گنجور

 
اوحدی

آن شیندی که شاه کیخسرو

چون ز معنی بیافت ملکی نو

کار این تخت چون ز دست بداد؟

نیستی جست و هر چه هست بداد؟

در پی شاه هر کسی بشتافت

پر بگشتند و کس نشانه نیافت

پادشاهی بدان توانایی

با چنان علم و عقل و دانایی

نیست بازی که هم به کاری رفت

که ز تختی چنان بغاری رفت

تا کسی بر گهر نیابد دست

نتواند کبود مهره شکست

آن کسانی که در هنر کوشند

خویش را از نظر چنان پوشند

راه معنی باسب و زین نروند

جز به دل در طریق دین نروند

تا به هر رشته‌ای در آویزی

کی ازین چاه بر زبر خیزی؟

چند در بند فربهی باشی؟

پر مشو کز هنر تهی باشی

این گروه مغفل ساهی

نتوانند با تو همراهی

دست آزاده‌ای به چنگ آور

روی در روی نام و ننگ آور

کو برون آورد ز غرقابت

برگشاید دو دیده از خوابت

چون ازین خانه میروی به درست

به طلب راه را رفیقی چست

تا بگوید، چو بازپرسی راست

کندرین راه منزل تو کجاست؟

این رباطیست پر ز حجره و رخت

از پس و پیش چند منزل سخت

اولش مهد و آخرش تابوت

در میان جستجوی خرقه و قوت

چون بزایی، اگر ندانی مرد

کی ازین عرصه گو توانی برد؟

خواه اطلس بپوش و خواهی دلق

با خدا باش در میانهٔ خلق

بیحضوری مباش و بی‌شوقی

تا بیابی ز جام ما ذوقی

هر کرا نفس شد پراگنده

روح قدسیش کی شود زنده؟

بگذر از ریش و سبلت و بینی

که تو این نیستی که می‌بینی

گرد هر در مگرد چون گولان

درج شو در حساب مقبولان

گر چه کارت به جای خود نبود

هیچ فارغ مشو، که بد نبود

سرت آغاز اگر کند جستن

نتوان نیز پای را بستن

 
 
 
عنصری

چون بیامد بوعده بر سامند

آن کنیزک سبک زبام بلند

برسن سوی او فرود آمد

گفتی از جنبشش درود آمد

جان سامند را بلوس گرفت

[...]

مسعود سعد سلمان

چیست آن کاتشش زدوده چو آب

چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب

نیست سیماب و آب و هست درو

صفوت آب و گونه سیماب

نه سطرلاب و خوبی و زشتی

[...]

ابوالفرج رونی

ثقة الملک خاص و خازن شاه

خواجه طاهر علیک عین الله

به قدوم عزیز لوهاور

مصر کرد و ز مصر بیش به جاه

نور او نور یوسف چاهی است

[...]

سنایی

ابتدای سخن به نام خداست

آنکه بی‌مثل و شبه و بی‌همتاست

خالق الخلق و باعث الاموات

عالم الغیب سامع الاصوات

ذات بیچونش را بدایت نیست

[...]

وطواط

الترصیع مع التجنیس

تجنیس تام

تجنیس تاقص

تجنیس الزاید و المزید

تجنیس المرکب

[...]