این جان عاریت که به حافظ سپرده دوست

روزی رخش ببینم و تسلیم او کنم

ز آب خرد ماهی خرد خیزد

نهنگ آن به که با دریا ستیزد

به هر کار کو جست نام آوری

در آن کار دادش فلک یاوری

چون زن راه بازار گیرد بزن

و گر نه تو در خانه بنشین چو زن

ز بیگانگان چشم زن دور باد

چو بیرون شد از خانه در گور باد

بپوشانش از چشم بیگانه روی

[...]

بر پنبه آتش نشاید فروخت

که تا چشم بر همزنی خانه سوخت

نوآموز را ذکر و تحسین و زه

ز توبیخ و تهدید استاد به

بسا روزگارا که سختی برد

پسر چون پدر نازکش پرورد

هر آن طفل چون جور آموزگار

نبیند جفا بیند از روزگار

لعاب عنکبوتان مگس گیر

همائی را نگر چون گرد نخجیر

زیانکاران که جنس جان فروشند

چنین جنسی عجب ارزان فروشند

بال بگشا و صفیر از شجر طوبی زن

حیف باشد چو تو مرغی که اسیر قفسی

مرا پیر دانای مرشد شهاب

دو اندرز فرمود بر روی آب

یکی آنکه بر خویش خوش بین مباش

دگر آنکه بر خلق بدبین مباش

خشم و شهوت مرد را احول کند

ز استقامت روح را مبدل کند

غم زیر دستان بخور زینهار

بترس از زبردستی روزگار

لب خشک مظلوم را گو بخند

که دندان ظالم بخواهند کند

تیغ حلم از تیغ آهن تیزتر

بل ز صد لشکر ظفر انگیزتر

به چشم خویش دیدم در گذرگاه

که زد بر جان موری مرغکی راه

هنوز از صید منقارش نپرداخت

که مرغ دیگر آمد کار او ساخت

سگی پای صحرانشینی گزید

به خشمی که زهرش ز دندان چکید

شب از درد بیچاره خوابش نبرد

به خیل اندرش دختری بود خرد

پدر را جفا کرد و تندی نمود

[...]

مکن خواجه بر خویشتن کار سخت

که بد خوی باشد نگونسار بخت

به نرمی ز دشمن توان کند پوست

چو با دوست سختی کنی دشمن اوست

به لطف خلق توان کرد صید اهل نظر

به بند و دام نگیرند مرغ دانا را

درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد

نهال دشمنی برکن که رنج بی شمار آرد

ما که ایم اندر جهان هیچ هیچ

چون الف او خود چه دارد هیچ هیچ