حاشیه‌گذاری‌های دکتر امین لو

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۷:۰۵ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی شاپور پسر اردشیر سی و یک سال بود » بخش ۱:

دگر آنک او بزمون خرد بکوشد بمه ردی و گرد آورد
بیت فوق باید به شرح زیر اصلاح شود:
دگر آنک او با آزمون خرد بکوشد به مردی و گرد آورد

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۶:۴۳ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۱۴:

که افزایش آب این جام چیست نجومیست گر آلت هندویست
در بیت فوق کلمه "هندویست" صحیح نیست و صحیح آن "هندسیست می باشد.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۶:۴۰ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۴۳:

ابا یاره و برده و نیک‌خواه عمار بسیچید بااو به راه
در مصرع دوم بیت فوق کلمه "عمار" به عماری اصلاح شود.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۱:۳۵ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اشکانیان » بخش ۱۲:

یکی باد برخاست از انجمن دل جنگیان گشت زان پرشکن
در شاهنامه تصحیح شده توسط مصطفی جیحونی در مصرع اول بیت فوق به جای کلمه انجمن ، بومَهَن آمده که صحیح تر می باشد. چون بومهن به معنی زلزله است قرائت صحیح بیت به صورت زیر خواهد بود.
یکی باد برخاست از بومَهَن دل جنگیان گشت زان پرشکن
معنی بیت این است باد توأم با زلزله بر خاست و دل جنگجویان پر شکن شد یعنی لرزه و ترس به دلشان افتاد. ملاحظه می شود اگر قرائت گنجور را بپذیریم معنی این می شود که از انجمن باد برخاست که بی معنی و نا مفهوم است.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۰:۰۱ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اشکانیان » بخش ۱:

جهاندار سالار او میر نصر کزو شادمانست گردنده عصر
در بیت فوق میر نصر احتمالا اشاره به خواجه بونصر مشکان زوزنی است. وی دبیر دیوان رسایل سلطان محمود غزنوی، و پس از سلطان محمود هم تا اوائل سلطنت سلطان مسعود غزنوی، بود. وی بالاترین مقام را در دیوان داشت، و «صاحب دیوان رسالت» بود.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۰۹:۳۳ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۴۷:

الا ای برآورده چرخ بلند چه داریی به پیری مرا مستمند
در مصرع دوم کلمه "داریی" اصلاح شود داری صحیح است. با اصلاح کلمه فوق نیاز به اصلاح دیگری نیست و بیت معنای صحیح دارد.
----------------------------------------------------
مرا کاچ هرگز نپروردییی چو پرورده بودی نیازردییی
در آخر هردو مصرع یک حرف "ی" اضافه است.
کاچ یعنی ای کاش
------------------------------------------------------------
چو بودم جوان در برم داشتی به پیری چرا خوار بگذاشتی
ضمن تشکر از آقای شایان که نام استاد بزرگوار دکتر باستانی پاریزی را آوردند و ضمن احترام به نظر ایشان و خضوع در مقابل بزگواری این استاد کم نظیر به نظر من قرائت بیت به صورت زیر صحیح تر می باشد
چو بودم جوان برترم داشتی به پیری چرا خوار بگذاشتی؟
----------------------------------------------------------------
این ابیات که فردوسی گله از روز گار دارد مربوط به دوران پیری ایشان است. و در مرحله دوم تدوین شاهنامه که مقارن با سلطنت سلطان محمود بوده به صورت تکمیلی به شاهنامه افزوده شده است. فردوسی در این ابیات ابتدا از ناسازگاری سپهر گله می کند ولی خودش بعدا می گوید که سپهر از انسان نیز عاجز تر است و انسان هر چه نیاز دارد باید از خدا بخواهد. فردوسی در این ابیات با ناصر خسرو هم نظر است چون هردو شاعر ، فلک را عاجز تر از انسان می دانند شعر ناصر خسرو این است.
نکوهش مکن چرخ نیلوفری را برون کن ز سر باد و خیره‌سری را
بری دان از افعال چرخ برین رانشاید ز دانا نکوهش بری را

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۰۸:۵۶ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۴۴:

چو آگاه شد لشکر از درد شاه جهان گشت بر نامداران سپاه
در مصرع دوم بیت فوق به جای سپاه کلمه سیاه صحیح است.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۰۸:۲۴ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۳۹:

خداوند فرهنگ و پرهیز و دین ازو باد بر شاد روم آفرین
در مصرع دوم بیت فوق کلمه "شاد" صحیح نیست و شاه صحیح است.
فزون زان فرستم که دارای منش ز بخشش نباشد مرا سرزنش
در مصرع اول بیت فوق کلمه "دارای" به داری اصلاح شود.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۰۷:۴۴ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۳۱:

ز کار زهشتان بپرسم نهان که بی‌مرد زن چون بود در جهان
شاید نسخه ای که گنجور استفاده کرده است بیت فوق به صورت زیر بوده و موقع تایپ به جای زهستان ، زهشتان تایپ شده است.
زهستان = ایام نفاس و آن روزهای پس از زائیدن است که هنوز در زن عوارض رحمی باقی باشد.
البته باز معنای مناسبی ندارد و نسخه امیر کبیر صحیح تر به نظر می رسد. مگر اینکه بپذیریم فردوسی زهستان را به معنی زایمان به کار برده است.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۲۶ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۲۲:۱۸ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۳۶:

