ملا احمد نراقی » مثنوی طاقدیس » بخش ۳۲ - امر سیم که آدم آبی بیان کرد از بیوفایی دنیا

دیده ی آغاز بین بر کنده باد

تا ابد از خاک و خارا کنده باد

این سخن بگذار و سیم کن بیان

گفت سیم آنکه اندر خاکدان

هر گروهی بینی اندر خانه ای

جمع گشته گرد یک دیوانه ای

چونکه او را دنگ و ابله دیده اند

جملگی بر ریش او خندیده اند

کرده آن بیچاره را دنبال دند

می کنندش همچو گولان ریشخند

آن یکش گوید که ای بابای من

وان یکی دیگر زهی مولای من

آن یکی جد خواندش و آن یک پدر

وین برادر عم و خالش آن دگر

آن یکش گوید تویی شوی عزیز

گویدش آن یک تورا هستم کنیز

زین فسون چندین بر آن مسکین دمند

تا دهد بیچاره گردن در کمند

دین و ایمان در ره ایشان نهد

از پی آرام ایشان جان دهد

ای بسا شبها به روز آرد به رنج

ای بسی روزان کند شب در شکنج

تا به شبها خواب ایشان خوش بود

تا طعام روزشان دلکش بود

تیغها بر سر خورد از نیک و بد

تا کلاهی بر سر ایشان نهد

ای بسا آتش برافروزد بجان

تا کند روشن چراغ بزمشان

خوایش را بر آب و بر آتش زند

بی محابا با تن به دریا افکند

بس بیابانها نوردد در طلب

بس دهد شبگیر و ایوارش تعب

تا کند آماده نان و آبشان

تا دهد ترتیب خانمانشان

گه خری گردد دهد تن زیربار

گه شود گاو و رود اندر شیار

مانده ام حیران و سرگردان درین

هیچ دانا را ندیدم این چنین

چون شنیدند این بیان را آبیان

با حکایت گو بگفتند ای فلان

آن ستمکاران کنند آیا رها

هیچگه دامان آن بیچاره را

گردنش پیوسته باشد در کمند

یا به او گاهی ترحم می کنند

سال و مه باشد به زندانشان اسیر

یا بود گاهی ز حبس او را گزیر

گفت نی نی پای او در بند نیست

گردنش هم در خم آوند نیست

می رود هرجا که خواهد بی سخن

گاه مصر و گاه شام و گه یمن

آبیان گفتند چون باشد چنین

پس نبگریزد چرا آن مستکین

چون نباشد پای او اندر جدار

نزد ایشان از چه رو دارد قرار

می نبگریزد چرا از چنگشان

تا شود فارغ ز عار و ننگشان

گفت منهم زین بسی در فکرتم

حیرت اندر حیرت اندر حیرتم

همچو من کاندر تحیر ای مهان

مانده ام از کار و بار مردمان

کاین چه سرگردانیست و پیچ و تاب

وین چه خودسوزی و رنج بیحساب

ای چه جهل است و چه حمق بیکران

سوختن خود را ز بهر دیگران

دیگران در فکر کار و بار خود

در خیال رونق بازار خود

تو ز خود کرده فرامش روز و شب

بهر ایشان در عنا و در تعب

آتشی از حبشان افروختی

خویشتن را اندر آتش سوختی

گر خری داری که گه بارش کنی

گاه جو بدهی و تیمارش کنی

بهر ایشان تو خری بی اشتباه

لیکن ایشان نی دهندت جو نه کاه

هان و هان تا فرصتی باقیست خیز

پیش گیر ای جان من راه گریز

دست و سر باید اگر اقدام کرد

هفتصد پای دگر هم وام کرد

هم قدم کن دست و سر را ای پسر

واکن از هم زانچه گفتم بیشتر

نیمه کن شب را و بگریز از میان

از قفا میکن نظر تا قیروان

چونکه رفتی از میانشان ای عزیز

می گریزو می گریزو می گریز

ای مسلمانان فغان زین دشمنان

دشمنان عمر گاهی جان ستان

دشمنان دوست اما نامشان

هم ز خون ما لبالب جامشان

آبشان از اشک چشم ماستی

شیره ی جانهایشان حلواستی

این یکی را نام فرزند عزیز

می نبیند در تو الا تیز تیز

یعنی ای بابا تو تاکی مانده ای

کل نفس ذائقه نشنیده ای

اینک آمد نوبت ما ای پدر

بایدت بستن کنون بار سفر

ذکرشان جز مردن بابا مدان

فکرشان جز غارت یغما مدان

می کنند این طفلکان دل فروز

در حساب ارث بابا شب به روز

آن یکی دیگر بود همخواب و جفت

محرم پیدا و پنهان خورد و خفت

روز گیرد از تو رخت و نان و آب

شب سماع و بوسه و پهلو و خواب

روز خواهد مال و ایمان تورا

شب بکاهد آن جلب جان تورا

روزها در جنگ و دعوا و طلب

بهر حمدان مهربان گردد به شب

العیاذبالله از یکشب جماع

کم شود فردات غوغا و نزاع

صبح خاتون را ببینی در غضب

چین بر ابرو پچ پچ اندر زیر لب

بسته درها طفلکان بی نان و آب

با همه خاتون بدشنام و عتاب

خود تو در کنجی همی گردی نهان

می نیارد کس برایت آب و نان

بگذرد روزت چنین تا شب مگر

طی دعوا را بفرماید ذکر

می نهد صدگونه تهمت و افتورا

نزد قاضی آن ستیزه مر تورا

ای دو صد نفرین به زنهای نکو

از زن بدخو نباید گفتگو

ای برادر آن زن و فرزند بین

هیچ دشمن باشد آیا اینچنین