از من بگوی حاجی مردم گزای را

کاو پوستین خلق به آزار می‌درد

حاجی تو نیستی شتر است از برای آنک

بیچاره خار می‌خورد و بار می‌برد

پادشه سایۀ خدا باشد

سایه با ذات آشنا باشد

نشود نفس عامه قابل خیر

گرنه شمشیر پادشا باشد

هر صلاحی که در جهان باشد

[...]

اولین باب تربیت پند است

دومین نوبه خانه و بند است

سومین توبه و پشیمانی

چارمین شرط و عهد سوگند است

پنجمین گردنش بزن که خبیث

[...]

شهی که حفظ رعیّت نگاه می‌دارد

حلال باد خراجش که مزد چوپانی‌ست

وگرنه راعی خلق است زهر مارش باد

که هر چه می‌خورد او جزیت مسلمانی‌ست

ای که پرسیدی‌ام از حال بنی‌آدم و دیو

من جوابیت بگویم که دل از کف ببرد

دیو بگریزد از آن قوم که قرآن خوانند

آدمی‌زاده نگه دار که مصحف ببرد

پیام صاحب عادل علاء دولت و دین

که دین به دولت ایام او همی نازد

رسید و پایۀ حرمت فزود سعدی را

بسی نماند که سر بر فلک برافرازد

مثال داد که صدر ختن جلال الدین

[...]

خواجه تشریفم فرستادی و مال

مالت افزون باد و خصمت پایمال

هر به دیناریت سالی عمر باد

تا بمانی سیصد و پنجاه سال

کسی گوی دولت ز دنیا بَرَد

که با خود نصیبی به عقبی برد

گر به محشر خطاب قهر کند

انبیا را چه جای معذرت است

پرده از روی لطف گو بردار

کاشقیا را امید مغفرت است

الحمدلله الذی خلق الوجود من العدم

فبدت علی صفحاته انوارُ اسرار القدم

شکر آن خدایی را که او هست آفریده‌ست از عدم

پس کرد پیدا بر عدم انوار اسرار قدم

ما زال فی آزاله معززا بجلاله

[...]

ترسم نرسی به کعبه ای اعرابی

کاین ره که تو می روی به ترکستان است

رضای دوست به دست آر و دیگران بگذار

هزار فتنه چه غم باشد ار برانگیزند

مرا چو با تو که مقصودی آشتی افتاد

رواست گر همه عالم به جنگ برخیزند

دشمن که جفایی کند آن شیوۀ اوست

باری تو جفا مکن که معشوقی و دوست

عمرها در پی مقصود به جان گردیدیم

دوست در خانه و ما گرد جهان گردیدیم

خود سراپردۀ قدرش ز مکان بیرون بود

آن که ما در طلبش کون و مکان گردیدیم

صورت یوسف نادیده صفت می‌کردند

[...]

سعدی حجاب نیست تو آیینه پاک دار

زنگارخورده چون بنماید جمال دوست

گدایان بینی اندر روز محشر

به تخت ملک همچون پادشاهان

چنان نورانی از فرّ عبادت

که گویی آفتابانند و ماهان

تو خود چون از خجالت سر برآری

[...]

دل به بازار من آورده و بفروخته‌ای

دل بفروخته مفروش به بازار دگر

بر درگه عزّتت همه خلق زبون

کس را نرسد که این چرا و آن چون

من در وفای عهد چنان کند نیستم

کز دامن تو دست بدارم به تیغ تیز

نبشته است بر گورِ بهرامِ گور

که دستِ کَرَم به ز بازویِ زور