ز چیز که ما را بدو تاب نیست ز یاجوج و ماجوج مان خواب نیست
کلمه "چیز" در مصرع اول اصلاح شود چیزی صحیح است.
------------------------------------------------------------
ز بن تا سر تیغ بالای اوی چو صد شاه‌رش کرده پهنای اوی
در بیت فوق بین شاه و رش باید فاصله باشد. رش مخفف اَرَش است و آن واحد اندازه گیری طول است از نوک انگشتان تا آرنج.
------------------------------------------

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۲۶ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۲۱:۵۸ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۳۴:

کنون کامدی هیچ دیدی زنا وگر کرده از خشت پخته بنا
در مصرع اول زَنا به معنی زن است و افزودن الف برای قافیه است. در شاهنامه چاپ امیرکبیر بیت فوق به صورت زیراست.
کنون کامدی هیچ دیدی زنی وگر کرده از خشت پخته تنی
به نظر من در نسخه امیر کبیر نیز تنی صحیح نیست
به نظر میر سد بیت فوق به همان ترتیب که در گنجور آمده صحیح است و کلمه زَنا هم در این بیت و هم در بیت بعدی با فتحه حرف "ز" باید خوانده شود و به معنی زن است.
------------------------------------------------------------------------

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۲۶ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۲:۱۶ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۳۱:

ز کار زهشتان بپرسم نهان که بی‌مرد زن چون بود در جهان
مصرع اول بیت فوق صحیح نیست.
هم از کارهاتان بپرسم نهان

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۲۶ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۲:۱۲ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۲۷:

بدین مسیحا به فرمان راست بد ارنده کو بر زبانم گواست
در مصرع دوم کلمه "ارنده" صحیح نیست دارنده صحیح است اسکندر در این بیت به دین مسیح و در مصرع دوم به دارنده یعنی خدا قسم می خورد.
---------------------------------------------------------------------

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۲۶ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۱:۵۲ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۳۰:

یکی پیش رو بود مهتر ز پیل به سر بر سرو داشت همرنگ نیل
در مصرع دوم کلمه "سرو" صحیح نیست و صحیح آن "سرون" است. سرون یعنی شاخ.
---------------------------------------------------

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۲۶ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۱:۱۸ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۲۵:

سپهدار در خان پیل‌استه بود همه گرد بر گرد او رسته بود
بیت فوق نا مفهوم است در شاهنامه چاپ امیر کبیر به صورت زیر است.
سپهدار در خان بنشسته بود همه گرد بر گرد او دسته بود
----------------------------------------------------------------

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۲۶ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۰:۳۸ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۱۷:

به دارا بر از بندگان بد رسید کسی از شما باد جسته ندید
بیت فوق به صورت زیر اصلاح شود.
به دارا بر از بندگان بد رسید کسی از شما زار و خسته ندید
-------------------------------------------------------------
نبیند کسی پشت ما روز جنگ اگر چرخ بار آورد کوه سنگ
بیت فوق در شاهنامه چاپ امیر کبیر به صورت زیر است که صحیح تر به نظر می رسد.
نبیند کسی پشت ما روز جنگ اگر چرخ جنگ آرد و کوه سنگ
------------------------------------------------------------------------
به قرطاوس بر پیل بنگاشتند به چشم جهانجوی بگذاشتند
در بیت فوق کلمه "قرطاوس" صحیح نیست و قرطاس صحیح است..
------------------------------------------------------------------

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۲۶ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۰:۱۶ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۱۶:

بدانگه که دار مرا یار خواست دل و بخت با او ندیدیم راست
در بیت فوق کلمه "دار" صحیح نیست و "دارا" صحیح است.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، پنجشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۶:۴۰ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۱۳:

که همواره باشی تو زان تن درست نباید به دارو ترا دست شست
بیت فوق در شاهنامه چاپ امیرکبیر به صورت زیر است.
که همواره باشی تو زو تندرست بباید به دارو ترا روده شست
تنش را به داروی کوهی بشست همی داشتش سالیان تن درست
بیت فوق در شاهنامه چاپ امیرکبیر به صورت زیر است.
تن شه به داروی کوهی بشست همی داشتی هر زمان تندرست
چنان شد که او شب نخفتی بسی بیامیختی شاد با هر کسی
بیت فوق در شاهنامه چاپ امیرکبیر به صورت زیر است.
چنان بد که او شب نخفتی بسی نیامیختی شاد با هر کسی
سکندر بدو گفت من روشنم از آزار سستی ندارد تنم
بیت فوق در شاهنامه چاپ امیرکبیر به صورت زیر است.
سکندر بدو گفت من روشنم از آزار هستی ندارد تنم
مفهوم بیت این است که از بس تنم در عذاب است که هستی (وجود) در تنم نیست. بنابراین از آزار سستی ندارد تنم معنایی ندارد.
به شبگیر هور اندر آمد پزشک نگه کرد و بی‌بار دیدش سرشک
بیت فوق در شاهنامه چاپ امیرکبیر به صورت زیر است.
به شبگیر چون اندر آمد پزشک نگه کرد در شاه و دیدش سرشک
بفرمود تا خوان بیاراستند نوازندهٔ رود و می‌خواستند
بعد از بیت فوق این بیت جا افتاده است.
سکندر چو اورا بدانگونه دید ز شادی رخش همچو گل بشکفید.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، پنجشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۶:۰۴ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۵:

ببخشید کلمه نرنجی اشتباها نرنچی تایپ شد.

---

دکتر امین لو در ‫۶ سال و ۱۰ ماه قبل، پنجشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۶:۰۲ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۵:

اگر گوش داری به خواب دهم نرنجی همی تا بدین سر دهم
بیت فوق در شاهنامه چاپ امیر کبیر به صورت زیر است که صحیح تر به نظر می رسد.
اگر گوش داری به خواب دهم نرنچی به تن تا برین سر نهم

---