مجیرالدین بیلقانی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۴

ز دار ملک جهان روی در کشید وفا

چنانکه زو نرسد هیچ گونه بوی به ما

دو چیز هست که در آفتاب گردش نیست

وفای عهد درین عهد و سایه عنقا

به هیچ گوش نوایی ز خوشدلی نرسد

که شد ز ساز بیک بار ارغنون وفا

ز چار خانه عنصر نواله خوش مطلب

مگو چرا که درو چاشنی نداد آبا

بدانکه تا نرسد مژده مراد به کس

نشسته اند به عزلت مسافران صبا

یکی منم به ضرورت به زخم حادثه خوش

که نیست زهره یکی با دو کردنم یارا

ز رنج خاطر من بر سه نای باربدی

همه ترانه غم می زند سپهر دو تا

ز عکس خون دلم دان که هر شبی ز شفق

سپهر بی شفقت راوقی است خون پالا

نشسته ایم من و غم به همدمی دو بدو

که یک نفس من ازین همنفس نیم تنها

مرا دلی است گره بر گره چو رشته تب

بپرس از که؟ ازین گنبد گره سیما

به بخت من سر خمهای آسمان دردی است

از این به زیر فتادم چو دردی از بالا

ز روز و شب شده ام سیر چون به پیش دلم

سیه گلیمی شب همچو روز شد پیدا

دمی خوشم چو سحر می دهد وگر بخورم

سپید دست چو روزم، چو صبحدم رسوا

زمانه را چه گنه چند ازین چه نااهلی است؟

بلی ز اهل زمانه شکایتی است مرا

به صدر شاه جهان ناسزام گفت حسود

ز رشگ آنکه شدم من به صدر شاه سزا

شه مسیح دم خسرو سلیمان قدر

که مرده زنده کن است از نفس مسیح آسا

قضا کمین فلک صولت ستاره حشر

سکندر آیت و جمشید ملک، خضر بقا

محیط کوه رکاب آسمان صاعقه خشم

سپهر عرش جناب آفتاب ابر عطا

جهان خدیو مهین پهلوان که تعظیمش

ز هفت سقف فلک هفده می برد عذرا

ز کاینات محیط آمدست منصف و بس

که شد عرق همه تن پیش دست او ز حیا

هزار بار به روزی ز بیم انصافش

جهان پر دل پهلو تهی کند ز جفا

به جنب بارگهش همچو چار طاق گیاست

همه کیایی این هفت طاق اندر وا

گشاده شه ره انصاف بحر و کان یعنی

دو دست او که فرو بسته اند دست قضا

شکست دری کان در هزار سال اندوخت

درست شد که به نزدیک جود اوست هبا

ز تیغ اوست بیا کژ نشین و راست بگوی

که نیست کژ به جهان جز کمانچه طغرا

چنان به دور وی اجزای خاک با طربند

که ذره رقص کنان می رود میان هوا

زهی رسیده به جایی بلندی قدرت

که عقل کل به دو منزل نمی رسد آنجا

تویی که ظلم ز بیم تو هست زهره شکاف

تویی که طبع به مدح تو هست زهره نوا

عنایتت که چو گردون فراخ میدانست

به بخت من ز چه شد تنگ بار تر ز سها؟

به یک دروغ که حاسد بگفت و شاه شنید

ز خشم شاه، فتادم ز چشم شاه چرا؟

بدان خدای که اندر سراچه قدمش

خیال بی دل و دیده است و عقل بی سر و پا

به کاف و نون که ازو یافت نام داغ وجود

برین طویله خاک، ابلق صباح و ما

به خرد کاری فطرت به نقش بندی کن

به چربدستی ابداع و صنعت احیا

به نیست هست کنی کز کمال قدرت هست

ز نیستیش فراغت ز هستی استغنا

هزار مهره زرین نمود در شش روز

به صنع بالعجب از هفت حقه مینا

به ذهن حارس هفتم فلک که پرده اوست

درین حدیقه که هر شب ز نو شود برنا

به فر فتوی قاضی القضات صدر ششم

که بر سعادت او هفت کشورند گوا

به دست و خنجر جلاد خطه پنجم

که با سیاه دلی اشقریست سرخ لقا

به چار بالش سلطان یک سواره که هست

فضای طارم چارم ز نور او بنوا

به لحن سینه گشایی که در وثاق سوم

طریق کاسه گری می کند به زخمه ادا

به کلک خواجه بزرگ دوم سرای که هست

بلند مرتبه و خرده دان به فضل و ذکا

به سعی مشعله داری که دست منتهاست

ز نور شعله او بر سر شب یلدا

بدان غرض که بدو پای بسته آمد کوه

بدان سبب که ازو سر گشاده شد دریا

به مهد خاکی که بد طفل اولش آدم

به بزم چرخ که شد میر مجلسش جوزا

به کاف ها و به یاسین و آیة الکرسی

به قاف و صاد و به الکهف و سورة الشعرا

به سین سبح و با حاء حامی حامیم

به نون والقلم و طاء طاهر طاها

به مهر ختم رسالت که نوشدارو ساخت

