یک بنده تمام عمر خود را

ره با قدم غنای پوید

وز خالق و خلق بهر‌ام ساک

پیوسته ره فرار جوید

یک بنده ز فرط احتیاجات

[...]

این قدر ای توانگر مفشارنای مسکین

میترس از آنکه زین نای ناگه نوا برآید

دوران اگر بکامت باشد مباش غره

بس دورها بسر شد این دور هم سرآید

از پاره آستینا بنما حذر که روزی

[...]

بر این سرا چه فانی مبند دل زنهار

که پل برای عبور است نی برای قرار

براستی که فلک راست کجروی عادت

که دیده راستی از این سپهر کجرفتار

نیامده است و نیاید کسی در این عالم

[...]

مبر رشک بر آنکه او را ملک

پی‌امتحان کرد روزی بلند

چه بسیار کس را که این گنج نهاد

فرا برد‌ام روز و فردا فکند

این شنیدی که نکته پردازی

پی تحقیق با ظریفی گفت

چیست شیرین‌تر از عسل گفتا

اگر آید بدست سرکهٔ مفت

بود قرآن کتابی پای تا سر

کلام ایزد علام ذوالمن

دو عالم یک ورق کانرا دورویست

همه معنای آن آیات متقن

چو این یکرو که خواندی صدق دیدی

[...]

دریغ کان هنر اوستاد ما شیدا

که در فضائل او عقل مات و حیرانست

جدا شد آن گل باغ ادب ز ماورواست

چو زلف سنبل اگر حال ما پریشانست

بصورت ار چه ز ما رخ نهفت در معنی

[...]

یکی را گه و بی گه اندر سرای

بسرقت همی رفت مال و منال

بر آورد دیوار خانه به ابر

نبود ایمن از دزد در عین حال

کسی گفتش این دزد در خانه است

[...]

اگر بکار تو افتد گره ز بازی چرخ

غمین مشو که گشایش ز بعد بستگی است

دل شکسته بیار و ببین درستی کار

که هرچه هست درستی در این شکستگی است

حرمت دهقان بود لازم اگرچه بنده را

آنکه جانش میدهد البته نانش می‌دهد

لیک دهقان در میان خلق دست اول است

از خدا می‌گیرد و بر بندگانش می‌دهد

گهی بفقر شوی‌امتحان گهی به غنا

در این دو مرحله بیم زوال ایمانست

مباد آنکه ز احوال خود شوی غافل

که این دو وقت زمان خروج شیطانست

به هر چیز مهرت فزونتر بود

همان را پرستش کنی هرچه هست

چو مهرت به دنیا ز حق بیش شد

تو دنیاپرستی نئی حق‌پرست

آنکوست به شط چو بط شناور

وانکس که بدست و پای غرق است

این هر دو زنند دست و پا لیک

یک زندگی و هلاک فرق است

عمارتی که بنا کرد خواجه همچو بهشت

ز کف بهشت و مکان در دل مغاک گرفت

چو نیک بنگری او نیز همچو قارون شد

خود و دراهم او را تمام خاک گرفت

همیشه رسم جهانست اینکه نعمت را

قدر دهد بتو آنکه قضاش برباید

تو پیش از آنکه ز دستت رود بر آن زن پای

که چون رود ز کفت بر تو سخت ننماید

هست ثابت که اهل عرفان نیست

هرکه ثابت به عهد و پیمان نیست

شرط ایمان درستی قول است

هرکه را قول نیست ایمان نیست

ای همه باد و خاک و آتش و آب

چه عجب‌گر تو را تعب باشد

تو که از پای تا سر اضدادی

بی‌تعب بودنت عجب باشد

خون که افسرد چه نفعش ز عناب رسد

تشنه چو نمرد چه حاصل که بدو آبرسد

موقعیت مده از دست که سودی ندهد

نوش دارو که پس از مرک بسهراب رسد

گر ندانی چیست تمثال حرام اندوختن

بایدت از شغل شماعی مثال‌ آموختن

گر هزاران سال شماعی نماید شمع جمع

عاقبت آن شمع‌ها باشد برای سوختن

گنج منست نیروی من بهر کسب و کار

بر گنج پادشاه دهد مایه گنج من

ونجی ز دست من بکسان کی رسد که حق

گسترده است خوان من از دسترنج من