اثیر اخسیکتی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۹۵ - در نعت رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و ثنای مولای متقیان علی ابن ابی طالب علیه السلام

ای عقل خنجر تو و ناوردگاه جان

بیرون جهان سمند کمال از پل جهان

عنّین رکی است دهر، مده تاب در کمند

تر دامنی است چرخ، منه تیر در کمان

زلفی شکن که روی نماید در او یقین

راهی مرو، که باژ ستاند در او کمان

زان در کف الست کمر بسته ئی چو چرخ

تا پنبه وار باز نشینی بدو کدان

در گردن بتان نکنی دست همچو عقد

آوارگی نبرده چو گوهر ز خانمان

ای دولت آستان تو، بر شرفه ی فلک

دام زمین چه میکنی و دانه ی زمان

در چار سوی عنصر هنگامه ئی است کرم

پرهیز کن ز جیب شکافان بی نشان

خلوت مخواه تا نزند مرگ بارگاه

اختر مجوی تا نکنی منزل آسمان

جاهی طمع مدار بیک آه عادتی

پیلی مکن شکار بیک تار ریسمان

بر یک سرشک دیده اعمی مبند بحر

وز یک قراضه کف سفله مساز کان

تا کی ز تاب کوره بسوزی ببوی گل

تا کی ز آب روی برائی برای نان

دوران محرقه است چه فضل و چه انتساب

طوفان آفت است چه بام و چه نردبان

با حجره نیاز مبر رخت آز از آنک

در یک بدست جای تو گنج گران ممان

گر پر دلی ز پوست برون آی دانه وار

تا آخور کمیت طرازی ز کهگشان

بر اهل ملک سایه میفکن همای شکل

تا با سگان شریک نباشی در استخوان

شبدیز، در مصاف طبیعت همی فکن

شهباز، در هوای هویت همی پران

گر بر کران روی ز چلیپای لا اله

زنار بر گشایدت الالله از میان

داری است شکل لا زده بر چار سوی دین

تا هر دو کون خشک شود بر دو شاخ آن

هر خلعتی که عشق به مقراض لا بُرد

چست آید آن تمام ببالای عقل و جان

هر دو جهان به تابش تو چشم روشن اند

از تن چو شمع پیش کشی کن سوی روان

خواهی کزین خلاب برآئی گلاب وار

یک ره متاب سر از تاب امتحان

صحبت ببر ز نفس بهم جنسی خرد

از سگ خلاص جوی بهم مهری شبان

عنقای نیک عهد توئی قاف قرب را

با هر کلاغ پیسه چه گیری یک آشیان

اندر بر قبول خز از چاک آستین

چون بر در رسول شدی خاک آستان

آن خاص بار خلوت و سالار خاص و عام

مقصود چرخ و انجم و منعوت انس و جان

جاهش بکاروان ابد داده بدرقه

نورش بدیدگان ازل بوده دیده بان

گنجی چو او نیامده در کنج آب و خاک

لعلی چو او نخاسته از کان کن فکان

آن در مبیت فقر وی از مطبخ امیت

وحدت کشیده سفره و عزلت نهاده خوان

وز بهر سر بریدن دهر هوا پرست

ز هر آب داده غیرت او دهره ی هوان

عاجز عزیم آب و گل از آب اسپری

تا معجز شفاعت او نا شده ضمان

دست از قلم کشید بنان مبارکش

وانگه میان ماه قلم کرده از بنان

هرگز نداده دیده همت بعلو و سفل

تا خود چه رنگ دارد هم کون و هم مکان

خاک درش بمصر علا برده جبرئیل

زو چرخ پیر گشته زلیخا صفت جوان

هم کاسکی نکرده جهان را که کم بود

بر خوان عنکبوتان جمشید میهمان

شق کرده دست فکرت او شقه ی خبر

پس دیده آشکار بر آن چهره ی عیان

آدم مسافر عدم و بانگ نام او

