قطران تبریزی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۲۰۷ - در مدح ابوالخلیل

که را مهربانی نماید نگاری

بخوشی گذارد همی روزگاری

که را یار بد مهر و ناساز باشد

نباشد بکام دلش هیچ کاری

من از مهربانان دل خویش دادم

بنامهربانی و ناسازگاری

تنم هر زمان بسته دارد ببندی

دلم هر زمان خسته دارد بخاری

ز درد و ز تیمار من شاد گشتم

ز پیوند او شاد ناگشته باری

چه دمساز یاری چه پاکیزه جانی

چه پیچان نگاری چه بد ساز یاری

بسختی نبردم دل از خویش کامی

دل خویش کامان چنین باشد آری

ایا ماهروئی که چون نقش رویت

نگاری نکرده است زیبا نگاری

چناری بود چنبری پیش زلفت

بود چنبری پیش قدت چناری

هر آن شب که تو باشی اندر کنارم

سحر پر گل و مشک دارم کناری

بهشت و بهاری بداری سرایم

بیاراسته چون بهشت و بهاری

فراق کنار تو دارد کنارم

ز خون مژه همچو دریا کناری

دل و جان من یادگار است با تو

بجز غم ندارم ز تو یادگاری

ستانم بصبر از تو من دل چو بستد

بمردی ملک ملک هر شهریاری

خداوند روی زمین بوالخلیل آن

که ناوردش اندر هنر چرخ یاری

نه از مهر او بیشتر هست فخری

نه از کین او بیشتر هست عاری

نتابد ز فرمانش جز تیره بختی

نیابد به پیمانش جز بختیاری

مهان و شهان بی شمارند لیکن

خداوندشان اوست هر گه شماری

همی تا ببار آورد بار گیتی

نیاورد ازو نیکتر هیچ باری

اگر گنج قارون بدست وی آید

کند باد رادیش همچون غباری

جهان گر فرامش کند نام رادی

نیابد چو دست وی آموزگاری

وگر فتح وی گم کند راه نصرت

نیابد به از خشت او دستیاری

بماناد جاوید جانش بتن در

که گر جانش خواهی نگوید جز آری

بمستی درون رأی و تدبیر ملکت

نکوتر سگالد ز هر هوشیاری

نه هر کارداری بود کار دانی

نه هر کاردانی بود کار داری

ز بهر تماشا سفر کرده ماهی

سوی شهر خلخالش اندر گذاری

کجا بود عاصی ورا پیشگاهی

نشاند از بر گاه او پیشکاری

فرستاد هر سو سری با سپاهی

ز هر خصم شهری ستد یا حصاری

چه خیزد ز عصیان چه آید ز عاصی

نه هر تاج خواهی شود تاجداری

یکی شاه و از خصم دشمن سپاهی

یکی شیر و از گور و آهو قطاری

بمردان جنگی و مأوای محکم

بعصیان بیاراست دل ملکخواری

ز نادانی اندر ملک گشت عاصی

ز هر سو بیاورد خنجر گذاری

نشستنگهش بود چون هفتخوانی

دلیران او هر یک اسفندیاری

سرانشان چو شیران و پیلان گرفته

یکی نیستانی یکی مرغزاری

چو از شاه شیری بدیدند هر یک

چو رنگان دمیدند بر کوهساری

بر ایشان شب تیره شد روز روشن

تن میرشان شد ز کاهش چو تاری

شد اندر دیارش دژی کرد محکم

کزو گشت زندانشان هر دیاری

دژی چرخ بالا ببالا و پهنا

در او هر سرائی به از قندهاری

نه هست اندر او باد را هیچ راهی

نه هست اندر او دیو را هیچ غاری

چو کاهی نماید ببالاش کوهی

چو موری نماید به پستیش ماری

چو کیوان نماید بگردون هفتم

اگر بر سرش بر فروزند ناری

ازین دژ بخواری چنان گشت دشمن

کزو خوارتر در جهان نیست خواری

چراگاه دشمن به خشگی دی شد

بدی پیش از این هرگهی چون بهاری

کنون باشد از دهشت شاه جایش

بگرما بکوهی بسرما بغاری

ایا شهریاری که چون بزم سازی

دیاری ببخشی بهر دوستاری

چو از بزم شادی سوی رزم تازی

شهی را بتازی بهر کارزاری

خداوند شهر و سپاهش چو باران

همی خواست هر یک ز شه زینهاری

الا ایکه در روزگاران نباشد

چو تو تاجداری چو تو شهریاری

ز آب سخای تو طوفان سرشکی

ز تف سنان تو دوزخ شراری

چو تو کامگاری نیاورد گردون

ندیده است گیتی چو تو بردباری

ور از کینه دل را بجوش اندر آرد

کجا بردباری کند کامگاری

ز تو صد عطا و ز موالی سئوالی

ز خصمان دو صد خیل وز تو سواری

الا تا بود شاد هر کامرانی

الا تا بود زار هر سوگواری

مبادا بشهر عدوت ایچ شادی

بمادا بشهر ولیت ایچ زاری

عدوی تو از نعمت و ناز گیتی

مبادا نصیبش به جز انتظاری