عالم بود ار نهر ز عبرت آری

نهری جاری به طورهای طاری

واندر همه طَوْرهای نهر جاری

سریست حقیقة الحقایق ساری

گر در دل تو گل گذرد گل باشی

ور بلبل بی قرار بلبل باشی

تو جزوی و حق کل است و گر روزی چند

اندیشهٔ کل پیشه کنی کل باشی

ای در حرم قدس تو کس را جا نه

عالَم به تو پیدا و تو خود پیدا نه

ما و تو ز هم جدا نه‌ایم اما هست

ما را به تو حاجت و ترا با ما نه

مولدم جام و رشحهٔ قلمم

جرعهٔ جام شیخ الاسلامی است

لاجرم در میان اهل سخن

به دو معنی تخلصم جامی است

عشق است وبس که دردوجهان‌جلوه‌می‌کند

گاه از لباس شاه و گه از کسوت گدا

یک صوت بر دوگونه همی آیدت به گوش

گاهی صدا همی نهی‌اش نام، گه ندا

عشق را طی لسانی است که صد ساله سخن

یار با یار به یک چشم زدن می‌گوید

دو گزک بوریا و پوستکی

دلکی پر ز درد و دوستکی

این قدر بس بود جمالی را

عاشق رند لاابالی را

ما را ز خاک کویت پیراهنی است برتن

آن هم ز آب دیده، صد چاک تا به دامن

ویرانه دلم را گنجی است یاد رویت

در وی خیال زلفت چون مار کرده مسکن

خواهی که ازین ورطه به جایی برسی

یا بر سر کوی دلربایی برسی

عاشق شو و دردمند و رسوای جهان

تا بو که ازین خوان به نوایی برسی

من در عجبم که هر که خواهد مردن

با خود بجز از کفن نخواهد بردن

از بهر چه آزار خود و یار کند

و آماده کند آنچه نخواهد خوردن

دم را دم عشق دان و غم را غم یار

با این دم و غم توان شدن محرم یار

هر دل که درو سوز محبت باشد

زنهار جدا مبین دمش از دم یار

از قید خودی به در دویدن چه خوشست

در عالم بی نشان رسیدن چه خوشست

آن روی که رشک زهره و مهر و مه است

هر دم به هزار شیوه دیدن چه خوشست

آن سرو روان ز بوستان دگر است

وان غنچه دهان ز گلستان دگر است

آن عطر فروشی که تو نامش دانی

هر روز به شکلی به دکان دگر است

عالم همه حیرانندو آشفته و سرگردان

جز آنکه تو برهانیش از خویش و به خود خوانی

دل دید سر زلفی، شد عاشق و شیدایی

گفتم که چه سرداری، گفتا سر سودایی

گفتم که چه می‌بینی کارام نمی‌گیری

گفتا که برو واپرس زان دلبر هرجایی

قانع مباش ای دل با حرف قیل و قالی

دردی طلب ز مردان با ذوق و کشف حالی

رندان و پاکبازان این شیوه نیک دانند

تو نام و ننگ داری محروم ازین وصالی

بیا بیدار شو جانا اگر داری سر یاری

که دولتها عیان دیدم من اندر سیر بیداری

مشو غافل اگر مردی که غفلت خواب می‌آرد

بغیر از خواب حیوانی فراوان خوابها داری

چشم در ره دار و جان بیدار و دل در انتظار

تا مراد جان ودل ناگه درآید در کنار

روی بی رنگی ندیدی، رای یکرنگی گزین

زانکه یک رنگان در این ره واصلند ای مردکار

ای طلبکار معافی اول از خود دور شو

[...]

دل به محبوب ده که زنده شوی

شه شوی شاه، گر تو بنده شوی

بندگی کن که زندگی یابی

زندگی خود ز بندگی یابی

خواجه این مفلسی ز بیکاری است

[...]

آنان که درین جهان فانی

جویند حیات جاودانی

از هستی خویش عار دارند

بر دل همه داغ یار دارند

هم خانه و یار مقبلان باش

[...]