بر کاینات قافله سالار و ساربان

و آن شب که روی داد بخلوت سرای انس

بر بام چرخ باز نهادند نردبان

ابلق جهاند بر کمر کوهسار علو

جبریل در رکاب و سرافیل در عنان

در غار کرده پاشنه بندی برای راه

از پهلوی ادیم به از کام افعوان

سهمش شکسته در کف ناهید ارغنون

جاهش فکنده بر کتف ماه طیلسان

دوشیزگان خلد از آن عشق در جنون

تا کی زنند موکب میمونش در جنان

از سفره مکان سفری کرده ناشتا

در لامکانش تازه تر افتاده میزبان

جام سلام نوش کنان آن ز سرّ لطف

بی زحمت رقیب لب و ساقی و دهان

یک نصفی خمار شکن خورده بار عشق

چون از شبانه بود دگر روز سر گران

صاحب ولایتی که پذیرفت زر دین

از سکه عطیت او نقش جاودان

نا کرده پیش دلبر اسلام دست هین

کاو عبره کرد ملک دل و جان بپای. هان

صدرش خزینه خانه صدر رسل شده

سلطان صدق گفته زهی نیک قهرمان

مشاطه داده مژده ایمان به مصطفی

ایمان صفت برهنه عروسی برایگان

در خطبه خلافه ز کلک سخنورش

کشته زبان دره فاروق ترجمان

آن هندسی ضمیر که از لوح جاه او

کسری است ملک کسری صغری است خان خان

کرده مجاهدان خرد را مجاهدی

بر نامده ز بادیه وحی کاروان

رانده بر آفتاب دو اسبه سپاه خشم

لیکن چو آفتاب یک اسبه جهان ستان

دست نظر به خشم چو بر قرص نور زد

گر پر نسوختی بشکستیش یک کران

دید از مدینه صف نهاوند را تهی

یا ساریه الجبل زده حالی بپر دلان

نقش ولای او چو رقم گشت بر دلت

از دفتر فضیلت حیدر خطی بخوان

جان در بهای مهر سگ کوی او بده

تا عقل گویدت که زهی بیع بی زبان

مشاطه کلام قدم را به هفت دست

از پیش جلوه داده و پس کرده جانفشان

بی هیچ تهمتی به شبستان مصحفش

چون کلک سر بریده بشمیر سیل ران

لعلی ز حقه دل و جان وقت بازگشت

پیش کلام مجد کشیده به نورهان

مرغان آب و دانه ز تسبیح مرتضی

در سایبان شهپر عصمت شده نهان

با زخم ذوالفقار در آغوش کرده است

اندر بنان او عمل خامه توان

اخسیکتی ز دامن حیدر مدار دست

جانی است دست و پای تو در پای اوفشان

دیوان مدح اوست حمایت سرای من

بستان مهر اوست تماشا گه امان

رمحش پیاده خواه بیک حمله روستم

تیغش نواله خوار بیک چاشت هفتخوان

در دست او شکوفه باغ ظفر شده

نیلوفری که رنگ پذیرد ز ارغوان

مستسقی حسام وراتفته شد جگر

تا شربت آرد از رک شرک آب ناردان

ختم است بر ثنای علی مقطع سخن

کز بعد ارغنون نرسد پشه را فغان

ای علم لایزال تو. همخانه ی وجود

احسانت کرده بام و در طبع پاسبان

در صفت انتقام تو موسی است رزم زن

و اندرو بای قهر تو عیسی است ناتوان

ارجو که بر ستانه حفظ تو کم رسد

دستان چرخ کهنه در این تازه داستان

ای عقل نازنین چو توئی مقتدای نفس

تا کی سرای طغرل و تا کی در طغان

خلقان حرص و آز بکش از سر اثیر

وز ننک مدح گفتن خلقانش وارهان

مرغ سحر گهی است صفیر سلام او

او را به آشیانه شروانیان رسان

تا در خوی خجالب جیحون کنند خاک

خاقانی ثناگر و خاقان شعر خوان

باری فراخ سال سخن بیند آنکه گفت:

«قحط وفاست در بنه ی آخرالزمان»