نسیم دعوتش از بیخهای مهر گیا

ز بهر خدمت درگاه شرع اوست که هست

شهاب و شب به صفت حربه ای به دست کیا

به صدق همدم هجرت به عدل شمع بهشت

به خون خسته غوغا به شیر صف و غا

به تشنه مرده که بد رشگ غنچه سیراب

به زهر خورده که بد نور دیده زهرا

به صدق لهجه بوذر به بوی آه اویس

به سوز سینه سلمان به درد بو دردا

به مفتیان شریعت به مبدعان سخن

به سالکان طریقت به رهروان صفا

به خضر و علم لدنی و مجمع البحرین

به طور و انی انا الله ز حد طور ندا

به عارفان حقیقت گزین غم پرور

که نیستشان ز غم حق به خویشتن پروا

به اهل صفه که چون عود خام سوخته اند

ز تف مجمره سینه در مقام رضا

به رنج خاطر خاصان به خام کاری دهر

به صبر کردن و تسلیم پختگان بلا

به سقف خانه معمور و چار حد حرم

به رکن کعبه و زنجیر مسجدالاقصی

به هیبت نفس صور و هول لا اقسم

به حرمت شب معراج و قرب او ادنی

به هفت سبع و به هفت اختر و به هفت اقلیم

به هفت هیکل و هفت آسمان و هفت اعضا

به داغگاه عقوبت کزو برند نکال

به جامه خانه رحمت کزو دهند جزا

به نور عارض و رخسار روز شاهد روی

به زلف پرشکن و طره شب رعنا

به شام پاک ده و آفتاب راه نشین

به صبح آینه گردان و ماه مار افسا

به لطف طبع سخن ساز و حسن لذت یاب

به فیض عقل کم آزار و روح بیش بها

به خط و قامت تقطیع احسن التقویم

به نقطه دل و تعلیم آدم الاسما

به بام قصر دماغ و در دو لختی چشم

به طاق صفه ابرو به شه ره آوا

به جویبار کف و مرغزار عارض و فرق

که این نشیمن حسن است و آن محل سخا

به همت تو که هر شب ز رشگ رتبت او

شود چو گنبد گل شکل گنبد خضرا

به تیغ تو که جهان با کلاهداری خویش

ز بیم اوست بهم در شده چو چین قبا

به جود تو که ازو حرص تنگ حوصله شد

فراخ دل به مروت گشاده کف به عطا

به درگهت که کند آسمان زمین بوسی

ز روی بندگی محض نز طریق ریا

به عفو تو که دهد بوی ساحت جنت

به خشم تو که برد تاب صخره صما

به بزم و ساغر و ساقی خاص تو که شدند

فزون ز خلد و به از کوثر و به از حورا

به سایه تو که گر لطف او علاج کند

ز سایه دق برد از آفتاب استسقا

به پرچم حبشی شکل رایتت که ظفر

به هندویش میان بسته می رود عمدا

به تیر چار بر شاه در کمان سه پی

کزوست شش جهت خاک تنگ بر اعدا

به صدمه نفس سرد من ز گرمی تو

کزوست خرقه نه توی آسمان یکتا

بدین خطاب که نه مرده ام نه زنده بدو

خجل بمانده و عاجز میان خوف و رجا

بدردم از چه من از آروزی خدمت تو؟

که جز لقای تو آنرا مباد هیچ دوا

به شعر من که بدو گر کنند نسبت سحر

صدقت بانگ بر آید ز کوه وقت صدا

بخوردم این همه سوگند و باز می گویم

به ذات پاک مهیمن به عز عز خدا

که زرق خالص و بهتان محض بود آن فصل

که نقل رفت از آنها که کرده اند انها

نه گفته ام نه گذشته است بر دلم هرگز

نه کرد هیچ کس از بنده آن سخن اصغا

حدیث من ز مفاعیل و فاعلات بود

من از کجا سخن سر مملکت ز کجا

و گر شدم دو زبان همچو سوسن آن بهتر

که چون بنفشه زبانم برون کشی ز قفا

من از کجا چه سگم کیستم چه خوانندم

که پیش دل بود از چون منی غبار ترا

شها تو شیر خدایی من آن سگ در تو

که بی گناه تر از گرگ یوسفم حقا

و گر به سهو خطایی که آن مباد برفت

تو عفو کن که ز تو عفو به، ز بنده خطا

به چشم تو که ز تو نیست چین ابرو خوش

بخند و پس به عنایت امان دهم ز عنا

چو چنگ مدح تو گویم به صد زبان زین پس

و گر کنی رگم از پوست همچو چنگ جدا

کسی که پیش تو جز من نهاد خوان سخن

به کاسه سر بی مغز می پزد سودا

دم مجیر به مدحت زبان مرغانست

تو فهم کن که سلیمان تویی به تاج و لوا

اگر نبوت اهل سخن کنم دعوی

بس است معجز من این قصیده غرا

سزد که صدر ترا زحمت دعا ندهم

چه چیز نیست ترا تا بخواهم آن به دعا؟

ازین قدر نگزیرد که گویم از سر صدق

که باد حاجت و حکمت همه روان و روا