ز بهر تعاقب ز دنبال شاه

سمند شتاب اجل زیرران

ربودش ز دست تأمل عنان

نمود از سیه بختی خود شتاب

چو شام سیاه از پی آفتاب

شتابان بدینگونه میرفت راه

که ناگاه برخورد اقبال شاه

روان در رکابش چو فتح و ظفر

سپاهی اجل خوی نصرت اثر

سپاهی کمین گیر و دشمن شکار

نظر عاجز حدشان چون شمار

سپاهی کمین گیر و دشمن شکار

نظر عاجز حدشان چون شمار

ز سر مستی کبر هشیار شد

ز غوغای آن حشر بیدار شد

نبودش در آن کینه دست ستیز

نبودش از آن فتنه پای گریز

ز سستی چو برداشت دست از حیات

بناچار افشرد پای ثبات

وزین سوی فرمود شاه گزین

که سازند نام آوران ساز کین

نقیبان لشکر صف آراستند

علم ها بکین خواستن خاستند

بهر سو صفی راست شد جابجا

چه صف خاست موجی ز بحر بلا

ز بس جوهر مرد بود آشکار

صف جنگ شد تیغ جوهر قطار

صف از نیزه چون شانه دندانه شد

وز آن طره فتنه ها شانه شد

سنان ها به دیوار صف خار بست

به گردان فرو بسته راه شکست

خروش دهل ها برآمد ز جای

به مرگ امان، ناله برداشت نای

ز کوس و دهل گنبذ آبنوس

پرآواز گردید مانند کوس

ز آواز اسبان گردون شتاب

گریزان شد از دیده فتنه خواب

سواران ز بس برهم افشرده تنگ

به خون ریختن گشته دلها چو سنگ

زره مرد کین را در آن تنگنا

بتن کرد چون جوهر تیغ، جا

در آن تنگنای قیامت خروش

ندانم چه سان آمدی خون بجوش

ز جوش سپه بسکه جا تنگ شد

نفس در بدن ها رگ سنگ شد

نه تنگ آنچنان عرصه آن ستیز

که در خاطر مرد، گردد گریز

خزیدند از بسکه در یکدگر

یلان را بکف گرزها شد تبر

زکین جوهر تیغ زهر آبدار

فشرده بهم همچو دندان مار

ز جوشیدن مغز سرها ز قهر

کله خودها، شد قدح های زهر

ز غیرت بسی داشتی مردکار

ز لرزیدن نیزه خویش، عار

چنان راست شد بر تن کینه جوی

که مژگان چشم زره گشت موی

نکردی در آن عرصه از پردلان

به دشمن کسی پشت غیر از کمان

زهر سو مگر نیزه یی گشت راست

جهان را ز کین مو بر اندام خاست

تو گفتی ز صف های مردان کار

که چین بر جبین زد مگر روزگار

ز گرمی در آن دشت پرشور و شر

عرق شست چین از جبین سپر

عجب کاسه بازی است دوران که کرد

سپر کاسه مهره پشت مرد

ز میدان یکی سفره دوران گشود

که سر کاسه اش بود و، سرپوش خود

در این مطبخ از آتش آفتاب

نفس در بدن گشته سیخ کباب

هوا شد چنان گرم از انقلاب

که چون اشک شمع از سنان ریخت آب

نشد آنچنان مضطرب، روزگار

که با خود دهد مرگ را کس قرار

شد از اضطراب آب پیکان مرد

چو اشکی که در چشم گردد ز درد

طلب کرد جوشن شه کامران

سبک شد چو آتش در آهن نهان

زره چون به بر کرد آن رزمساز

بر او دیده ها چون زره ماند باز

چو چار آینه بست در کارزار

به نظاره شد چشم گردون چهار

حمایل نمود اژدها پیکری

به خونریزی، آهن دلی کافری

از او ریختی سر، گه کارزار

به نوعی که از شعله ریزد شرار

به فرمان خونریزی خصم شاه

زهر جوهرش بود چشمی براه

ز تار صف دشمن آن پرهنر

گشودی چو ناخن گره های سر

سراپای بر آتش فتنه، دم

پی کینه جویی قدش گشته خم

به زهری شدی از نیام آشکار

که افگندی از بیم آن پوست مار

چو افعی، ولیکن سراپای، نیش

نهنگی زده غوطه در آب خویش

در او موج جوهر دقیق و جلیل

زده قوم موسی است بر رود نیل

کمانش کز آن خصم بیچاره بود

براو زه ز سختی رگ خاره بود

بزد بر میان آبگون دشنه یی

پر آبی، بخون عدو تشنه یی

نظر کرده شد ناوکش از کمان

کمر بسته شد خنجرش از میان

ز دستش کمان دست و بازو گشاد

ز کتفش سپر پشت بر کوه داد

مسلح چو شد شاه با عدل و داد

طلب کرد پس اسب تازی نژاد